Ethiek

Rond de Schrift

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Valse profeten - hoe te onderkennen

 

Ds. E. Hoogendoorn

23-02-19

 

"Wacht u voor de valse profeten die in schapenvacht tot u komen, maar van binnen zijn zij roofgierige wolven.

Aan hun vruchten zult u hen kennen."

 

Matth. 7:75-20

 

Waarschuwing van de hoogste profeet

 

Een betrouwbare gids in je leven is heel wat waard. Vooral als het gaat om zaken van leven of dood. Een verraderlijke gids kan dan levensgevaarlijk zijn.

Automobilisten kennen de problemen met een verouderd navigatiesysteem. 'Ga na 50 m rechtsaf...'. Maar dat blijkt een bloedlinke afslag te zijn door een kersverse wegomlegging ....

En wat als je in oorlogsgebied bent aangewezen op een gids die je door vijandelijk gebied moet heen loodsen? Is hij wel te vertrouwen? Of voert hij je in de val van de vijand?

Op weg naar het koninkrijk der hemelen dreigt net zo'n gevaar. Dan gaat het om niets minder dan je eigen ziel. Onze Here Jezus Christus zelf, Gods hoogste Profeet, waarschuwt zijn gehoor voor het grote gevaar van valse voorlichting. Mensen doen zich voor als boodschappers van God. En intussen voeren zij je mee op een dwaalspoor. Met rampzalige effecten. Zélf komen zij het konink­rijk niet binnen. En wie zich door hen laten verleiden ook niet!

Uitgerekend aan het eind van zijn Bergrede waarschuwt de Goede Herder zijn schapen voor dit ernstig risico.

 

Bedrieglijk echt

 

Rond de jaarwisseling werden we gewaarschuwd voor de stormloop aan valse mailtjes die op je mobieltje of je computer je verleidden om in te gaan op hun 'goede diensten'. Ze zijn vaak niet van echt te onderscheiden. Soms slechts één klein onopvallend lettertje verschil met de echte bank of een andere vertrouwde afzender.

Onze Heiland geeft zo'n waarschuwing als het gaat om de verleiding van onze ziel. Had Hij eerder al indringend zijn hoorders voorgehouden: pas op voor de brede weg, die iedereen gemakkelijk vindt; kiés de smalle weg, achter Mij aan; want dát is je redding.

Nu voegt Hij er nog een waarschuwing aan toe. De keus tussen smalle en brede weg wordt nog moeilijker gemaakt doordat bepaalde figuren verkeerde wegwijzers plaatsen. En dat om ons maar van die smalle weg achter Christus aan weg te trekken en ons listig de brede weg op te loodsen.

'Valse profeten' noemt Christus hen. 'Vals', dan moeten we niet denken aan mensen met een gemeen karakter. Zoals we ook bij een hond wel eens zeggen: die is vals. Nee, eerder is te denken aan zoiets als 'vals' geld. Dat 'bijt' niet. Dat is onecht. Het is bedrog. Het is geen geld.

 

Zo is het ook met zo'n valse profeet. Valse profeten zijn mensen die doen alsof ze je de weg achter Christus aan wijzen. Maar in werkelijkheid nemen ze je mee een andere kant op. Waarom lijken ze zo echt?

Omdat ze in schapenvacht de gemeente binnendringen. Schapenvacht, dan denk je dus aan een kudde schapen. Dat is het beeld wat de Here Jezus vaak gebruikt voor zijn gemeente. Hij is de Herder, zij zijn de schapen die achter Hem aan gaan.

En kijk, zo'n valse profeet doet dus net alsof hij ook een schaap van de kudde van de Here is. Hij dringt zich stilletjes binnen door zich als een broeder (of zuster) op te stellen. Het zijn geen openlijke vijanden van God of van het christelijk geloof. Nee, het zijn, zeg maar gewone 'christenen'. Ze kunnen de mond vol van God of Jezus hebben. Hoor ze roepen: 'Here, Here' (vs. 21). Ze komen zogenaamd met het evangelie van de Here aandragen.

Hoedt u voor dat gevaar, zo geeft Christus ons mee.

Het komt ook niet maar sporadisch voor. Het zijn er niet maar een paar. 'Velen' profeteren in Jezus' naam. Ze doen zelfs wonderlijke krachten in zijn naam. Ze kunnen zelfs wel boze geesten uitbannen. Denk aan exorcisten [vs. 22].

