Synodeverslag week 14 - Financiën & Beheer

D.J. Bolt
16-04-11


Aan de orde is het financiële kader voor de 2012-2014 conform advies van het deputaatschap Financiën & Beheer (F&B). Het kader is gebaseerd op ingediende begrotingen voor de deputaatschappen conform advies van deputaten F&B zoals samengevat en toegelicht in de brieven van F&B dd 23-12-2010 en 08-02-2011.

F&B - Br. H. Post
De toelichting is al uitgebreid gebeurd in de rapporten¹. Het gaat om twee lijnen: de hoogte van de lasten en de onderbouwing waarom allerlei taken nodig zijn. We moeten laten zien wat er met het geld gebeurt en van daaruit communiceren.

Financiële commissie - Br. Mars
Wij onderschrijven de conclusies in het deputatenrapport 'dragelijke lasten'.
Het financiële probleem is groter dan we denken. Het gaat om grote bedragen, in de kerken wordt 20 miljoen euro rondgepompt. Hoe gaan we met de quota om? Er zijn meer bevoegdheden van de deputaten nodig.

BESPREKING RONDE 1

Br. Wezeman
Ik heb bewondering en respect voor het werk van deputaten.
We moeten ons bewust worden van de hoogte in kerkelijke bijdragen want die verschilt nogal van die van andere kerken als PKN en RK. Die zijn lager. Moeten wij dan omhoog?
We moeten rekening houden met een aanzienlijke krimp in ledental, zie het studierapport van de Gereformeerde Hogeschool. Het aantal kerken wordt minder, er is vergrijzing. Het plafond van onze uitgaven moet naar beneden.

Ook t.a.v. emeritering dreigt een groot tekort. Dat is wel niet direct hier op de synode aan de orde maar we moeten ons bewust zijn van een gigantisch probleem. Er moet wat gebeuren. Een risicoanalyse is nodig. Een beter onderzoek als dat van de GH moet worden gedaan. We kunnen dit niet laten hangen, dat kunnen we ook niet maken t.a.v. onze predikanten. Er moeten maatregelen worden genomen.

Wat het beleid betreft, er worden belangrijke en nuttige dingen bedacht. Maar centrale financiering trekt wel steeds meer projecten aan. Men streeft naar continuïteit, dat zit in de genen. Dus zijn er steeds meer uitgaven.
De Pavlov-reactie is dan om de pijn te verdelen met behulp van de kaasschaafmethode. Echter daarvan is het resultaat beperkt. Daarom moet nagegaan worden welke ruimte er in de organisatie zit. Welke dingen kunnen en moeten eruit ondanks dat er veel in is geïnvesteerd. Anders loop je een ravijn in. We mogen niet om de lieve vrede weglopen voor het maken van keuzen.
Er is nu prioritering nodig. Nagaan wat je decentraal kunt doen. Er voor waken dat als het decentraal niet meer kan het toch weer naar centraal wordt geschoven. Die trend moet doorbroken worden.
F&B zou daar mee bezig moeten gaan. Nagaan waar we vanaf kunnen. Doe een nulmeting. Pas het beginsel van zelfbekostiging toe hoe moeizaam dat ook is en weinig applaus oogst.
Mijn voorstel is om niet het huidige budget als uitgangspunt te laten nemen maar 20% minder. Stop die 20% in een pot en gebruik de inhoud dáár waar aangetoond wordt dat het echt nodig is. Zo kan als voorbeeld van prioritering, de TU een ‘boost’ ontvangen door bij andere deputaatschappen vijf ton weg te halen.
Op deze manier krijgen we werkelijk inzicht welke offers we moeten brengen.

Ds. Feenstra
Ik ben dankbaar voor het werk. Het raakt me, ik kan het begrijpen. We mogen warme harten hebben voor goede doelen. Goede communicatie erover is nodig. Wordt er misschien al gewerkt aan een brochure daarover?

Br. Aartsma
Ik wil nog iets aan het verhaal van Wezeman toevoegen. We gingen uit van het bestaande pakket van deputaatschappen. Maar dat moet veranderen en de 'control' van boven naar beneden verplaatsen. Dan een financieel kader leggen waarbinnen de begrotingen moeten worden opgesteld. Bij overschrijden moet er een heel goed verhaal zijn. Het plafond moet naar beneden. Daarom inzetten op de huidige begroting – 20%.

