Printen

Toch scheiden en dan? (1)

D.J. Bolt
05-10-07


In februari van dit jaar schreef ds. J.M. Goedhart een tweetal kritische artikelen over de 'echtscheidings en hertrouwen besluiten' van de generale synode Amersfoort-Centrum 20051. Daarop reageerden de brs. John de Boer, Hugo Bos en Paul de Roos met een viertal ingezondens. Ds. J.M. Goedhart heeft daar vervolgens weer uitgebreid op geantwoord2 met een drietal publicaties.
Daarbij werd echter niet het laatste gezamenlijke ingezonden van de broeders integraal geplaatst. Op verzoek van de drie broeders doen we dat nu alsnog. Volgende week hopen we daarop een kort commentaar te geven.
Nu dus eerst het ingezonden van de broeders.

--------

EEN DRIEVOUDIG SNOER IS NIET SPOEDIG VERBROKEN.
John de Boer
Met instemming en aanvulling van: Paul de Roos en Hugo Bos

We namen kennis van het antwoord van ds. Goedhart en willen bij deze gezamenlijk reageren (br. de Boer reageert namens ons drieën). Dat lijkt ons voor de lezers wel zo duidelijk en overzichtelijk. Stellige woorden worden er gebruikt door ds. Goedhart. Omdat het onderwerp waarover we spreken ons pijnlijk en van dichtbij heeft geraakt hebben we er veel studie van gemaakt. Veel theologische benaderingen hebben we bestudeerd en we moeten helaas zeggen dat een benadering als die van ds Goedhart ons niet erg aanspreekt. Niet alleen omdat het door ds Goedhart geclaimde recht tot hertrouwen niet een bijbelse grond heeft maar vooral ook omdat je er niet veel mee kunt in de praktijk. We zullen later in dit artikel zien dat als we toepassen wat ds Goedhart van uit de Bijbel meent te kunnen verdedigen, het in de praktijk er op neerkomt dat er in de kerk minstens net zoveel scheidingen zullen plaatsvinden als in de Godloze cultuur rondom ons. En het is dan ook statistisch aangetoond dat binnen de (evangelische) kerken, die van dezelfde principes uitgaan als ds Goedhart, het aantal scheidingen relatief veel hoger is dan in de seculiere wereld.
Ook kunnen we niet zoveel met zijn opmerkingen van de categorie; ?als het kwaad goede(onschuldige) mensen treft, maar daarover later.

We moeten wel vooraf opmerken dat de titel die Eeninwaarheid boven de discussie heeft gezet niet de strekking is van mijn betoog. Een kind kan al wel inzien dat waar verlating heeft plaatsgevonden de huwelijksbeloften tegen over elkaar niet meer van toepassing zijn. Waar verlating plaatsvind is er natuurlijk ook een verwijdering tussen de echtelieden, noem het maar een scheiding. Het huwelijks contract wordt opgeheven en in de burgelijke stand worden de inschrijvingen aangepast. De vraag waar het over gaat is of God ook de vermelding van het voor zijn Aangezicht voltrokken huwelijk uit zijn boek schrapt. Het was immers een drievoudige verbintenis; een drievoudig snoer. Een groeiend aantal oprechte gelovigen menen van niet.
Mijn titel zou zijn ; Toch scheiden en dan?
Het huwelijk is maar niet een contract tussen mensen, maar vooral ook een verbintenis geschapen door God (Gen. 2: 18-25, Ef. 5:31) en het bruidspaar neemt ook de verplichtingen die die instelling van God met zich meebrengt voor hun rekening.

Daartoe zijn ze geroepen. In de goede dagen zoals hun trouwdag maar ook in de kwade dagen van huwelijksontrouw. Als het aankomt op betonen van berouw en onderlinge vergeving. Ook als de partner is vertrokken en er gewacht moet worden op de tekenen van berouw. Als er vergeven moet worden zeven maal zeventig......... Het lijkt of ds Goedhart overspel als een onvergeeflijke zonde ziet. Het is net alsof hij in de Bijbel heeft gelezen dat de onschuldige partner die zonde niet kan vergeven. Hij zegt het zelfs met zoveel woorden en claimt daarbij de instemming van Calvijn.
Waarvan hij later weer ontkent dat de mening van een dergelijk groot man ertoe zou doen. Bij overspel is het huwelijk over en daarmee uit. Gelukkig ken ik andere praktijk voorbeelden waar de eerste reactie ook een was van laten we maar opbreken. Toch werd de weg naar elkaar weer gevonden, wat een dankbaarheid aan God is er dan dat in de kracht van de Geest vergeving mogelijk is. Het zal misschien nooit weer hetzelfde zijn, het huwelijk heeft een deuk opgelopen die nooit meer helemaal weg te poetsen is. Maar velen zijn gesterkt uit een dergelijke situatie terug gekomen. Gods Naam is daardoor geprezen. Merkwaardig is ook dat de ?onschuldige partij? later vaak toegeeft dat hij/zij ook wel enige schuld had. Telkens weer beroept ds Goedhart zich op zijn ambtelijke praktijk en heeft daarmee ook zijn eigen statistieken opgemaakt. We merken op dat die een vertekend beeld kunnen geven.

