Ethiek

Kerkverband

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Kerkelijke veranderingen in historisch perspectief

 

Ds. A. van der Sloot, GKv Almkerk-Werkendam

30-04-16

 

Inleiding

Waar spitst de problematiek zich op toe als je kennis neemt van de bezwaren van onze Australische zusterkerken, de FRCA, waarom zij de kerkelijke betrekking met onze kerken hebben opgeschort? Op de  ontwikkelingen onder ons op het terrein van de hermeneutiek. Ik poneerde daarom de stelling, die ik hier nu iets duidelijker weergeef: Het genoemde opschorten van de kerkelijk betrekkingen tussen de FRCA en onze kerken heeft meer te maken met de kerkelijke ontwikkelingen in de GKv dan met de conservatieve ligging van de FRCA. In de ruimte die mij in deze Aanvulling geboden wordt wil ik daarop nader ingaan, ook al ontkom ik niet helemaal aan ‘herhalingen’.

 

Wat is hermeneutiek?

Hermeneutiek is dat onderdeel van de theologische wetenschap dat zich bezig houdt met het vertolken en uitleggen van de Heilige Schrift. Algemene instemming onder ons vond wat dr. R.H. Bremmer hierover nog in 1991 schreef: In de gereformeerde theologie wordt met hermeneutiek bedoeld de regels aan te geven om te komen tot een Schriftuurlijk verantwoorde uitleg van de Bijbel. In de nieuwere theologie, wordt hermeneutiek vaak veel breder opgevat en ziet men deze als de wetenschap om de (oude) Bijbel zó te lezen en zó te vertolken, dat de boodschap van de Bijbel bij ons vandaag overkomt. De nieuwere theologie laat zich daarbij leiden door allerlei menselijke filosofieën, terwijl de gereformeerde theologie haar steun vindt in de Heilige Schrift, als het enige richtsnoer voor geloof en leven. Maar we zijn inmiddels 25 jaar verder en sindsdien hebben zich veel veranderingen in ons midden voltrokken, ook op het punt van hermeneutiek. Daarover bestaat vandaag onder theologen en predikanten onder ons geen algemene eenstemmigheid meer. De discussie op de synode van Ede 2014 over de toelating van de vrouw in alle ambten heeft dat wel laten zien. De discussie spitste ter synode zich toe op de hermeneutiek. Docenten van de TUK werden zelfs speciaal uitgenodigd om aan de synode ‘college’ hierover te geven.

 

Is er bereidheid om er samen uit te komen?

Gelet op wat ik van Bremmer uit 1991 aanhaalde en de situatie zoals die nu is, is mijn wens: Laten we niet nalaten onszelf eens kritisch onder de loep te nemen en nagaan hoe het onderwerp ‘hermeneutiek’  onder ons besproken is. En laten we het daarbij aandurven om te reflecteren over ons eigen gespreksklimaat, voordat we de FRCA als conservatief aan de kant zetten. Vooral geldt dit de theologen en predikanten onder ons vanwege het hoge theologische gehalte van de hermeneutiek die grote impact heeft voor de kerkelijke praxis. Is het klimaat onder hen van dien aard, dat er bij hen de bereidheid is om er samen uit te komen. Staat juist dat samen optrekken van theologen en predikanten in onze kerken niet onder grote druk?

 

Hermeneutiek / praktijk

Laat ik dit met een voorbeeld uit de kerkelijke praktijk illustreren. De synode van Ede sprak uit, dat de belangrijkste belemmering om kerkelijke eenheid met de NGK aan te gaan weggevallen was, omdat volgens Deputaten Kerkelijke Eenheid (= DKE) de GKv en de NGK overeenstemming in hermeneutiek hebben bereikt. Weliswaar bestaat er bij de NGK een andere praxis t.a.v. de toelating van de vrouw in de ambten, maar in de gesprekken zou overeenstemming zijn gebleken over de hermeneutiek. Het NGK- rapport (het VOP-rapport) dat ten grondslag lag aan de praxis in de NGK was van tafel.