Let op! Zo waarschuwt Jezus. Neem je voor hen in acht. Het zijn geen echte profeten. In die schapenvacht huist een wolf. In werkelijkheid - 'van binnen' - zijn het roofzuchtige wolven.

Wolven! De grootste vijanden dus van de schapen.

 

Nare werkelijkheid in de kerk

 

Wat is dat eigenlijk een verschrikkelijke werkelijkheid. Het is je broeder of zuster in het huis van de Here. Misschien wel een wijkouderling, of de prediker op de kansel. En dan is het een wólf vanbinnen. Een gevaarlijke geestelijke vijand. Dat is niet iets om rustig van te worden in de gemeen­te. Zelfs in de kerk ben je dus niet helemaal veilig! We moeten die bittere mogelijkheid maar rustig onder de ogen willen zien. Niet voor niets besteedt Jezus zoveel aandacht aan dit gevaar.

Het is geen nieuw gevaar. Mozes moest het volk Israël er al voor waarschuwen. En bij Jeremia komen we tegen hoe zelfs Jeruzalem vergeven was van dit soort pseudoprofeten. Denk niet, dat dit niet weer kan gebeuren. Apostel Petrus brengt het bij de lezers van zijn tweede brief in herinnering. 'Zoals er in het verleden valse profeten onder het volk zijn geweest', schrijft hij, 'zo zullen er ook onder u valse leraars komen',

 

Het kan heel steelsgewijs gebeuren. Kijk maar hoe Petrus dat aangeeft. Hun verderfelijke ketterijen komen ze niet luid op klompen aan de man brengen. Nee, zij zullen die doen binnensluipen, waarschuwt Petrus. Apostel Paulus bond het de ouderlingen van Efeze op het hart. Dat zij de wacht moesten betrekken bij de kudde. 'Na mijn vertrek zullen grimmige wolven binnenkomen, die de kudde niet zullen sparen; uit uw eigen midden zullen mannen opstaan, die verkeerde dingen spreken om de discipelen achter zich aan te trekken' (Hand. 20:2gev,). Dat wordt daar dus van hun eigen gemeente gezegd. Zo dichtbij komt het! Niet alleen toen in Efeze. Dat kan vandaag nog steeds voorkomen overal waar Christus zijn kerk vergadert. In het bevestigings­formulier voor ambtsdragers is dat ook onze ouderlingen voorgehouden. Met verwijzing naar dit Bijbelgedeelte: 'De apostel Paulus vermaant de ouderlingen erop toe te zien, dat geen wolven de schaaps­kooi van Christus binnendringen' .

 

Blijvende dreiging

 

De Bijbel staat er vol van, van dit gevaar. En de kerkgeschiedenis is er een lange trieste illustratie van hoe dit woord van God een brandend actuele waarschuwing blijft. Laten we niet denken dat zoiets alleen in het verleden voorkwam. De christenheid van vandaag zit er niet minder vol van, van valse profeten die de naam van de Here in de mond nemen en intussen de schapen achter de goede Herder vandaan proberen te halen. De weg van Jezus' onderwijs is hun te smal. Ze zoeken het breder. Altijd zullen we op onze qui-vive dienen te blijven. Ook als men zich beroept op eigen woorden van de Here. Zoals bijvoorbeeld dat eerdere woord van Jezus - 'oordeelt niet opdat u niet geoordeeld wordt' (7:1) - nogal eens misbruikt wordt om alles maar goed te vinden in de kerk. Alsof je niets of niemand mag afkeuren.

Maar bij dit woord ging het onze Heiland om liefdeloze kritiekzucht die blind is voor eigen grote fouten en zich dik maakt om kleinigheden bij anderen. Daar kun je niet de weg van valse profeten mee plaveien.

 

Valse profetie, wat blijft dat ook in de huidige christenheid veel verwarring geven. In hoeveel brandende kwesties die de kerken momenteel beroeren, beroepen zowel voor- als tegenstanders zich niet op Gods Woord. Kerkleden

worden daardoor in onzekerheid gebracht. Ook voor heel wat onwetende buitenstaanders bemoeilijkt het de stap tot de kerk en zeker ook de kerkkeus.