De onschuldige zo zegt men mag hertrouwen en de schuldige is degene die overspel gepleegd heeft. Dat is een regel die in de praktijk onmogelijk te handhaven is. Wat te denken bijvoorbeeld van een man die zijn vrouw ruw en liefdeloos behandeld en haar zelfs mishandeld. Wanneer de vrouw nu ?vreemd gaat? is zij de schuldige, in deze toepassing van Matt 19, en hij mag hertrouwen. Dat is toch de wereld op z?n kop?! Nogmaals we mogen de Goddelijke scheppingsstandaard-één man en één vrouw voor het leven- niet verlaten, ook na de zondeval waren er voor Adam geen reserve- Eva?s geschapen. Nergens in de Bijbel staat expliciet dan wel impliciet dat er een recht tot hertrouwen bestaat terwijl de echtgenoot(e) nog leeft, hooguit staat er dat men niet meer dienstbaar gemaakt is aan de huwelijkse plicht, als in 1 Cor 7 vers 15 (ten onrechte staat er in de NGB51 vertaling het woord ?gebonden? ipv ?dienstbaar gemaakt?). Na overlijden van de echtgenoot is men vrij te trouwen wie men wil mits in de Here (Rom. 7: 3 en 1 Kor. 7: 39).

De praktijk naar de uitleg van ds Goedhart

Ds Goedhart geeft een paar voorbeelden van onschuldig gescheidenen, praktijk gevallen zullen we ze maar noemen. Ds Goedhart kan niet geloven dat deze vrouwen niet meer zouden mogen trouwen van de Here. De beloften gegeven voor God en zijn gemeente ten opzichte van hun man gelden niet meer. In navolging van Calvijn vindt ds Goedhart dat in de Bijbel. Waar hij dat vindt vermeld hij overigens niet. Laten we zijn voorbeelden eens onder de loep van de Bijbel leggen. We beginnen met het onderwijs van de Here.

Mat. 19: 9 ?Maar Ik zeg u, dat zo wie zijn vrouw verlaat, anders dan om hoererij, en een andere trouwt, die doet overspel, en die de verlatene trouwt, doet ook overspel.? (geciteerd uit de Statenvertaling aangezien deze dichter bij de grondtekst blijft)
Mar. 10 :11, 12 ?
En Hij zeide tot hen: Wie zijn vrouw wegzendt en een andere trouwt, pleegt echtbreuk ten opzichte van haar; en indien zij haar man verlaat en een ander trouwt, pleegt zij echtbreuk.?
Luk. 16 :18 ?En ieder, die zijn vrouw wegzendt, en een andere trouwt, pleegt echtbreuk; en wie een vrouw, die door haar man weggezonden is, trouwt, pleegt echtbreuk .?

We gaan zien hoe deze teksten uitwerken in de praktijk zoals ds Goedhart die ziet.
De praktijk gevallen van ds Goedhart leren ons dat in beide gevallen de man er vandoor gaat. Ds Goedhart zegt terecht dat deze mannen echtbreuk plegen, dat zeggen ook de teksten uit Mattheus, Markus en Lukas.
Mattheus noch Markus noch Lukas spreken over de oorzaak, of de schuldvraag die tot de scheiding leidden, maar hier worden de gevolgen geconstateerd.
In Matt. 19: 9 trekt de Here een andere conclusie dan die van ds Goedhart. Hij concludeert het volgende over de man die zijn schuldloze vrouw wegzendt:

A. Hij pleegt echtscheiding (overspel)
B. Zijn vrouw is ?onschuldig? ze wordt immers weggezonden NIET wegens hoererij, en
C. Ook de man die de schuldloos verlatene trouwt pleegt overspel !

