De achtergrond van de offertheorie

van dr. Hans Burger

Ds. D. de Jong, Dordrecht

24-01-15

Op de internetsite van een in waarheid heeft br. H. van Dijk een duidelijke weergave gegeven van de bijdrage Voorbij de offerkritiek door dr. Hans Burger, onderzoeker aan de vrijgemaakt Gereformeerde Theologische Universiteit te Kampen (en vorige week door de synode te Ede ook benoemd als docent in de leer van de kerk, redactie eiw). Die bijdrage is te vinden op de bladzijden 50-65 van het boek CRUCIAAL, DE VERRASSENDE BETEKENIS VAN JEZUS' KRUISIGING (Uitgever Buijten & Schipperheijn Motief, Amsterdam).

Br. Van Dijk heeft er terecht kritiek op gegeven, en daarmee tijdig een waarschuwing doen uitgaan tegen deze (uiteraard vergeefse) poging tot ondermijning van de verzoenende kracht van het bloed door onze Verlosser aan het kruis gestort.

Waarom deze offertheorie?

In dit artikel wil ik ingaan op de vraag waarom dr. Burger gekomen is tot zijn offertheorie. Die theorie komt in het kort hierop neer, dat Christus ons door zijn Vader gegeven is om door zijn volmaakte toewijding het ons mogelijk te maken weer in toewijding en verbondenheid met God te leven. Dat klinkt goed, maar het betekent in Burgers theorie niet dat Christus door de Vader gezonden is om door zijn aan het kruis vergoten bloed ons te verlossen van onze schuld en met God te verzoenen. Zulk een wrede, bloeddorstige en immorele god hebben we volgens hem gelukkig niet.
Immers, met een dergelijke god kun je toch bij hedendaagse westerse mensen niet aankomen; dat is toch niet van deze tijd (zo praat hij op de bladzijden 52 en 53).

Al die bloederige dierenoffers zoals die vroeger in veel godsdiensten, ook die van het Oude Testament, gebracht werden, dat staat ons toch tegen. En dan durft hij zelfs te beweren dat de Bijbel dat ook vindt, zie maar in de Psalmen 40, 49, 50, en zie Jezus' kritische houding tegenover de tempeldienst. Dat Schrift en belijdenis leren dat de bloedige offers en tempeldienst niet werden afgeschaft vanwege de bloederigheid, maar vervuld door Jezus' bloedstorting aan het kruis, het lijkt wel of deze Kamper theoloog daar nog nooit van heeft gehoord. Kennelijk heeft  dr. Burger nog nooit artikel 25 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis gelezen of heeft die niet begrepen.

Cultuurbepaalde hermeneutiek

Maar wat is de aap uit de mouw? Zijn redenering lijkt precies op die die werd gevolgd in het M/V rapport aan de synode van Ede. Zoals in onze hedendaagse cultuur we vrouwen niet van de ambten in de kerk zouden kunnen uitsluiten, zo kunnen we in onze hedendaagse cultuur die ouderwetse bloedtheologie toch niet meer verkondigen; dat is niet meer geloofwaardig.

Ook deze moderne offerkritiek, zo blijkt duidelijk op bladzijde 52, is vrucht van een cultuurbepaalde, het gezag van de Schrift ondermijnende hermeneutiek. En dus zou de Vader zijn Zoon niet hebben gezonden om op bloedige wijze gekruisigd te worden voor onze zonden, maar was zijn missie om zich volmaakt aan zijn Vader toe te wijden, en hetzelfde voor ons ook mogelijk te maken.

Maar die kruisiging dan? Waarom is die dan toch wel aan Hem voltrokken? Dat lezen we op pagina 63: de Vader "voorziet wat de gevolgen zullen zijn als Hij zijn Zoon stuurt. Het zal uitlopen op de dood van zijn lieve Zoon" door het ongeloof en de haat van wie die toewijding aan God niet willen.

God heeft dus niet besloten tot de kruisdood als verzoening voor onze zonden; nee, Hij voorzag alleen maar wat er als gevolg van menselijk ongeloof gebeuren zou. Het lijkt alsof we de Remonstranten horen praten over de uitverkiezing, niet op grond van Gods besluit, maar op grond van vooruitgezien menselijk (on)geloof.
Het gaat dus niet om de eer van de regerende God, maar de mens moet op de troon verheven worden.

De mens op de troon

Het gaat niet om God, maar om de mens. Dat is direct duidelijk in de Inleiding op de bladzijden 6-15, geschreven door de redactie van CRUCIAAL, Hans Burger en Reinier Sonneveld.
Wat opvalt is dat op de eerste twee en een halve bladzijden tien keer het woord (kern)ervaring voorkomt, maar geen enkele keer het woord openbaring (of een synoniem daarvan). Het draait allemaal om menselijke ervaringen die een diep inzicht geven in God en leiden tot pogingen om te begrijpen. Daarbij behoort de kruisiging tot de vreemdste ervaringen waarvan het de vraag is of je die ervaring moet uitleggen. De kernervaring van christenen is het zich opnieuw verbonden weten met God, en pogingen om ervaringen te verklaren lijken die heilige(!) ervaringen zelfs te ontheiligen.
En toch, daar loopt het dan op uit,"we kunnen onze eigen ervaringen nauwelijks woordloos laten, laat staan onze kernervaringen".

Waar dit alles op neerkomt is dat Gods openbaring, zijn bekendmaking van Zichzelf en zijn wil aan ons door en met zijn Geest in de Heilige Schrift, bij deze schrijvers het veld moet ruimen voor de Heilige Ervaringen van de mens. En doordat die toch ook weer niet woordloos kunnen blijven komt mensenwoord in de plaats van Gods Woord.

Aanslag op het hart van het Evangelie

Niet wat mensen in hun waan verzinnen maar wat God aan ons heeft geopenbaard of bekend gemaakt is beslissend. Vandaar dat de apostel Paulus schrijft in 1 Korintiërs 1:23vv (vertaling NBG 1951):

"wij prediken een gekruisigde Christus, voor Joden een aanstoot, voor heidenen een dwaasheid".

Daarom gaat de apostel verder in 2:2, over zijn komst in Korinte:

"ik had niet besloten iets te weten onder u, dan Jezus Christus en die gekruisigd."

En in vers 10:

"want ons heeft God het geopenbaard door de Geest".

Vandaar dat hij kan schrijven in Efeziërs 1 als Woord van God, waaruit ik het volgende citeer:

"Hij (God) heeft ons immers in Hem (Christus) uitverkoren voor de grondlegging der wereld . . . . En in Hem hebben wij de verlossing door zijn bloed, de vergeving van de overtredingen".

DAAROM.

IK HOOP EN BID DAT ALLEN DIE DIT LEZEN, EN NOG VELEN MEER, MET MIJ ZULLEN INSTEMMEN,

EN DAT ZIJ IN HUN PROTESTEREN TEGEN DEZE AANSLAG OP DE BIJBELSE VERZOENINGSLEER BELIJDEN:

In het kruis zal 'k eeuwig roemen!
En geen wet zal mij verdoemen;
Christus droeg de vloek voor mij!
Christus is voor mij gestorven,
Heeft gena voor mij verworven!
'k Ben van dood en zonde vrij!