Signalen 139
R. Sollie-Sleijster
19-11-22
Met gezwinde spoed naar de fusie van GKV en NGK
RD 10-11-2022
De generale synode van de GKV en de landelijke vergadering van de NGK vergaderen op 11 en 12 november 2022 gezamenlijk in conferentieoord Mennorode te Elspeet. Het voornemen is dat beide kerkverbanden per 1 mei 2023 metterdaad fuseren tot de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NeGK). Sinds de GKV-synode van Meppel 2017 besloot alle kerkelijke ambten open te stellen voor vrouwen was de laatste hobbel tot fusie met de NGK weggenomen. De NGK kenden al langer vrouwen in de ambten.
Deze LV/GS van Zoetermeer (genoemd naar de roepende kerk) legt de laatste hand aan de eenwording van beide kerkverbanden. Ook op 3 december en op 13 en 14 en 28 januari zullen nog tal van praktische en organisatorische zaken aan bod komen. Het gaat over eventuele kleine wijzigingen van de nieuwe kerkorde en de pensioenvoorziening voor predikanten. Ook moeten allerlei commissies en deputaatschappen nog ineengeschoven worden. En er wordt gekeken of er manieren zijn om het landelijke kerkenwerk dichter bij de plaatselijke kerken te laten staan.
Toen in 1966 de Open Brief verscheen bleek dat binnen de GKV de meningen behoorlijk uiteen waren gaan lopen. De binding aan belijdenis en besluiten van kerkelijke vergaderingen werd losser. Toen dan ook in 1967 ds. B.J.F. Schoep (opsteller van de Open Brief) door de synode van Amersfoort-West niet als afgevaardigde werd aanvaard, mondde de onrust er in uit dat zo’n 30.000 kerkleden buiten het kerkverband van de GKV kwamen te staan. Zij namen in 1979 de naam Nederlands Gereformeerde Kerken aan.
Voor de jongere generaties betekenen de conflicten van destijds weinig. Het zegt hun niet zo veel, zij zijn meer gericht op eenheid, samenwerking en oecumene. Zo ontstonden de laatste jaren samenwerkingsgemeenten, waarbij later ook de Christelijke Gereformeerde kerken betrokken waren. In de GKV vond de laatste decennia een ware revolutie in denken en handelen plaats. Het idee van de ware kerk verdween uit beeld en ND en GMV stelden zich open voor andere christenen. Het GPV ging op in de CU. Wat voorheen in andere kerken scherp werd veroordeeld, werd nu in eigen kerkverband gepropageerd en gepraktiseerd, de vrouw in het ambt, een nieuw denken over schepping en evolutie, en aanvaarding van homoseksualiteit, zoals recent door hoogleraar Ad de Bruijne. Het ontlokte binnen de NGK-kring de opmerking ”Ze gaan daar in de GKV nog harder dan wij”.
Maar niet iedereen is blij met de snelle ontwikkeling naar eenheid. De openheid naar de moderne cultuur en de nieuwe manier van omgaan met de Bijbel heeft geleid tot hevige verontrusting. Veel bezwaarde kerkleden verlieten de afgelopen jaren de GKV. Daardoor ontstonden nieuwe kerkverbanden (DGK in 2003 en GKN in 2009). Ook sloten bezwaarden zich aan bij de CGK, de HHK of behoudende PKN-gemeenten. De gemeenten van Urk en Capelle aan de IJssel Noord gaan niet mee met het de nieuwe kerkfusie [zie hiervoor volgende signalen, RSS]. En een groep verontrusten (Kerngroep Bezinning GKV) roept gemeenten en kerkleden op zich te bezinnen of zij op 1 mei 2023 wel echt mee willen gaan met de fusie van GKV en NGK [zie eveneens volgende signalen, RSS].
Mr. Pieter Pel en ds. Henk Room: Niet meegaan met fusie GKV en NGK is voor ons zaak van geweten
RD 10-11-2022
Kerkrechtdeskundige mr. Pieter Pel en emeritus predikant Henk Room geven hun standpunt duidelijk weer: Wie werkelijk confessioneel gereformeerd wil blijven, moet op 1 mei 2023 niet meegaan naar het nieuwe kerkgenootschap, de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NeGK). De broeders maken beiden deel uit van een groep bezwaarde leden binnen de GKV, de kerngroep bezinning GKV. Voor hen is dit echt een gewetenskwestie. Ds. Room:
“De veranderingen in het GKV kerkverband gaan zo hard en zijn zo fundamenteel. In betrekkelijk korte tijd heeft een nieuwe omgang met de Schrift ingang gevonden bij voorgangers en in gemeenten. De Bijbel functioneert als een bron, maar niet meer als dé norm.”