Nu zegt ds Goedhart dat hij nergens in de Bijbel leest dat een onschuldige gescheidene niet mag hertrouwen, maar het staat hier wel. Hier staat heel duidelijk dat een schuldloos weggezondene overspel gaat plegen als ze hertrouwt en niet alleen zij, maar ook de man die haar trouwt pleegt overspel. Waarom? Omdat het eerste huwelijk wel door de man maar niet door God ontbonden is Toch wil Ds. Goedhart ook dit tweede huwelijk, wat onze Here overspel en echtbreuk noemt, graag kerkelijk bevestigd zien zo vermeldt hij. Ook Lucas en Marcus, hiervoor geciteerd, zijn uitermate duidelijk. Niet voor niets staat er in Lucas, een ieder, die zijn vrouw wegzendt,?.,pleegt echtbreuk. Geen uitzonderingen en geen uitvluchten.

We gaan verder met het praktijkgeval van ds Goedhart. Hij vindt dat het tweede huwelijk van deze mannen niet in de kerk kan worden bevestigd. Maar in de praktijk gaat zijn vlieger natuurlijk niet op. Volgens ds Goedhart heeft het overspel en echtbreuk van deze mannen geleid tot ontbinding van hun huwelijk. De vrouwen zijn ontslagen van hun beloften door het misgedrag van hun mannen, ook is hun belofte tegenover God daarmee komen te vervallen en dus is niets van de binding meer over.
Op dit moment wonen de mannen nog samen met hun nieuwe liefjes. Na enige tijd is het nieuwe van hun relatie af en krijgen ze spijt van hun overspel en echtbreuk. Ze zien nu ook wel in dat hun handelen was gebaseerd op zondige prikkels. Ze zouden graag terug willen naar hun vrouw en kinderen. Maar dat kan niet meer want hun vrouwen zijn inmiddel weer getrouwd, in de kerk nog wel. De weg via bekering naar herstel is afgesneden! De kinderen zullen het zonder de dagelijkse aanwezigheid hun echte vader moeten doen ook al doet het nog zoveel pijn. Ook moeder heeft nog wel eens spijt dat ze niet wat langer heeft gewacht, een ?gemixte? famillie is tenslotte ook niet alles, God heeft het zo niet bedoeld.(zie Mal 2: 15) Na enige tijd komen de mannen weer in de kerk, gelukkig maar. Blijdschap in hemel en op aarde. Ze deden schuldbelijdenis en terecht is de tucht opgeheven. Hun (huwelijks) zonden kunnen niet meer tegen hun gehouden worden. Ook dat staat in de Bijbel. Vernieuwd door de Geest komt er dat nieuwe begin. Nu gebeurt het dat deze mannen in de kerk beide een jonge schuldloos gescheiden vrouw ontmoeten. Ze raken verliefd en besluiten ds Goedhart te vragen hun huwelijk te bevestigen. Hij kan niet weigeren want in Gods boeken staat hun eerste huwelijk niet meer vermeld. Goedhart zelf had immers aan hun geleerd dat het huwelijk kapot was, het bestond niet meer. De mens mocht niet scheiden wat God had samengevoegd maar door zijn daden kon hij het wel. En bovendien wordt die vorm van zonde die deze mannen begingen niet bestempeld als de zonde waarvoor geen vergeving is.

God straft de onschuldige niet voor de schuld van de ander

Het zit ds Goedhart nogal hoog dat degenen die ?schuldloos? gescheiden zijn het tweede huwelijk door het onderwijs van de Here in de Bijbel wordt ontzegd. Hij laat blijken dat hij dat ervaart alsof de Here onschuldigen straft. Maar is dat wel zo? Moeten we alles wat op onze weg komt ervaren als straf? Het is een beproeving, dat wel, maar geen straf. Het recht om dat zo te zien en te zeggen komt ons niet toe. Het is bovendien in overeenstemming met wat Jezus in Matt. 19 vers 12 zegt, er zijn sommigen (die schuldloos gescheiden zijn) die zichzelf gesneden hebben, die vrijwillig van sekualiteit afzien, zoals eneuchen die Hij ook gesnedenen noemt die door mensen gesneden zijn en die daardoor geen gemeenschap kunnen hebben. Dat is moeilijk, het is snijden in je eigen vlees, maar wel wat de Here vraagt. En met de beproeving zal Hij ook zorgen voor de uitkomst.
We weten dat de opdracht om ongetrouwd te blijven velen zwaar zal vallen. Ook zien we dat dit leed hen is aangedaan door de ontrouw , de zonde van de echtgeno(o)t(e) (hun mannen als in ons praktijkgeval). Maar zoveel leed dat de mens overkomt is verwijtbaar aan de zonde van anderen. Het lijkt alsof ds Goedhart hier geplaagd wordt door dezelfde vragen als zovelen om ons heen, zoals we het vinden in het boek van H. Kushner Als het kwaad goede mensen treft.