 

Zijn 'principes' uit de tijd?

 

Spreken over 'valse profetie' wordt nog wel eens afgedaan als hoogmoedige taal van stoere gereformeerden. Een mens moet toch openstaan voor andere ideeën, zo eist de mode van de tijd. Het is veelzeggend dat deze afleidingsmanoeuvre halverwege de vorige eeuw (!) ook al werd gesignaleerd.

De Engelse prediker Lloyd-Jones uit Londen noemde dat toen ook al in zijn preken over de Bergrede'.

 

"We leven in een tijd waarin definities in de uitverkoop zijn, een tijd waarin men een hekel heeft aan meningen en een afkeer van theologie en leerstellingen en dogmatiek. Het is een tijd van gemakzucht en compromissen - een tijd van 'alles over hebben voor een rustig leven'.

 

Het is een tijd van concessies. [...] Het is een tijd waarin men een hekel heeft aan iemand die weet waarin hij gelooft en die daaraan vasthoudt. Het is een tijd waarin een man die 'moeilijk in de omgang' is, wordt afgeschreven als een onmogelijk iemand".

 

En dan geeft hij aan dat die mentaliteit van pais en vree nu ook in de christelijke wereld en in de christelijke kerk heerst.

 

Mensen, die voor hun principes staan,

 

"worden nu gezien als moeilijk, aanmatigend, onhandelbaar, enzovoort. De man die nu wordt verheerlijkt is de man die de middenweg kiest [..] een aardige man die met zijn opvattingen geen moeilijkheden en problemen veroorzaakt" (Bergrede II 157/8).

 

Je zou je kunnen afvragen of het nog wel de geest van ónze tijd genoemd kan worden. Als je opmerkt hoe onverdraagzaam het heidendom zijn principes probeert op te leggen aan de maatschappij en ook aan de christenen!

Wel is het een feit dat valse profetie in de kerk nogal eens haar boodschap probeert binnen te krijgen met mooie woorden als 'verdraagzaamheid, liefde, open staan voor elkaars meningen' enz. Vroeg of laat barst de onverdraagzaamheid van de valse profetie er dan wel uit als ze haar mening dwingend gaat opleggen met kerkelijke besluitvorming die haaks staat op wat de kerk voorheen geloofde en beleed.

 

Maar wat er dan ook 'uit de tijd' kan raken, niet het Woord van onze Here Jezus Christus. Als Hij waarschuwt, is het echt ernst; de hoogste ernst. Ook de laatste ernst, omdat 'het oordeel van God' voor de deur kan staan. Niet voor niets eindigt zijn Bergrede daarmee. Ook met zijn waarschuwingen vecht zijn herdershart voor het behoud van zijn schapen.

 

Ontmaskering van de valse profetie

 

Niet alleen onervaren jeugd zit vaak met het probleem. Ook ouderen kunnen ermee worstelen. 'Wie moet

je nu geloven? Wie heeft er nu gelijk?' Helemaal als beide partijen zich beroepen op de Bijbel.

Zoveel kerken, zoveel meningen en dat soms binnen dezelfde kerk. De omvangrijke kerkelijke pers is er wekelijks een schrijnend voorbeeld van. Je zou door de bomen het bos niet meer zien!

Nu moeten we aan de ene kant, nuchter zijn. Alles waar we het niet direct mee eens zijn, hoeft nog niet meteen valse profetie te zijn. Aan de andere kant blijft natuurlijk het probleem zich wel voordoen. Hoe kun je bij tegenstrijdige boodschappen er nu achter komen welke profeet te vertrouwen is en welke niet? Welke boodschap of mening deugt en welke niet? Natuurlijk, door na te gaan of de boodschap recht doet aan Góds eigen Woord. En dan aan héél Gods Woord. En dat zonder teksten uit hun verband te rukken. Dat staat voorop.

 

Wat geeft onze Heiland nu als toetssteen hier in onze tekst door? Hoe je zo'n profetie kunt testen of ze waar is of vals? Wel, luister niet alleen naar hun praat, maar kijk vooral naar hun daad. "Aan hun vruchten zult u hen kennen", verzekert onze Heiland. "Brengt iedere goede boom goede vruchten voort, iedere slechte boom brengt slechte vruchten voort".

