Fusie GKv–NGK, voorbarig?

D.J. Bolt

22-02-20

[Dit artikel verscheen eerder in De Bazuin]

Na de gemeenschappelijk synode van Gkv en NGK te Kampen, 11-11-19, is de toenadering van deze beide kerkengroepen in een stroomversnelling gekomen. Op veel plaatsen worden gemeenschappelijke kerkdiensten gehouden en gemeenten in elkaar geschoven.

De euforie is groot. Eindelijk, na meer dan 50 jaar, een heling van een kerkelijke breuk. Iedereen weet hoe moeilijk dat is. Wie zou dan nu niet blij zijn?

Wij niet.

We menen dat de scheuring in 1967 'echt ergens over ging'. Om het kort samen te vatten: over trouw aan de Schrift en de belijdenis, en het nakomen van kerkelijke afspraken. Dieptepunt was de strijd rond ds. A. van der Ziel, predikant van GKv Groningen-Zuid, die revolutionair met de zijnen probeerde de kerken terug te voeren naar de syn. gereformeerde kerken. En toen dat niet lukte hij samen met enkele tienduizenden afscheid nam en het Nederlands Gereformeerde kerkverband (NGK) werd gevormd.

Maar er zijn meer niet blij.

Iemand gaf daaraan prominente lucht in het ND (28-12-19): mr. dr. F.T. Oldenhuis, buitengewoon hoogleraar religie en recht. Hij is lid van de Nederlands gereformeerde Tehuisgemeente in Groningen, de gemeente waar rondom de strijd in de zestiger jaren escaleerde en tot een breuk leidde. Oldenhuis heeft grote bezwaren tegen de komende fusie, en toornt tegen de inmiddels verschenen concept-kerkorde van de fusiekerk.

Oldenhuis 'wil geen kerk die teveel van bovenaf vastlegt en pleit voor een opener bezinning op oecumene. Een fusie op dit moment, zonder diepgaande bezinning, is voorbarig’! En al in 2023 fuseren? Dat is een 'hogedrukpan’, 'onverstandig'!

De fusie-kerkorde leunt sterk aan tegen die van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. ‘Maar die vrijgemaakte kerkorde regelt alles tot in detail: of anderen dan een predikant in een dienst mogen voorgaan; minimumeisen voor een leespreek; de toelating tot het avondmaal is minutieus vastgelegd. De kerkorde die nu voorligt voor de gefuseerde kerk ademt dezelfde geest'. Die zou nodig zijn om 'bederf' en 'dreigende 'anarchie' tegen te gaan. 'Volkomen achterhaald', aldus de professor. Wíe voorgaat en wíe aan het Avondmaal mag, laat de gemeente dat toch zelf regelen!

Oldenhuis: ‘Ik denk ook, als ik dit lees: je hebt niets van het verleden geleerd. Het is nog één dichtgetimmerde kerkorde. Gestolde angst. Daarvan schrik ik. Het mooie van geloven, van open kerkzijn, kom ik er niet in tegen. Kerkzijn anno 2020 doe je met open armen, niet met geblindeerde ramen.’

Zijn conclusie: 'Niet focussen op de vrijgemaakte zuil, dat is het niet waard'.

Wat wil mr. dr. Oldenhuis dan wél?
'Maak een model en zeg erbij dat het niet bindend is: over het avondmaal, over huwelijk en samenleven, over de omgang met homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders, over hoeveel kerkdiensten je op zondag belegt.'

En de oecumenische en gereformeerde belijdenissen aanvaarden? Daar kun je 'een boom over opzetten'. En dus moet van hem zelfs Athanasius even 'dimmen'…

Nee, Oldenhuis moet zó niets van de fusie hebben. Je geeft er 'de ziel van de Nederlands-gereformeerden mee prijs.’

Eigenlijk wil deze NGK-er naar de PKN-ruimte. 'Er is ook een Protestantse Kerk waarin elke zondag tot God gebeden wordt, waar gezegd wordt “dat wij met onze gebrokenheid voor U komen”. Tegen lokale kerken zou je nu alleen moeten zeggen: erken elkaar, vier samen het avondmaal, leer elkaar kennen, met behoud van eigen zelfstandigheid. Zet in op wederzijdse erkenning en probeer ook de Protestantse Kerk op te zoeken en in gesprek te raken.’ Want 'als je het over de essentie van geloven eens bent, respecteer dan als lokale kerken van elkaar dat er verschillen zijn in de uitvoering. Voor een lokale kerk die op grond van de Bijbel echt geen ruimte ziet voor een vrouwelijke predikant is er evenveel ruimte als voor een kerk die dat onderscheid juist op grond van de Bijbel verwerpt. Binnen de koepel van de Protestantse Kerk gunt men elkaar die ruimte. Hoe mooi is dat. Ik word daar heel blij van. Om al die verschillen te overstijgen, zullen we bruggen moeten bouwen naar de PKN.'

En zo zou Oldenhuis van twee kerkelijke wallen willen eten: 'vanuit een heilige overtuiging, streven naar een “dubbel kerklidmaatschap”, een lidmaatschap van meerdere plaatselijke kerken tegelijk'. Want 'we staan op heilige grond, kerkelijke verdeeldheid heeft te lang geduurd. Dat het Licht onverdeeld mag schijnen ver over onze eigen kerktorens heen.’

Het Licht! Dat is toch Jezus Christus, het Licht van de wereld? Wie is dat voor deze hooggeleerde en zijn kerken als hij de weg wil plaveien naar de PKN waar ruimte is voor predikanten die 'belijden' God bestaat niet en Jezus is zijn zoon'? 

Zijn de broeders en zusters in de GKv zich bewust welke doorgaande revolutie zich bezig is te voltrekken? In de kerkvisie van Oldenhuis is blijkbaar de binding aan de Schrift, de gereformeerde belijdenis en de gereformeerde kerkregering niet meer van belang. Echter dan is de fusie van GKv-NGK niet slechts 'voorbarig' maar rampzalig.