Synodeverslag week 21 - Toegang Heilig Avondmaal
D.J. Bolt
04-06-11
De GKv Veenendaal-Oost en GKv Vroomshoop dienden verzoeken in helderheid te verschaffen over de voorwaarden voor toegang van gasten aan het Heilig Avondmaal. De GS Zwolle-Zuid heeft daar nadere uitspraken over gedaan waardoor verwarring is ontstaan. De vraag is of gasten alleen moeten instemmen met de Apostolische Geloofsbelijdenis of met de leer zoals die beleden wordt in de gereformeerde belijdenisgeschriften.
De commissie Utrecht bereidde de bespreking voor, zie bijlage. De synode besprak haar rapport en nam een besluit.
Herziening toegang Avondmaal
Commissie
Het gaat om de regeling toelating gasten aan het Avondmaal. Er is bezwaar tegen hetgeen Zwolle-Zuid daarover heeft besloten. Daardoor zou de regeling die Amersfoort-Centrum aannam niet meer goed werken. Plaatselijk wordt er heel verschillend mee omgegaan. Vandaar het de revisieverzoeken om terug te gaan naar A'foort.
Maar de verzoeken moeten worden afgewezen: Zwolle-Zuid besloot niet anders dan A'foort. De regeling is daar niet groter geworden. Die bleef zoals die altijd al gebruikelijk was.
BESPREKING
Ds. Ophoff
Ik wil graag instemmen met de conclusie van Utrecht. Er zit wel een heel verhaal achter, maar ik ben het geheel eens met de concepten van commissie.
STEMMING
Aanvaard: V33,T00O03.
Bijlage - Commissierapport en conceptvoorstel
Commissie Utrecht
9 mei 2011
Voorstel inzake revisieverzoeken van de kerken te Veenendaal-Oost en Vroomshoop
(ingekomen stuk nr. 36-R-1 en 36-R-7)
1 Inleiding
De synode van Amersfoort-Centrum 2005 reikte de kerken kaders aan om te beslissen over een verzoek van iemand die lid is van een kerk waarmee we geen zusterkerkrelatie hebben om als gast met de gemeente avondmaal te mogen vieren (zie bijlagen). De synode van Zwolle-Zuid 2008 kreeg een vraag over de betekenis van de woorden ‘instemmen met de gereformeerde leer’ die in de gronden van het besluit van Amersfoort-Centrum staan. Zwolle-Zuid sprak uit ‘dat wanneer instemming gevraagd wordt met de gereformeerde leer, niet meer of minder gevraagd wordt dan wanneer instemming gevraagd wordt met “de leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische Geloofsbelijdenis is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt”.’ (Acta, artikel 22, besluit 3 – zie bijlagen).
De kerken te Veenendaal-Oost en te Vroomshoop vragen om revisie van deze uitspraak.
2 Ontvankelijk
De revisieverzoeken voldoen aan de regels die Zwolle-Zuid hiervoor heeft opgesteld, en zijn derhalve ontvankelijk.
3 Handelwijze commissie
De kerken die revisie vragen gaven bij de commissie aan dat zij het niet nodig vonden gehoord te worden.
4 Veenendaal-Oost
- Revisieverzoek Veenendaal-Oost leest bij vergelijking van Amersfoort-Centrum 2005 en Zwolle-Zuid 2008 dat Zwolle-Zuid voor gasten instemming met de Apostolische Geloofsbelijdenis voldoende acht terwijl Amersfoort-Centrum nog instemming met de gereformeerde leer noodzakelijk achtte. En in het laatste, zegt Veenendaal-Oost, ligt de eenheid van het geloof in de gereformeerde kerk, terwijl instemming met alleen de Apostolische Geloofbelijdenis te veel ruimte geeft aan de mogelijkheid dat je het over essentiële geloofsstukken niet eens bent. Op deze grond vraagt Veenendaal-Oost revisie van het besluit van Zwolle-Zuid en terugkeer naar het besluit van Amersfoort-Centrum.
- Bespreking Veenendaal-Oost creëert een verschil tussen de besluiten van de beide synodes dat in werkelijkheid niet bestaat. Want, ondanks vele revisieverzoeken heeft Zwolle-Zuid 2008 de besluiten van haar voorgangster niet gewijzigd of vervangen. Tot het kader dat de kerkenraad hanteert om te beslissen over het verzoek van een gast is onveranderd blijven behoren dat de gast instemming gevraagd wordt met de gereformeerde leer. Zwolle-Zuid heeft niet uitgesproken dat dit hetzelfde is als vragen om instemming met (alleen) de Apostolische Geloofsbelijdenis, maar als instemming vragen ‘met de leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische Geloofsbelijdenis is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt.’ Daarmee vervalt de grond van het revisieverzoek van Veenendaal-Oost. Weshalve de synode aan het verzoek van Veenendaal-Oost niet kan voldoen.
