Ethiek

Rond de Schrift

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Halfvol glas

 

N. van Dijk

16-04-16

 

In het dagblad Trouw was een artikel te lezen van Gerrit-Jan KleinJan (2 dec.). Onder de titel ‘Het glas is halfvol in de kerk’ schreef hij het slot van een serie over hoe gelovigen de protestantse traditie opnieuw vorm geven.

Trouw was daarvoor kriskras door Nederland gereisd:

 

“In Assen runnen kerkleden een popup-winkel om de banden met de stad aan te halen. In Jorwert zijn stiltewandelingen, in Cothen is een ‘kliederkerk’, speciaal voor gezinnen”.

 

Henk de Roest, hoogleraar praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen, noemt de omslag die plaatsvindt in Nederland. Hij constateert een veranderende geesteshouding,

 

“kerkleiding stimuleert bewust nieuwe initiatieven van kerk zijn. Het gaat niet langer om krimp, maar om het experiment. Het glas is hierdoor niet langer halfleeg, maar halfvol”.

 

De protestantse gelovigen mikken niet langer op groei,

 

“ze zijn blij met iedereen die interesse toont. Van het winnen van zieltjes is geen sprake, ze vragen niet veel van mensen, ze willen er voor iedereen zijn."

 

Antropoloog Miranda Klaver zegt dat de experimenten duidelijk zijn ingegeven door crisis. Het valt Klaver op dat gezelligheid en aandacht voor de ander een grote rol spelen.

 

“Ik dacht wel: mag het ook nog over Jezus gaan? Is het nog meer dan een gezellige sociale club?”

 

***


In Christelijk Weekblad van 10 juli 2015 was een artikel te lezen van Laurens van Lavieren, voorganger van Via Nova, een christelijke gereformeerde zendingsgemeente in Amsterdam.
Lavieren zou jarenlang het uitgangspunt hebben gehad dat er dagelijks mensen naar de hel gaan als ze nog nooit van de Here Jezus hebben gehoord. Maar, zo schrijft hij: “Als ik iets heb geleerd van mijn werk als voorganger/evangelist, is het wel dat het niet mijn taak is mensen tot geloof te brengen”.
In orthodox christelijk Nederland is volgens hem evangelisatie gebaseerd op de gedachte: wie niet gelooft, heeft een groot probleem, en ‘wij zouden de reddingsboei in handen hebben’.
Meer liberale christenen hebben zich hier tegen al langer verzet en noemen dan het risico van manipulatie die deze manier van evangeliseren met zich meebrengt. Als de werkwijze erop gericht is om mensen aan de wraak van God te laten ontsnappen is zij niet christelijk. De voorganger van Via Nova citeert 2 Kor. 5:19 en concludeert:

“God heeft de wereld al met zich verzoend. Het is aan ons om dat te verkondigen. Die ontdekking heeft me enorm bevrijd. Het evangelie is het goede nieuws van een gevende God die nu juist geen voorwaarde stelt”.

 

***


In het ND was een interview te lezen met Stefan Paas, hoogleraar missiologie in Kampen en aan de VU in Amsterdam. Ook hij vindt dat orthodoxe christenen op een andere manier tegen evangelisatie aan moeten kijken. Het is mooi als mensen Jezus aannemen als hun redder, maar de realiteit is dat het bij de meeste Nederlanders niet zover komt. In zijn nieuwe boek ‘Vreemdelingen en priesters’ wil hij een ontspannen houding aannemen, het heil is ruimer dan het aannemen van Jezus als je redder.

 

Paas tekent de kerk als een gemeenschap die bemiddelt tussen God en de wereld, een priesterschap, en het is realistisch om te beseffen dat priesters altijd een minderheid blijven, je hoeft niet teleurgesteld te zijn als er geen massale bekeringen komen.

Paas pleit voor een ander zendingsideaal dan het traditionele. Op de vraag wat er mis is met de traditionele visie: zonder Christus ga je verloren, dus we moeten aan zoveel mogelijk mensen Christus verkondigen, antwoordt hij:

 

“Is dat goed nieuws? ‘Neem Jezus aan of ga naar de hel?’ Dan staat meer je eeuwige geluk centraal dan de eer van God. Kerk en wereld hebben beide een plek in Gods plan. De wereld is meer dan een container voor verloren zielen. Hoever het heil stroomt en waar het ophoudt, je weet het nooit precies. De Bijbel denkt in gemeenschap, niet zozeer in individuele gelovigen. God verbindt zich aan gemeenschap en een gemeenschap heeft per definitie rafelranden. Als jouw volwassen kinderen niet meer naar de kerk gaan, is dat niet het einde van het verhaal. Je buren komen misschien niet naar de kerk, maar je kunt in zekere zin namens hen gaan. En vragen: vind je het goed als we in de kerk voor je bidden? Door betekenisvolle relaties stroomt het heil de wereld in”.

 

Tijdens een debat over het nieuwe boek werd door een predikant van een protestantse pioniersgemeente gesteld dat het terecht is een te overspannen evangelisatiedrang weg te nemen, maar werd hier niet teveel doorgeschoten? Hij bekritiseerde Paas’ opvattingen als zou een kleine kern van gelovigen, net als de oudtestamentische priesters, functioneren als de plaatsvervangende bidders en offeraars voor de randkerkelijken.

