Artikel printen

In het april-nummer van het maandblad Nader Bekeken schreef ds. P.L. Storm onder de titel Prekende zuster een scherpe analyse van de ontwikkelingen in de GKv m.b.t. de vrouw in het ambt. Hij komt tot een duidelijke conclusie.

We geven een samenvatting van zijn verhaal.

Eerste vrouwelijke predikant Gereformeerd Vrijgemaakt met daaronder de cartoon van Willeke, waar het ene mannetje kwaad tegen het andere mannetje zegt: 'Het was nog een goeje preek ook.' Meer commentaar gaf het ND van 5 maart niet bij dit bericht, zo vermeldt ds. P.L. Storm in de nieuwste Kroniek. Nu gaat het ND-artikel niet over een vrouwelijke predikant, maar over een paar preekbeurten die door Ineke Baron in de GKv zullen worden gehouden. Ineke Baron werkt al 10 jaar als geestelijk verzorgster voor gevangenen. Ze heeft twee jaar aan de TUK gestudeerd en volgt nu een cursus aan het Baptisten Seminarium. Voor de stage moet ze diensten waarin ze preekt op video laten vastleggen. In haar GKv-gemeente Haulerwijk mag zij twee keer voorgaan. De leiding van deze diensten zal resp. berusten bij ds. Jac. Ophoff en bij ds. C. van der Leest. De kerkenraad wil niet tegen het besluit van de GS Ede ingaan, maar wijst erop dat de Bijbel positief staat tegenover vrouwen die onderwijzen en noemt daarbij Prisca en Junia (Rom.16).

Naast de cartoon die aangeeft dat sommige ouderwetse broeders nog wel wat moeite kunnen hebben met de ontwikkelingen, heeft het ND ds. P.L. Voorberg, preses van de synode Ede, naar zijn mening gevraagd. Ziet hij een probleem? “Het staat in het kader van haar opleiding en niet in het teken van de vrouw in het ambt, dus laten we er niet te veel aan ophangen.” En: “in het verleden kregen studentes op preekcollege ook ruimte om zelf een preek te houden”, zo reageert ds. Voorberg.

Ds. Storm wil hier toch heel wat kritische vragen aan 'ophangen'. Ondanks zijn waardering voor het gevangeniswerk van zr. Baron en begrip voor de kerkenraadssteun daarbij, ziet hij haar hier een weg inslaan naar het predikantschap. Ze gaat al regelmatig voor in diensten, niet alleen in de gevangenis, maar ook in de PKN. Zelfs als het om een broeder Baron zou gaan, zou de kerkenraad zich moeten afvragen of het geen corrigerende steun moet zijn. Hoe kan een gemeentelid zich als voorganger laten uitnodigen in de PKN? En hoe kan de kerkenraad de eigen kansel openstellen? Over preekbevoegdheid hebben we toch weldoordachte afspraken gemaakt? En wordt de classis nog geraadpleegd? En hoe zou een classis een kerkenraad hierin kunnen steunen? Slechts twee jaar vorming in Kampen en een cursus praktische vorming bij de baptisten? Is dat voldoende?

Nog meer vragen rijzen nu het niet om een broeder, maar om een zuster gaat. Wij kennen als kerken de vrouwelijke ambtsdrager niet. Ds. Storm wijst erop dat de HERE zelf in de Bijbel de zusters daar niet toe roept. Paulus werd daar altijd duidelijk in bevonden: 'Ik sta haar dus niet toe dat ze zelf onderwijst of gezag over mannen heeft; ze moet bescheiden zijn' (1 Tim.2:12). Noch van Prisca, noch van Junia, op wie de kerkenraad zich beroept, lezen we dat zij zich daar niet aan gehouden hebben!