Maar wie een beetje thuis is in de kerkelijke wereld weet, dat deze geponeerde overeenstemming op het gebied van hermeneutiek toch wel de nodige vragen oproept. Het betekende bijvoorbeeld niet dat NGK op het besluit tot toelating van de vrouwen in alle ambten terugkomt. Hoewel dit besluit wel alles te maken heeft met de manier van bijbeluitleg. Ook de positie die de NGK aan praktiserende homoseksuelen toekent heeft daarmee te maken. Volgens de NGK in haar rapport, keert de Bijbel zich wel tegen homoseksualiteit, maar deze zou het verschijnsel van ‘in liefde en trouw aan elkaar verbonden homostellen’ niet kennen en zich daarom daarover niet uitspreken.

 

Goed gesprek / overeenstemming

Hoe kan het dan dat de synode op basis van gevoerde gesprekken door DKE kan stellen, dat er tussen beide kerken overeenstemming is betreffende de hermeneutiek? Zeker, er is sprake van een goed gesprek over deze materie. Maar de uitkomst van dit gesprek over de hermeneutiek is nog niet duidelijk! Heus niet alleen binnen de FRCA leven bezwaren over de hermeneutiek die ten grondslag ligt aan het toelaten van de vrouwen in alle ambten. Ook binnen de GKv leeft bij menigeen soortgelijke bezwaren. Dat was de synode bekend. Ja, mede op basis van aangevoerde bezwaren had de synode een week eerder  besloten, dat zij niet instemde met de onderbouwing van de Deputaten M/V in de kerk, n.l. dat het zou passen binnen de bandbreedte  van wat Schriftuurlijk  en gereformeerd kan worden bestempeld, als naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen. 

 

Serieus nemen / negeren

Hoe kun je dan als synode -een week later!- eenvoudig uitspreken, dat er overeenstemming in hermeneutiek bestaat tussen de Gkv en de NGK? Dan neem je toch de bezwaren die daarover in je eigen kerken leven niet serieus! Die negeer je! Door zo’n manier van communicatie worden zij, die bezwaren hebben ingebracht over de hermeneutiek onder ons ‘overruled’! In goed Nederlands heet dat ‘overheersen’! En dat is wat m.i. zusterkerken in het buitenland, zoals de FRCA, ons te verstaan geven als ze kerkelijke betrekkingen met onze kerken opschorten: zo ga je niet met ons om! En ik denk dat ze daar gelijk in hebben. Zeker, je kunt je gemakkelijk van hun kritiek afmaken. Maar ik ben van mening, dat wij de kritiek van onze zusterkerken serieus moeten nemen– ook al denken wij misschien op het terrein van de hermeneutiek meer expertise te bezitten dan zij! Laten de theologen in de GKv voorop gaan door in een geest van liefde en nederigheid de moed te tonen kritisch naar zichzelf te kijken. En (ik sluit mezelf daarbij in) na te gaan of wij onze harten werkelijk laten bezielen door Gods Geest en Woord waardoor Christus zijn kerk bijeenbrengt. Me dunkt dat de kérken daar het meest bij gebaat zijn. Was de boodschap van de opgestane Heer aan zijn discipelen, die zoveel verstand van vissen hadden, ook niet om het net eens over de andere boeg te gooien? Wat een ‘vangst van vissen’ leverde dit op! Laten wij met betrekking tot de hermeneutiek hetzelfde doen: ons verstand kruisigen en op het Woord van onze Heer afgaan. Wie weet wat een ‘vangst van mensen’ dit oplevert voor Zijn kerk!

 

 

[Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de Gereformeerde Kerkbode  –Groningen-Fryslân-Drenthe, Nr 08 - 16 april 2016,  p.14  en 15.

Het is hier met toestemming van de schrijver overgenomen, redactie een in waarheid.]