 

***


Bij alle nadenken over eigentijdse vormen van kerk zijn of missionair kerk zijn klinken de onderzoeksresultaten van het Sociaal Cultureel Planbureau niet hoopgevend. Het vertrouwen van de bevolking in de kerk is gedaald tot 13 procent. De kerk is steeds minder relevant. Secularisatie en de media (die vaak een karikatuur maken van de kerk en geloof) zouden belangrijke boosdoeners zijn.

In een commentaar in het Reformatorisch Dagblad werd ook de vraag gesteld in hoeverre de kerk zelf heeft meegewerkt aan de daling van het vertrouwen door onduidelijk te zijn over de koers en vooral over de boodschap die ze wil afgeven. “Is die inmiddels niet zodanig diffuus geworden en vervlakt dat het onderscheid tussen kerk en wereld nauwelijks meer waarneembaar is”.

 

Zo was bv. onlangs in de ‘Onderweg’ (28 december 2015) te lezen over de Top 2000-kerkdienst in de Veenhartkerk (GKv). De kerk zocht hiermee aansluiting bij de top 2000-kerkdiensten binnen de PKN. Op de website eredienst-creatief.nl is te lezen : ‘De kracht van de top 2000-kerkdienst is dat de grens tussen kerk en wereld vervaagt.’

En in de bespreking van het boekje ‘Gereformeerde zending in de 21e eeuw’, een bundel met artikelen geschreven bij het afscheid van docent drs. Kees Haak aan de TU Kampen, plaatst ook ds. L. J. Joosse (Groningen) wat kanttekeningen als het gaat over de verschuivingen die zich in het zendingswerk en -bezinning voordeden tijdens het docentschap van Haak (Gereformeerde Kerkbode Groningen-Fryslan-Drenthe).

 

“Ontmoeting of verkondiging. Juist dit laatste, de eigen aard van het christelijke geloof, is in sommige bijdragen minder zichtbaar waardoor deze iets onbevredigends achterlaten: gaat het in de zending uiteindelijk om een persoonlijke, eventuele professionele ontmoeting met anderen, of om gezaghebbende verkondiging van het evangelie (Rom. 10: 14 – 15) aan anderen? Terwijl de één zegt dat er vandaag nog ‘bitter weinig ongelovigen zijn’, zonder dat hij (on)geloof nader omschrijft, trekken anderen nadrukkelijk grenzen voor het geloof in Christus en wordt het unieke of onopgeefbare van het christelijke geloof ontwikkeld. Je kunt je afvragen of er vanuit de mens, zijn ervaringen van schaamte en schuld, of vanuit menselijk godsbesef, een route is naar God in Christus Jezus om Hem al tastende te vinden. Het doel van bekering zal toch blijven dat mensen de roep of uitnodiging om te delen in de verzoening en voldoening van Christus gestalte geven in de gemeenschappelijke viering van het avondmaal, individueel en als kerkgemeenschap”.

 

Je kunt je afvragen of de kerk nog staat voor haar primaire taak, nl. de verkondiging dat er een God is die zondaren door het geloof in Jezus Christus wil redden. Ad Prosman (emeritus predikant PKN) schrijft in het Nederlands Dagblad van 7 november:

 

“De zwakke plek van de kerken is niet het verlies van leden, maar de ontkerkelijking van de kerk, en dus de verzwakking van haar verkondiging. De ontkerkelijking van de kerk is het proces waarbij de kerk een zaak wordt van de gelovige mens, van de christen, van de discipel. Of een zaak van deskundigen en beleidsmakers. We zien een overheveling van publiek naar privé, van het Woord naar het geloof, van verkondiging naar persoonlijk getuigenis, van ambt naar taak. Dat is de ontkerkelijking van de kerk die zich geruisloos voltrekt en fnuikend is voor haar wezen en kracht, ook voor haar aantrekkingskracht. Het is een stil proces, het valt niet op. Als kerken hebben we vooral met dit stille proces te maken”.

 

***

 

In het Kerkblad van de Hersteld Hervormde Kerk geeft B. J. van der Vlies aandacht aan de verminderde religieuze betrokkenheid, met alle goede bedoelingen van diverse experimenten denkt hij vaak:

 

“Zijn we het vertrouwen in God dat Hij Zijn werk volvoert, in de eenvoudige en getrouwe Woordverkondiging aan het kwijtraken? De apostel Paulus vermaant Timotheus met grote ernst zijn ambt gedurig en getrouw in alle delen te betrachten: Predik het Woord. Volhard daarin, gelegen of ongelegen. Weerleg, bestraf, vermaan, en dat met alle geduld en onderricht. Want er zal een tijd komen dat zij de gewone leer niet zullen verdragen, maar dat zij zullen zoeken wat het gehoor streelt, en voor zichzelf leraars zullen verzamelen overeenkomstig hun eigen begeerten. Ze zullen hun gehoor van de waarheid afkeren en zich keren tot verzinsels.

Maar u, wees nuchter in alles. Lijd verdrukkingen. Doe het werk van een evangelist. Vervul uw dienstwerk ten volle”.