Donderslag in Enumatil 4

D.J. Bolt

31-12-11

Rond deze tijd hagelt het kerst- en nieuwjaarskaarten. Goede wensen zijn niet van de lucht. Dat geeft een warm gevoel. We denken om en aan elkaar. Ook al is het slechts één keer per jaar.
Niet alleen personen maar ook instanties doen er driftig aan mee. De ene komt nog met mooier kaarten dan de andere. Zo wenst de scholenkoepel

GSGPO u fijne feestdagen voor 2011 …

… en een frisse start met Noorderbasis in 2012!

Bestuur, medewerkers centraal kantoor

NoorderBasis

scholen met de bijbel

Dat is aardig. Veel ouders/leden van deze koepel kunnen wel een goede wens op zeer fraai papier gebruiken na wat ze de afgelopen tijd te verstouwen hebben gekregen.

Nu gaat het ons er niet om hartelijke nieuwjaarswensen te bespreken, ware het niet dat deze van de GSGPO ons onmiddellijk weer op scherp zet. Dat komt door de tekst die niet beperkt bleef tot heerlijke kerstkransen, oliebollen en een goed glas wijn bij de  jaarwisseling maar in de tekst bijzondere informatie verbergt. We laten die tekst in zijn geheel volgen.

"Het einde van het jaar 2011 nadert en het nieuwe jaar 2012 staat op het punt van beginnen.

We kijken terug op een jaar waarin er veel is gebeurd en zien tegelijk vol verwachting uit naar een nieuw jaar. Zo is er sprake van afscheid en welkom, van loslaten en oppakken.

In het nieuwe jaar gaan we van start als één vereniging met 21 scholen. Bij die start hoort een nieuwe naam en we zijn blij dat we die door middel van deze kaart aan iedereen bekend kunnen maken. De naam “Noorderbasis” hebben we gekozen omdat we in de noordelijke regio van Nederland onze scholen willen bouwen op het fundament van de bijbel. Dat uitgangspunt komt ook terug in de toevoeging “scholen met de bijbel”. Want met “scholen” bedoelen we niet de gebouwen of de instellingen, maar we bedoelen het letterlijk als werkwoord: we willen ons inzetten om de kinderen te scholen in het omgaan met de bijbel en in het verlengde daarvan in het leven als kinderen van God.

Deze scholing willen we geven, maar ook ontvangen. Daarbij weten we ons gedragen door onze God, die alle tijden in Zijn hand heeft, en die uit liefde voor ons Zijn Zoon gezonden heeft.

We wensen u en elkaar het vertrouwen toe om uit die liefde te leven, ook in het voor ons liggende jaar 2012.

En dan worden alle scholen van gbs De regenboog tot gbs De Brug opgesomd.

Maar hoe kan het dat er in deze tekst nu over 21 scholen wordt gesproken? Want bij ons weten, behoorden er 20 basisscholen tot de GSGPO. Een vermeerdering in plaats van vermindering met twee scholen? Hoe zit dit? Heeft het bestuur zijn voorgenomen besluit inmiddels al laten vallen en kan daarom zo enthousiast worden aangekondigd dat "we in het nieuwe jaar van start gaan met 21 scholen"?

We moesten weer puzzelen.

Schuiven met scholen

Het merkwaardige aan de goedewensenkaart is verder dat er slechts 19 basisscholen onder staan. Alleen 19 namen van scholen worden vermeld, geen plaatsnamen. Is Enumatil al van de lijst gevoerd, of Aduard misschien?

De oplossing is simpel, er zijn twee tweetallen scholen die dezelfde namen dragen in het scholenverband. Zo zijn er zijn twee scholen met de naam 'De rank' en twee scholen die vernoemd zijn naar Joh. Bogerman. Hun namen worden maar eenmaal genoemd. Dat betekent dus dat er inderdaad wel in totaal 21 scholen moeten zijn.

Maar tot nu toe wisten wij en ook het ND bijvoorbeeld[1], niet anders dan van 20 scholen in de GSGPO. Welke is dan die 21^ste?

Ook dat bleek eenvoudig op te lossen door de scholenlijst onder de kaart te vergelijken met die op de site van het centrale bestuur, www.gsgpo.nl. Die laatst geeft inderdaad slechts 20 namen. Vergelijking en wat googlen leerde dat het gaat om de gereformeerde basisschool De wiekslag in Schildwolde als 21^ste basisschool.