Die twee zullen een vlees zijn.
Het valt op dat ds Goedhart het begrip van het ?een vlees zijn? erg smal houdt. Hij lijkt het te beperken tot de sexuele gemeenschap. Hoewel het ook dat omvat moeten we aanemen dat er veel meer mee bedoelt is. Het geeft onder meer ook aan dat het leven voortaan wordt gezien als twee-eenheid. Ze delen alles samen, lief en leed (wanneer de één lijdt dan lijdt de ander mee), ze delen hun bezittingen (dus NIET trouwen op huwelijksvoorwaarden), hun tijd, gedachten, gevoelens, problemen, ja ook hun lichamen!!! Daaraan refereert ook het huwelijksformulier, het delen in vreugde en verdriet. Paulus verwijst ook naar dit begrip in Efeze 5: 28-33 ?Zo zijn ook de mannen verplicht hun vrouw lief te hebben als hun eigen lichaam. Wie zijn eigen vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief; want niemand haat ooit zijn eigen vlees, maar hij voedt het en koestert het zoals Christus de gemeente, omdat wij leden zijn van zijn lichaam? Wat koesteren is dat wordt mooi omschreven in de Dikke van Dale: ?levenwekkende, weldadige warmte geven aan?.
Het is een voortborduren op de schepping waarbij we Adam horen zeggen.: Dit is nu eindelijk been van mijn gebeente en vlees van mijn vlees; deze zal ?mannin? heten , omdat zij uit de man genomen is . Het spreekt vanzelf dat als we die eenheid scheiden we niet meer twee volwaardige individuen maar eerder twee van elkaar losgerukten helften overhouden. Is dan de kans niet groot dat beide helften sterven?

Conclusie

Ds Goedhart gebruikt om de drie inzendingen te weerleggen ongeveer vijfduizend woorden om zijn overtuiging aan de man te brengen. Helaas vinden we in zijn betoog niet een concrete waterdichte verwijzing naar Het Ene Woord.
Nergens in de Bijbel vinden we een verwijzing naar de mogelijkheid tot hertrouwen na een scheiding, integendeel alleen de dood ontbindt het eenmaal gesloten huwelijk. Ik voel duidelijk sympathie voor zijn mening m.b.t. de schuldlozen, maar het is niet meer dan een mening gebaseerd op gevoelens. Daarom blijft het ook zijn particuliere mening zolang hij niet met concrete schriftverwijzingen komt. We kunnen het beter maar niet uitdragen in de kerk, zolang we dat concrete bewijs in de Schrift nog niet hebben gevonden. Sterker nog, we moeten geen schriftbewijs zoeken bij onze mening, maar we moeten onze mening aanpassen aan de Schrift! Ds Goedhart zegt wel dat er veel duidelijke uitspraken in de Bijbel zijn te vinden die zijn mening onderbouwen, maar het zal ieder opgevallen zijn, dat hij er geen verwijzing bijvoegt waar ze dan wel te vinden zijn.

Het hoeft ook geen betoog dat deze ruime echtscheidings praktijk zijn tienduizenden heeft verslagen. Dit soort ?barmhartigheid?, zoals ds Goedhart het noemt, draagt kennelijk niet de zegen van de Here. Ik moet toegeven dat ik wel eens jaloers kijk naar de kerken in Canada en Noord Amerika waar in de prediking veel aandacht aan het huwelijksleven en de famillie gegeven wordt. In deze bijbelgetrouwe kerken die men in onze kringen nog wel eens smalend ? evangelisch? noemt komt echtbreuk en echtscheiding slechts sporadisch voor.

Ik zou willen besluiten met een iets aangepast citaat uit het artikel van ds Goedhart tegen P.L. de Roos. ?Ds Goedhart zegt  ?ervan overtuigd? te zijn ?dat onschuldig gescheidenen mogen hertrouwen?.
Dat híj daarvan overtuigd is zegt zonder meer natuurlijk helemaal niets. De vraag is of de HERE hem die overtuiging heeft gegéven, of Hij datzelfde in zijn Woord ergens zegt. En het antwoord op die vraag moet zijn: Nee, dat is nergens in de Bijbel te vinden. Dus dient ds. Goedhart zijn genoemde overtuiging gewoon te laten varen, en de Roos in de zijne te volharden.?


 

1 Rubriek Ethiek: Huwelijk en Echtscheiding, 23-02-07 en 02-03-07 

2 Rubriek Ethiek: Nooit scheiden?, 30-03-07, 06-04-07, 24-04-07