Br. Van Dixhoorn
Graag toelichting op het piramidale stelsel (pag. 5 deputatenrapport)
Is er al iets meer bekend over het onderzoek naar draagvlak?
Er wordt een nogal negatief beeld gegeven over de toekomstige financiële situatie. Maar zou het ook niet een positieve kant op kunnen gaan? We ontvangen nu een rijksbijdrage voor de TU. Zouden we die niet kunnen gebruiken als investering in o.a. jeugdwerk?

Ds. Pos
Ik heb grote waardering voor het rapport 'dragelijke lasten'.
Er is veel geld nodig, en dat is niet makkelijk los te krijgen. Goede communicatie is daarvoor nodig. De bal ligt bij de kerken: er moet een balans zijn tussen draagvlak en behoefte. Maar als we noodzakelijke besluiten nemen moeten we daar voor staan los van het draagvlak. Je moet je niet neerleggen bij de lengte van een te korte polsstok.
Soms wordt een behoefte niet gezien, bijvoorbeeld de huwelijkscatechese. Dan is overtuigen nodig. Er zit een geestelijk aspect aan financiën. Ook dat moet in het oog worden gehouden. Als we geld gebruiken voor het koninkrijk mogen we er zegen over afbidden en zegen verwachten.
We moeten uitkijken voor een uitdijend dienstencentrum en alles willen professionaliseren. Dat stimuleert het plaatselijke kerkelijke leven niet

Ds. Oostland
Hoe bepalen we of iets waardevol is? Waar snoeien? En wie bepaalt dat? We moeten communicatie niet overschatten. Het is belangrijk maar vaak zit het daar niet in.

Br. Feenstra
De insteek moet zijn de verantwoordelijkheid van de kerken voor de opbrengst van de gelden. Dat heeft een geestelijke component. Prof. Trimp zei reeds: wat je brengt naar de kerk is wat je haalt. Het krijgt te weinig aandacht in prediking en huisbezoek. De deputaten of de commissie zouden een handreiking kunnen maken om die geestelijke component meer aandacht te laten geven.

Br. Ziedses des Plantes
Naast kritiek op de uitgaven moet ook gestreefd worden naar maximaliseren van de inkomsten. Vergelijk ook wat onze voorouders voor het onderwijs over hadden.
Er is een groot verschil wat wij en de CGK per lid aan de TU betalen: 12 resp. 3,10 euro. Dat komt vooral door de hogere rijksbijdrage. Zij maximaliseren kennelijk terwijl wij schroom voelen om overheidsgeld aan te nemen. Daar moeten we onze gedachten over laten gaan.

F&B - Br. Post
Er zijn twee hoofdlijnen: hoe zakelijk, bedrijfsmatig aansturen en hoe ingrijpen in de kosten. Het heeft inhoudelijk veel consequenties. Maar daar gaat het nu niet over.
U moet de wonderlijke verdeling van de uitgaven overwegen. De TU wordt voor een belangrijk deel gefinancierd maar kost met de studiefinanciering mee toch nog een drie miljoen euro. Een belangrijk deel in de uitgaven gaat dus naar de TU. Dat leidt tot een moeilijke afweging. Snoeien is ingrijpend want een goede theologische opleiding is van belang.

Wie bepaalt wat waardevol is? Dat is uitsluitend de synode daarbij geadviseerd door deputaten. De synode zal er zelf voor moeten staan.

Voor herprioritering is meer inzicht in de principiële basis nodig. Daar zit er eigenlijk een gat in onze voorbereidingtaak: daar is geen capaciteit voor. Er is niet voldoende kennis om inhoudelijk te kunnen oordelen. Daar hebben we geen organisatie voor. De financiële commissie is bezig zich op dit punt te beraden.

Wordt het demografisch onderzoek van de GH wel voldoende gehonoreerd? In 2025 zouden de GKv nog 98.000 zielen hebben. Maar wij hebben de lijnen ook doorgetrokken en komen dan op 117.000. Er kunnen ook andere factoren meespelen. Misschien is er ook sprake van self fulfilling profecy. Investering in factoren die je wel kunt beïnvloeden is nodig. Proberen trends om te buigen. Daarom niet het slechtste scenario volgen maar de huidige trends en signalen als uitgangspunt nemen. Het GH onderzoek moet zich eerst nog bewijzen.