De Wiekslag te Schildwolde

De site van deze school vermeldt:

"1 Januari is ook de dag dat de fusie met de GSGPO een feit wordt. Of beter gezegd met de Noorderbasis. U kreeg, als het goed is allemaal een nieuwjaarswens waarop de nieuwe naam van de scholengroep staat. Een mooie naam, die zegt waar de school voor staat. Met de start van de fusie treedt het bestuur terug en gaat de afdelingsraad aan de gang. Het bestuur zal nog een paar maanden bezig zijn met het afhandelen van de zaken en het opheffen van de “lege” vereniging. Het bestuur krijgt door het team nog een feestelijk afscheid aangeboden. De leden van de afdelingsraad zijn vanaf 1 januari in functie en zullen bezig gaan met hun taken. Ze zullen zich op enig moment aan de leden voorstellen en vertellen wat ze gaan doen, hoe ze willen gaan werken en hoe ze denken te communiceren met het personeel en met de leden."

Zo zit het dus. De ouders/leden van de school in Schildwolde hebben hun zelfstandige positie opgegeven door hun school onder te brengen in de stichting GSGPO alias NoorderBasis[2]. Zoals ieder kan weten is een stichting zeer autonoom in handelen en kent die geen leden. Daarmee heeft Schildwolde dus zijn directe zeggenschap over het onderwijs in brede zin uit handen gegeven. Voortaan beslist een centraal stichtingsbestuur over het wel en wee en het voortbestaan van de school. Alleen via de nieuwe plaatselijke 'afdeling' die uit hun midden een tweetal bestuursleden naar een Algemene Vergadering afvaardigt, kan er indirect nog enige invloed worden geoefend. Maar daar moet men zich niet teveel van voorstellen.

Was het noodzakelijk dat Schildwolde in de koepel werd ondergebracht? Had de school te weinig leerlingen om zijn zelfstandig schoolbestaan te continueren? Volgens onze informatie heeft deze school ongeveer 150 leerlingen. Schildwolde heeft een grote gereformeerde kerk van ruim 900 leden. De opheffingsnorm in de gemeente Slochteren waaronder Schildwolde valt, is 36[3]. Dus deze basisschool wordt in de verste verte niet bedreigt door opheffing vanwege rijksnormen. Waarom dan de zelfstandig positie en zeggenschap over de school van Schildwolde opgegeven?

We weten het niet (op dit moment). Wat we wel weten is dat dit niet alleen gevolgen heeft voor de ouders van Schildwolde maar ook voor die van Enumatil en Aduard.

Want het lijkt er op dat het inschuiven van Schildwolde mee het uitschuiven van de scholen in deze plaatsen helpt te veroorzaken. We willen dat nader onderbouwen.

Enig rekenwerk

Op de informatieavond in Enumatil[4] vermeldde het centrale bestuur dat het totaal aantal leerlingen dat valt onder GSGPO in de periode 1 oktober 2010 tot 1 oktober 2011 met 120 was gedaald. Het komt neer op een verlaging met 3%, zo zei het bestuur. Dus het totaal aantal leerlingen moet dus ongeveer[5] 4000 zijn (vóór de daling). Met 20 scholen waren er dan dus gemiddeld 200 leerlingen per school. Zo was de situatie vóór de nieuwe telling op 1 oktober 2011.

Maar die situatie veranderde. Als gezegd, is er een terugloop van het aantal leerlingen met 120. Bovendien blijkt nu, is er een nieuwe school bijgekomen met 150 leerlingen. Opnieuw kan nu het gemiddeld aantal leerlingen per school worden uitgerekend.

Door de vermindering van het aantal leerlingen daalde het gemiddelde van 200 naar 194 oftewel met 3%, zoals het bestuur aangaf. Met Schildwolde erbij daalt het gemiddelde verder naar nog geen 192[6], dat is nog eens een extra daling van goed 1%[7].

Het gemiddelde aantal leerlingen per school is dus zo afgezakt naar minder dan 192.

Nu gaat het te ver om te constateren dat het inschuiven van Schildwolde het uitschuiven van Enumatil en Aduard zou veroorzaken. Wel kan worden geconstateerd dan in elk geval de opneming van een extra school onder de koepel gezien de normen een negatieve invloed heeft op de instandhouding van de kleine scholen in Groningen en Friesland en m.n. nu in het Westerkwartier.

De vraag is weer: wat is voor de koepel precies de rijksnorm waaraan moest worden voldaan? Als het centrale bestuur op zijn informatieavond verklaart dat er onder die norm is gezakt, hoe groot is die dan en hoe is die berekend? En hoe verhoudt die zich tot het gemiddeld aantal leerlingen per school, vóór en na 1 oktober 2011?

Verraadt deze nieuwe informatie in een wensenkaart niet opnieuw dat het beleid van de koepelstichting al voluit in praktijk wordt gebracht: óp naar krachtige regioscholen en de 'kleintjes' eruit, ongeacht de gevolgen voor lokale gemeenschappen?

Hier valt intensief over door te praten.

Nog meer vragen

Vereniging?

