Ethiek

Rond de Schrift

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Semper Reformanda

 

Redactie een in waarheid

05-11-22

 

In ZICHT OP DE KERK (jaargang 19, nr. 21, 20 oktober 2022) lazen we een (hoofd) artikel van de hersteld hervormde predikant ds. B.D. Bouman. Met zijn toestemming en dat van de redactie van het blad nemen we het graag hier integraal over.

 


 

Semper Reformanda

 

Ds. B.D. Bouman, Monster

 

Dit blad verschijnt rondom Hervormingsdag. Tijdens verschillende herdenkingsmomenten wordt onze aandacht gericht op Gods machtig ingrijpen in de geschiedenis van de kerk waardoor de diepe betekenis van Gods Woord (sola scriptura), het oprechte geloof (sola fidei) en Gods genade (sola gratia) weer hervonden werden. Het zijn de pijlers van de Reformatie die tot op de dag van vandaag van grote betekenis zijn. Maar met een herdenking van de Reformatie is het alles niet klaar. De kerk van de Reformatie heeft het namelijk nodig om telkens gereformeerd te worden. Om het in het latijn weer te geven: ‘Ecclesia reformata, semper reformanda.’

 

Achtergrond

 

Nu is er over deze uitdrukking in de loop van de tijd al heel wat geschreven. Sommigen zien hierin een bevestiging dat de kerk van Christus zich in de loop van de tijd moet blijven ontwikkelen en moet blijven vernieuwen. Nieuwe inzichten over bijvoorbeeld de verzoening door voldoening, het huwelijk en gender, maar ook veranderde inzichten over de vrouw in het ambt moeten als voortgaande openbaringen van de Heilige Geest worden gezien. Hij schenkt nieuwe inzichten en waarheden voor de uitdagingen van deze tijd. De uitdrukking ‘semper reformanda’ wordt zo aangegrepen om traditionele opvattingen en visies los te laten en zich over te geven aan nieuwe ideeën en gedachten. Ja, met een beroep op de uitdrukking ‘semper reformanda’ wordt beweerd dat dit overeenkomstig de gedachte van de Reformatie is. De kerk is immers gereformeerd en moet toch telkens gereformeerd worden? Meegaan met de tijd?

 

Toch heeft het veel te zeggen als we teruggaan naar de oorspronkelijke bedoeling van deze uitdrukking. De bekende predikant Jodocus van Lodenstein (1620-1677) heeft de uitdrukking gebruikt. Maar met deze uitdrukking heeft Van Lodenstein niet willen zeggen dat de gereformeerde kerk zich altijd maar moet blijven vernieuwen. Integendeel. De volledige zin luidt namelijk: ‘ecclesia reformata, semper reformanda secundum verbi Dei.’ Dat wil zoveel zeggen als: ‘De kerk is gereformeerd en moet telkens gereformeerd worden overeenkomstig het Woord van God.’

 

Dit is belangrijk om op te merken. De kerk waarover Van Lodenstein spreekt is de kerk van de Reformatie, waarvan de belijdenis de gereformeerde belijdenis is. Dat is het belijdend kader waarbinnen de kerk staat en handelt. Van Lodenstein heeft met deze uitdrukking dus niet bedoeld dat de kerk zich van die belijdenis heeft te vervreemden. Integendeel. De kerk heeft telkens vernieuwd te worden, maar niet bij de belijdenis vandaan maar juist naar de belijdenis toe.

 

De kerk moet namelijk voortdurend hervormd worden overeenkomstig Gods Woord. Dus niet overeenkomstig de modernste theologische inzichten of opvattingen en verwachtingen die er in de maatschappij leven. Nee, de kerk heeft telkens en aanhoudend gevormd te worden overeenkomstig Gods Woord. En dat niet alleen formeel of institutioneel. Maar persoonlijk en vanuit een hartelijke overtuiging. Dát Woord moet telkens weer en steeds meer het fundament zijn waarop de kerk is gebouwd en waaruit Christus’ gelovigen leven.

Toen én nu.

 

Betekenis

 

Met die achtergrond heeft deze uitdrukking ons heel wat te zeggen. Want de noodzaak tot blijvende hervorming was er niet alleen in het verleden maar zeker in het heden. Allereerst wel kerkelijk. Op allerlei gebieden is er een grote verwarring. Steeds meer komen kerken los te staan van een belijdend fundament. Steeds meer worden allerlei menselijke inzichten, gedachten en ideeën als norm genomen. Kerkelijke standpunten moeten aan de norm van deze tijd worden aangepast. Zo kan het zijn dat kerken die zich reformatorisch noemen zich niet meer gebonden weten aan de belijdenis van de Reformatie. Wat is het dan nodig om terug te keren naar de Bron. Om terug te keren naar Gods Woord en daaruit te leven.

 

Dat geldt ook de kerken die zich nog wel aan die belijdenis gebonden weten maar waar het oprechte leven uit die belijdenis ontbreekt. Waar geloof wordt verward met vaststaande tradities en gewoontes. Waar de levende omgang met de Heere in de loop van de tijd is geworden tot een formeel lidmaatschap van de kerk, met alle rechten en plichten die daarbij horen. Wat is het nodig om van die formele binding bekeerd te worden tot een levende omgang met de Schriften.

 

Die blijvende hervorming is ambtelijk onmisbaar. Want er kan zoveel vleselijks, zoveel menselijks in de ambtelijke dienst naar boven komen. Wat kan het er ambtelijk koud en kil aan toe gaan. Daarom is het nodig om iedere dag weer ‘hervormd’ te worden. Om iedere dag weer te sterven aan onze eigen gedachten en ideeën, om telkens weer teruggeleid te worden tot de levende God en Zijn dienst.

 

Maar het meest geldt die noodzaak van ‘blijvende hervorming’ ons eigen hart en leven. Als we ons door Gods genade het eigendom van Christus mogen weten en daarmee niet langer vreemd zijn aan wat ons eigen hart en leven kenmerkt dan weten we toch dat we voor geen enkele zonde, geen enkel kwaad, te goed zijn. Dan erkennen we toch dat we in alles zijn aangewezen op Gods genade. En dan is er toch ook de belijdenis dat niet allereerst anderen hervormd moeten worden, maar wij. Om telkens weer teruggebracht te worden naar het ene en zekere fundament. Gods eigen en zekere Woord, want:

 

‘Wij hebben het profetische woord, dat zeer vast is, en gij doet wel, dat gij daarop acht hebt, als op een licht, schijnende in een duistere plaats, totdat de dag aanlichte, en de Morgenster opga in uw harten.’

(2 Petr. 1:19).

 

Daarom moeten onze gedachten, ideeën en daden telkens weer overeenkomstig Gods Woord gevormd worden. In de weg van het gebed:

 

‘Doorgrond mij, o God! en ken mijn hart; beproef mij, en ken mijn gedachten. En zie, of bij mij een schadelijke weg zij; en leid mij op den eeuwigen weg.’

(Ps. 139:14).

 

In die weg van dagelijkse bekering is zegen en heil te verwachten. Niet als verdienste van mensen. Maar vanwege de verdienste van de drie-enige God. Hij is het, Die door de krachtige werking van Zijn Heilige Geest levens vernieuwt. Naar Zijn beeld en gelijkenis. Daarom belijdt de kerk van de Reformatie: ‘Ecclesia reformata, semper reformanda.’