5 Vroomshoop
- Revisieverzoek
Vroomshoop verzoekt de synode van Harderwijk ‘om een uitspraak die helderheid schept over de interpretatie en reikwijdte van de formulering waar besluit 3 van de GS 2008 naar verwijst. En dit ter vervanging van besluit 3 in zijn huidige vorm.’ De formulering waar besluit 3 naar verwijst is ‘de leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt.’ Vroomshoop stelt dat door het besluit van Zwolle-Zuid ‘iets wezenlijk veranderd is vergeleken met het besluit uit 2005.’ Want de synode in 2005 stelde instemming met de gereformeerde belijdenis als voorwaarde voor toelating tot het avondmaal. Maar Zwolle-Zuid schept onduidelijkheid of voor toelating tot het avondmaal ‘instemming met de heel de in onze kerken beleden leer bedoeld is( …) en niet louter instemming met de Apostolische geloofsbelijdenis.’ En dat heeft extra bevorderd dat ‘(…) in diverse kerken uit ons kerkverband er sprake is van praktisch een open avondmaal.’ - Bespreking
Hierop is te antwoorden dat de kaders die Amersfoort-Centrum de kerken aanreikte om een beslissing te nemen over een verzoek tot toelating aan het avondmaal van gasten uit niet-zusterkerken onveranderd zijn blijven gelden. In haar besluit 3 spreekt Zwolle-Zuid evenals Amersfoort-Centrum over instemming met de gereformeerde leer. Dus is er niets wezenlijk veranderd.
Dat het besluit van Zwolle-Zuid 2008 debet is aan een uiteenlopende praktijk inzake toelating van gasten aan het avondmaal is moeilijk vol te houden. Deze formulering uit het Formulier voor de openbare geloofsbelijdenis van 1923, (die haar ontleend heeft aan het klassieke doopformulier), gewijzigd in 1978, heeft geen aanleiding gegeven tot een uiteenlopende praktijk inzake toelating tot het avondmaal. Bovendien was er vóór 2008 al verschil in opvatting over de uitleg en de reikwijdte van deze formulering. Ook in dit licht gezien is er van geen verandering sprake.
Het gaat ook in het besluit van Zwolle-Zuid over de gereformeerde leer. En daarvan wordt niet kortweg gezegd: ‘dat is de Apostolische Geloofsbelijdenis.’ De formulering is breder. Het gaat om niet meer of minder dan ‘de leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt’. Dat is de officiële leer van de kerk. De formulering van Zwolle-Zuid moet in haar geheel gelezen en gehanteerd worden.
Het verzoek van Vroomshoop mist voldoende grond zodat de synode er niet aan kan voldoen.
Commissie Utrecht
Besluit (Voorstel)
Materiaal:
- Acta Generale Synode Zwolle-Zuid 2008, artikel 22, besluit 3: ‘te voldoen aan het verzoek in de brief van de Gereformeerde Kerk te Alkmaar, door uit te spreken,dat wanneer instemming gevraagd wordt met de gereformeerde leer niet meer of minder gevraagd wordt dan wanneer er instemming gevraagd wordt met “de leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische Geloofsbelijdenis is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt”’;
- brief van de Gereformeerde Kerk te Veenendaal-Oost d.d. 8 januari 2010 met verzoek om van besluit 3, artikel 22 van de Generale Synode Zwolle-Zuid terug te keren naar het besluit van de synode Amersfoort-Centrum, met als argument: ‘instemming met alleen de Apostolische Geloofsbelijdenis geeft te veel ruimte aan de mogelijkheid tot het niet delen in essentiële geloofsstukken’;
- brief van de Gereformeerde Kerk te Vroomshoop d.d. 12 december 2010 met verzoek om een uitspraak die helderheid schept over de interpretatie en reikwijdte van de formulering waar besluit 3 van de generale synode van Zwolle-Zuid naar verwijst, (‘de leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische Geloofsbelijdenis is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt’) met als argument dat het door deze uitspraak niet meer duidelijk is of instemming gevraagd wordt met ‘heel de gereformeerde leer’ of ‘loutere instemming met de apostolische geloofsbelijdenis’, wat schadelijk is voor de onderlinge eenheid.