Mr. Pel wijst ook op de snelheid waarmee de veranderingen in denken gaan:
“Neem de recente studie van de Kamper hoogleraar Ad de Bruijne, die het Bijbelse verbod op homoseksuele praxis niet van toepassing acht op de homoseksuele identiteit zoals wij die nu kennen. Neem ook het voor de zomer gepresenteerde boek van René Erwich en Almatine Leene (predikante in GKV), waarin zij alle ruimte bieden aan het moderne denken over seksualiteit en gender. Het zijn geen incidenten. Daaronder ligt een nieuwe vorm van omgaan met de Schrift. Streefden we voorheen in onze exegese naar eenheid in uitleg, nu klinkt dat de Bijbel over één thema twee heel verschillende dingen kan zeggen, die ook eigenlijk onverenigbaar zijn. Dan moet jij als gelovige maar de uitleg kiezen die jou het meest aanspreekt.”
Ds. Room: Revisieverzoeken door een aantal kerken over de vrouw in het ambt hebben helaas geen resultaat gehad.
“Op een bepaalde manier is dat begrijpelijk. (-) De nieuwe visie op vrouw en ambt komt voort uit een andere manier van spreken over het gezag van de Bijbel, een denkwijze die sterk in opmars is. Hierbij verschuift het accent van de zeggenschap van de Bijbel naar de eigen uitleg van de lezer”. En Pel voegt daaraan toe: "Dit leidt tot strijd met artikel 3 tot 7 van de NGB, waar gesproken wordt over de volkomenheid en de helderheid van Gods Woord. En waar gesteld wordt dat de Schrift haar eigen uitlegster is.”
Ds. Room wijst op de nieuwe kerkorde voor het nieuwe kerkverband, die dit moderne denken niets in de weg legt, maar daar juist ruimte voor biedt:
“Deze kerkorde zet de belijdenis op afstand en maakt dat ouderlingen en diakenen hun handtekening niet meer hoeven te zetten onder het ondertekeningsformulier. Zo verliezen we de hartelijke instemming met de leer van de kerk. De kerkorde geeft plaatselijke gemeenten veel ruimte voor eigen beleid, bijv. in het omgaan met niet-huwelijkse samenlevingsvormen. De kerkorde bevestigt de toegenomen individualisering in de kerk. Om al dat soort redenen kunnen we volgend jaar niet mee met de fusie.”
De broeders benadrukken dat na 1 mei een interimfase ontstaat. Zij hopen op verbinding van leden en gemeenten die niet mee gaan met de fusie. Ds. Room:
“Wij willen meteen contact gaan zoeken met andere confessioneel gereformeerde kerken en gelovigen. (-) We denken dan aan de christelijke gereformeerden, maar ook aan de twee kleine kerkverbanden die al eerder zijn afgesplitst van de GKV, de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) en De Gereformeerde Kerken (DGK). Hen zien we als onze broeders en zusters, geënt op dezelfde historische wortels. Daarnaast staan we open voor gesprekken met bijv. hersteld hervormden. En met gelovigen en denominaties in het buitenland.”
Persoonlijk raakt deze ontwikkeling, die uitmondt in de keuze en oproep niet mee te gaan op 1 mei met de fusie, de broeders diep. Beiden zijn geworteld in de GKV. Mr. Pel: “Het meest pijnlijke is dat het in de GKV niet meer veilig is en dat je tot deze keuze gedwongen wordt.”
Vrijgemaakten Urk gaan niet mee met fusie GKV en NGK
RD 10-11-2022
De kerkenraad van de Rehobothgemeente op Urk meldde dat zij niet mee wil gaan met de fusie van GKV en NGK. Voor de gemeente van 675 leden worden twee gemeenteavonden belegd, waar de leden hun visie kunnen laten horen. Naar verwachting volgt dan half december een definitief besluit. De bezwaren van de kerkenraad richten zich op de ruimte die er in 2017 in de GKV is gekomen voor vrouwen in het ambt en ook op de kerkorde van de NeGK, die ruimte biedt kinderen en samenwonende homoseksuelen toe te laten aan het avondmaal. De kerkenraad is beducht voor een ‘nieuwe manier van Bijbellezen en Bijbeluitleg’. De GKV op Urk maakt al sinds 2013 bezwaar tegen de koers van het kerkverband en noemt zich sinds 2019 ‘dolerend’. Zij wil blijven wat zij is: ‘Gereformeerde kerk vrijgemaakt’.
De kerngroep bezinning GKV belegt op 19 november op Urk een studiedag en gaat ervan uit dat op 1 mei een groep vrijgemaakten buiten het nieuwe kerkverband zal komen te staan. Mr. Pel geeft aan dat het wellicht mogelijk is dan tot een tijdelijk kerkverband te komen en dat na een interimfase deze groep snel aansluiting zou moeten zoeken bij groepen ex-vrijgemaakten die al eerder het kerkverband verlieten.