Op de nieuwsjaarkaart wordt gesproken van "één vereniging met 21 scholen". Maar het gaat toch niet om een vereniging? Ieder weet toch het fundamentele verschil tussen een stichting, zoals GSGPO is, en een vereniging waarin leden-ouders het voor het zeggen hebben? Hier is toch sprake van onzorgvuldig woordgebruik?
Óf is met de nieuwe naam 'NoorderBasis' de stichtingsstructuur verlaten en weer de verenigingsvorm omarmd? We zouden dat graag hebben gezien maar het is 'wishful thinking', zie het bericht van De Wiekslag waarbij de schoolvereniging ontmanteld wordt en de school via een afdeling aan de stichting wordt opgehangen.

Gereformeerde identiteit?

Wat ieder moet opvallen die het gereformeerd onderwijs een warm hart toedraagt dat uit de koepelidentiteit dát woord, gereformeerd,  is verdwenen. De verzameling scholen gaat nu verder onder NoorderBasis, een naam die je zo zou kunnen plakken op scholen van elke signatuur, tot openbare toe.
De naam is gekozen "omdat we in de noordelijke regio van Nederland onze scholen willen bouwen op het fundament van de bijbel", zo meldt het kaartje. Maar het kenmerk van dit onderwijs is toch dat het zich in alles baseert op de Bijbel en gereformeerde belijdenis? Dat bepaalt toch zijn identiteit? Waarom is dat niet 'ergens' tot uitdrukking gebracht?

Het wordt er ook niet beter op als "scholen met de Bijbel[8]" als subtitel wordt toegevoegd. Dat zegt immers ook niets over de gereformeerde identiteit. Het geeft bovendien een grote verwarring met die andere niet-gereformeerde groep scholen die zich tooit met deze identificatie. 'Scholen met de Bijbel zijn er vele, van Ameide tot Notter Zuna. Protestants-christelijke scholen dus. En het grapje met de werkwoordsvorm is leuk maar verdoezelt waar het om gaat.

Eerlijk gezegd bekruipt ons hierbij een tamelijk vervelend gevoel. Waarom deze vervaging, haast verberging van het gereformeerde fundament van het onderwijs voor onze verbondskinderen? Wat steekt hier voor beleid achter? Heeft het te maken met het loslaten van de zgn. 'triangel-gedachte' waarbij gezin, kerk en school een eenheid vormden in het onderwijs aan onze kinderen? Waar velen kennelijk niet meer van het hoekpunt kerk willen weten?[9] Is dat ook doorgedrongen in het denken van het stichtingsbestuur? En wil het met deze publieke naamsverandering een voorsignaal afgeven van veranderd denken en uitgangspunten in onderwijs en opvoeding?

Het lijkt ons dat hier indringende vragen zijn te stellen aan de stichting. Misschien zien we leeuwen en beren die er niet zijn. Dan horen we dat graag en zullen daarvan publiek mededeling doen.

Kapitaalvernietiging?

De burgerlijke gemeenten hebben veel geld gestopt in schoolgebouwen. Niet zelden zijn er miljoenen euro's mee gemoeid. In Enumatil is het oude gebouw gesloopt en een modern schoolgebouw aan de schoolvereniging ter beschikking gesteld. De gemeente Leek zette het onderhoud in elk geval tot 2014 op het scholenplan.

De vraag is: is het verantwoord dat deze school 'gewoon' gesloten wordt? Kan zo'n kostbare kapitaalvernietiging zonder dat daartoe noodzaak is?

Natuurlijk, als het onderwijs in plaatsen niet meer overeind kan worden gehouden, dan zit er niets anders op. Maar zoals in de voorgaande verhalen duidelijk kan zijn geworden, is daar geen sprake van. Het onderwijs is prima, zegt het centraal bestuur. Daar is niets mis mee. Maar het wil "krachtige regioscholen" en dus lokale kleine scholen slopen.

Is dat uit financieel en ook ethisch oogpunt verantwoord? Het gaat toch om gemeenschapsgeld?

Hoop

We zijn ongerust over het gereformeerde onderwijs in het Noorden. Het is met heel veel inspanning en kosten verwezenlijkt. Jarenlang is er aan gewerkt. Voor de school in Enumatil geldt zelfs meer dan anderhalve eeuw. Maar wat in zo lange tijd is opgebouwd kan wel in heel korte tijd worden vernietigd! De vraag is klemmend of onze generatie de erfenis van dit zeer kostbare scholingsinstrument in stand wil houden. Daar voor wil gaan!  

We hebben goede hoop dat het antwoord positief is en dat het kerkvolk voldoende spirit heeft om weerstand te bieden tegen de afbraak van dit zeer belangrijke stuk gereformeerde infrastructuur. Zodat onderwijzen en doen onderwijzen in het gemeenschappelijke geloof overeenstemt en ook in kleine woonsteden mogelijk blijft!