Besluit:
niet te voldoen aan de revisieverzoeken van de gereformeerde kerken te Veenendaal-Oost en te Vroomshoop.
Gronden:
- de Generale Synode van Zwolle-Zuid 2008 heeft met artikel 22, besluit 3 het besluit van de GS Amersfoort-Centrum 2005, artikel 50 niet gewijzigd, alleen toegelicht;
- de synode van Zwolle-Zuid stelt bij wijze van toelichting het instemming vragen met de gereformeerde leer gelijk met het vragen om instemming met de ‘leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische Geloofsbelijdenis is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt’. Er is geen sprake van instemming ‘alleen’ of ‘louter’ de Apostolische Geloofsbelijdenis.
Bijlagen
Bijlage 1:
Acta GS Amersfoort-Centrum 2005 Artikel 50 o.m. over een vraag van de Particuliere Synode Holland-Noord 2005 met het verzoek: “de kerken te willen dienen met een nadere toelichting op of uitspraak over artikel 60 KO” betreffende het “vraagstuk van de toelating tot het heilig avondmaal van gasten die geen lid zijn van een Gereformeerde Kerk”.
De synode besluit:
[naast de verwijzing naar andere synodebesluiten over dit punt] op het verzoek van de PS Holland-Noord 2005 ten aanzien van leden van kerken waarmee geen zusterkerkrelatie bestaat, te antwoorden dat een kerkenraad iemand als gast aan het avondmaal kan toelaten, wanneer de kerkenraad zich ervan overtuigd heeft dat betrokkene:
- een aanvaardbare reden heeft het avondmaal in de gemeente te vieren en dat zijn deelname dienstbaar is aan de opbouw van het lichaam van Christus;
- in de eigen kerk tot het avondmaal is toegelaten, niet onder tucht staat, instemt met de gereformeerde belijdenis en godvrezend leeft, zoals bedoeld in art. 60 KO;
- met het oog op deelname aan het avondmaal bereid is zich te onderwerpen aan de onderlinge aansporing in de gemeente en aan het toezicht van de kerkenraad. De wijze waarop de kerkenraad gasten hiervan in kennis stelt moet duidelijk zijn voor zowel gasten als de eigen gemeente.
Gronden:
[...]
- indien gasten die behoren tot een kerk die niet als kerk van Christus erkend is, ten overstaan van de kerkenraad hun instemming betuigen met de gereformeerde leer, voor zover de kerkenraad bekend godvrezend leven, en als de eigen kerk hen niet heeft afgehouden van de viering, worden de vereisten die art. 60 KO stelt op adequate wijze gehonoreerd. Door deze wijze van toelating is er geen sprake van een open avondmaal;
- in het avondmaal wordt niet alleen de gemeenschap met Christus genoten, maar ook de gemeenschap met elkaar, dit vraagt erom dat deelname aan het avondmaal ten goede komt aan de eenheid die aan het avondmaal zichtbaar wordt;
- alle deelnemers aan het avondmaal dienen zich open te stellen voor onderlinge tucht en toezicht door de kerkenraad;
- de verantwoordelijkheid van de kerkenraad betreffende het toelaten van gasten aan de maaltijd van de Heer houdt in dat hij er naar vermogen voor zorg draagt dat de voorwaarden waaronder zij worden uitgenodigd bij hen en de gemeente bekend zijn.
Bijlage 2:
Acta GS Zwolle-Zuid 2008. Artikel 22 (gedeeltelijk) over revisieverzoeken bij artikel 50 van de Acta GS Amersfoort-Centrum 2005
Besluit 3:
te voldoen aan het verzoek in de brief van de Gereformeerde Kerk te Alkmaar, door uit te spreken, dat wanneer instemming gevraagd wordt met de gereformeerde leer niet meer of minder gevraagd wordt dan wanneer er instemming gevraagd wordt met ‘de leer van het Oude en Nieuwe Testament, die in de Apostolische Geloofsbelijdenis is samengevat en hier in de christelijke kerk geleerd wordt.’
Grond:
de vraag die besproken wordt met degenen die als gasten het heilig avondmaal meevieren komt overeen met de vraag die gesteld wordt aan degenen die in de weg van openbare belijdenis van het geloof toegang vragen tot het heilig avondmaal.