Wat is dit eigenlijk heerlijk eenvoudig, en ook praktisch. Ga de gevolgen van hun boodschap na; wat die boodschap in de praktijk uitwerkt.

 

Bij die vruchten moeten we niet zozeer denken aan de eigen leefstijl van die valse profeten. Zo van: 'ze praten wel mooi maar ze doen er niet naar'. Dat kán wel degelijk ook het geval zijn, maar dat hóeft niet altijd. Ook valse profeten kunnen soms een warm en indrukwekkend geloofsleven vertonen. De wolf blijft soms aardig lang achter de schapenvacht verborgen.

Bij die vruchten moeten we vooral denken aan de uitwerking van die profetenboodschap. Kun je verwachten dat de boodschap van de pseudoprofeten gehoorzaamheid van het geloof uitwerkt? Echte liefde voor God, echt navolgen van Christus?

Nee, vroeg of laat breken de vernielende krachten van de dwaling eruit. Dan ga je zien hoe de boodschap het geloofsleven stukmaakt. Hoe de smalle weg van Christus wordt verloochend. Valse profetie leidt de mensen altijd op een gegeven moment onverbloemd de brede weg op. Het kweekt een leven tegen Gods geboden in. Eens zal duidelijk worden dat ze helemaal niet Gods wil gehoorzamen. De schapenvacht blijkt niet echt. Er komt een wolf tevoorschijn!

Jezus noemt de onbetrouwbare predikers onverbloemd 'werkers van de wetteloosheid' (wetsverkrachters', zoals de NBV vertaalt). Met als vernietigend eindoordeel: 'gaat weg van Mij, Ik heb u nooit gekend! (Vs. 23)

We proeven hier bij Christus dezelfde heilige verontwaardiging als de Here toonde in de dagen van bijvoorbeeld Jeremia. Wat zei de Here via zijn profeet over de dwaallichten in die dagen?

 

"Ik heb die profeten niet gezonden, toch hebben zij geprofeteerd. Maar als zij in mijn raad hadden gestaan, dan zouden zij mijn volk mijn woorden hebben doen horen, dan zouden zij hen hebben doen terugkeren van hun boze weg en van de boosheid van hun handelingen. Ik zál de profeteerders van leugenachtige dromen, die zij vertellen om mijn volk te misleiden, zij zijn mijn volk niet van het minste nut'. Integendeel, door hun toedoen overspoelt heiligschennis het hele land…" (Jer.23:15,22,32).

 

zo klinkt dreigend het oordeel van God.

 

Jezus' woord horen en doen

 

Wat is dus nodig om ons niet om de tuin te laten leiden door onbetrouwbare voorlichters? Allereerst dit: ervoor zorgen dat wij zelf de stem van onze Goede Herder Jezus uit duizenden herkennen. Alleen dat heeft tot gevolg dat wij de stem van 'vreemden' niet volgen. Anders gezegd: vertrouwd zijn met Gods eigen woorden in de Schriften. Bijbelkennis! Zoals de eerste christenen in Berea deden toen apostel Paulus met zijn boodschap bij hen kwam: "zij bestudeerden dagelijks de Schriften om te zien of het inderdaad waar was wat er gezegd werd".

Alleen dan leer je het onderscheid tussen goed en kwaad, tussen Gods Woord en dat van de dwaling. Met als gevolg: een echt leven naar dat Woord. Niet alleen de woorden overeenkomstig Gods Woord geloven, ook de vruchten van dat geloof vertonen: léven naar Gods geboden. Aan de vruchten herken je de boom!

 

Dat zien we dan ook dagelijks om ons heen. Als eenmaal het roer van de christelijke leer wordt omgegooid, zie je door een verwaterd christendom steeds helderder en ruiger de stijl van de heidense maatschappij overgenomen.

Voor ons des te meer reden om in de voetsporen van onze hoogste Profeet te gaan, de Here op zijn woord te geloven én ernaar te handelen. Daar heeft de valse profetie niet van terug. Let maar op het verschil in de vruchten!

 

Het is de mooiste evangelisatie in deze wereld om zo ook anderen mee te trekken op de weg die voor het oog erg smalletjes kan lijken, maar die toch echt naar het leven leidt.

 


 

Dit artikel werd met welwillende toestemming van de auteur overgenomen uit Weerklank, jaargang 7 nr 1 - januari 2019.