Emeritering komt 300 a 400 euro per ziel tekort als het als een pensioenfonds wordt benaderd. Maar in ons systeem is een egalisatiebuffer voorzien. Volgens de voorzitter van VSE overtreffen de inkomsten nog een geruim aantal jaren de uitgaven voordat de buffer moet worden aangesproken.
De predikantsvereniging is bij de problematiek betrokken. Er is tot de instelling van een werkgroep besloten om hier samen met externe deskundigen, o.a. br. Joh. Dekens, naar te kijken.  Laten we het punt als een aandachtspunt formuleren. Ook het bestuur van VSE attenderen op financiële ruimte die wordt gecreëerd door de rijksbijdrage aan de TU. Lastig is het dat de kerken tegelijk via de synode en via VSE conclusies en aanbevelingen aan de kerken doen.

Er is veel neiging organisaties instant te houden. F&B spreekt merkt vaak dat de vraag naar efficiëntie niet wordt beantwoord. Toch is dat wel nodig omdat anders grenzen worden overschreden. Maar afwegingen kennen hun beperkingen.
Er zijn een paar pogingen tot risicoanalyses gedaan. De financiële commissie en F&B gaan met br. Wezeman nog weer in overleg in hoeverre dit zinvol is. Persoonlijk heb ik daar grote aarzelingen bij.

Er is voorgesteld om voor de begrotingen voor de komende jaren nu al in te zetten met een vermindering met 20%. Maar er moet ook rekening worden gehouden met een geestelijk aspect, zie rapport 'dragelijke lasten'. Daarom is niet met een rigoureus voorstel gekomen. Het geld is er wel, het klotst tegen de plinten. Vergelijk het maar eens met buitenlandweek. We zijn onvoorstelbaar rijk.
Echter het kost nogal wat moeite de jonge generatie mee te krijgen. Er zal via prediking en huisbezoek gemotiveerd moeten worden. Ouderlingen weigeren dat vaak: ze zijn daar niet voor, ze willen niet hun huisbezoek verpesten. Als we het zo benaderen komen we er niet. Als de geestelijke dimensie niet in stand wordt gehouden dan komt er geen draagvlak. Goede doelen moeten worden verduidelijkt.

Met een folder zijn we nog niet bezig.

De beperking tot 50% bij de rijksbijdrage voor de TU moet nog worden onderzocht. We krijgen niet meer, het is geen kwestie van geld laten liggen.

F&B -  Br. G.J. Laan
Piramidale stelsels, het is een moeilijk dossier. Voorbeeld, er worden gelden voor een bepaalde duur aan een evangelisatieproject toegekend. Als aan het eind van het project de financiering stopt en de gemeente zelf de bekostiging op zich neemt maar daarmee een art. 11 gemeente wordt is er wel een probleem. Hier is overleg nodig. We komen dit straks bij OOG weer tegen.

Financiële commissie
Er is een lijst met 20 punten waar we met deputaten F&B verder over praten. Door deputaten zal gestuurd moeten worden en knopen doorgehakt ook als het pijn doet.
Het probleem is breder, het gaat over 120 euro per ziel, al met al. De quota van 30 euro is maar deel. Het geheel is een veelkoppig monster. Er is mentaliteitsverandering nodig.

BESPREKING RONDE 2

Br. Van Dixhoorn
Is er ruimte voor extra beleid gedurende deze synode?

Br. Judels
Het gaat toch om eventuele overschrijding van het totaal van uitgaven? Verschuiving binnen de totale begroting is toch mogelijk?

F&B - Br. Post
Er is geen ruimte voor extra beleid: de begroting is gebaseerd op beleidsplannen van de deputaatschappen.
Geen probleem met het amendement van br. Jubels, dat is nu al het geval. (Br. Jubels
trekt amendement in).

STEMMING

Het financiële kader voor de jaren 2012-2014 wordt aanvaard met 1 onthouding.


NOTEN
__________________________________________________________

1 Zie Rapport deputaten financiën en beheer, Rapport dragelijke lasten op de GKv-site.