Ds. Storm acht het mogelijk dat de kerkenraad van Haulerwijk het eens is met de argumentatie van de deputaten. Maar die onderbouwing heeft de synode juist afgewezen: “Het past niet binnen de bandbreedte van wat als Schriftuurlijk en gereformeerd kan worden bestempeld wanneer naast mannen ook vrouwen in de kerkelijke ambten mogen dienen”. De opmerking van ds. Voorberg dat het niet in het teken zou staan van de vrouw in het ambt is onbegrijpelijk. Het staat voor ieder die gelooft dat wat de Schrift bijv. in 1 Tim.2 schrijft ook vandaag nog normatief is in de kerk, juist wél in dat teken. Dit bagatelliseren als zou het alleen maar gaan om iemands opleiding en te vergelijken zijn met een preekvoorstel op een preekcollege is onacceptabel: “We hebben hier een kerkenraadsbesluit om een zuster de gelegenheid te geven binnen de erediensten met gezag Gods Woord te onderwijzen. Niet minder!”

Waarom dan toch die aanvraag ingediend bij de kerkenraad, terwijl zr. Baron verwachtte een afwijzend antwoord te ontvangen? De video-opnames zouden makkelijk buiten ons kerkverband te maken zijn. Haar verwachting was terecht: ze had van haar kerkenraad mogen verwachten dat hij zich aan de afspraken zou houden. Dit brengt ds. Storm tot een vraag die in de derde Kroniek wordt gesteld.

Naast Haulerwijk die het kerkverband vooruitsnelt inzake de positie van zusters, is ook door de kerkenraad van de GKv Utrecht Noord/West de intentie uitgesproken om de ambten van ouderling en diaken open te stellen voor vrouwen. Hier concludeerde een gemeentecommissie na een jaar bezinning dat voor God de positie van mannen en vrouwen gelijk is. Dit heeft de kerkenraad overgenomen, hoewel het kerkverband al veel langer hiermee bezig is. De GS Ede kwam echter tot de conclusie dat er nog meer bezinning nodig is en dat daarbij bedacht moet worden dat de Bijbel niet alleen de lijn trekt van gelijkwaardigheid van man en vrouw, maar ook de lijn die het door de HERE gegeven verschil in verantwoordelijkheid aangeeft.

In Utrecht is de classis wel ingeschakeld en dit gesprek loopt nog. Men beseft dat op de ontwikkelingen vooruit wordt gelopen. Met de classis is al eerder uitgebreid gesproken over het onderwerp m/v in het ambt. Thans adviseert de classis niet af te wijken van het besluit van GS Ede en het nieuwe deputaatschap M/V van de benodigde info te voorzien, zodat we als kerken verder kunnen komen, geheel volgens de wens van de GS-Ede.

Enzovoort. En als het kerkverband nee blijft zeggen tegen zusters, wat dan? Of gaat deze kerkenraad ervan uit dat dat toch niet zal gebeuren? Of misschien niet meer kan gebeuren? Dit wordt ook steeds meer de vraag van ds. Storm zelf: hoeveel ruimte blijft er voor een komende synode om nog 'nee' te zeggen tegen vrouwelijke ambtsdragers?

Zijn dit incidenten? Te goeder trouw genomen en niet goed doordacht? En zullen die kerken door hun classes geholpen worden op hun schreden terug te keren? Ds. Storm hoopt dit laatste vurig. Maar ondertussen is wel duidelijk geworden hoe moeilijk ons kerkverband nog tot een inhoudelijke consensus zal kunnen komen rond het vraagstuk 'vrouw en ambt'.

Ook al zouden deze kerkenraden hun besluiten terugnemen, dan nog blijft staan dat zij hun principiële keuze hebben gemaakt. Ze lopen vooruit op een bredere beweging: kerkplantingsproject Stroom, waar zusters behoren tot het leiderschapsteam, en de TUK, waar een substantieel deel van het docentenkorps voorstander is van zusters in alle ambten en zich sterk maakt voor een hermeneutiek die dat mogelijk maakt. En met name denkt ds. Storm aan het proces van plaatselijke toenadering tot de NGK. Deze kerken, vaak met vrouwelijke ambtsdragers, worden erkend, verdergaande stappen worden genomen, gezamenlijke diensten georganiseerd, enzovoort. Sinds Ede is er geen hindernis meer. Landelijk hoeft de NGK niet meer terug te komen op het besluit de zusters tot alle ambten toe te laten. We zijn gericht op eenwording, want we kunnen elkaar vertrouwen geven inzake de erkenning en aanvaarding van het gezag van de heilige Schrift, zegt men. Volgens de synode ligt er geen belemmering meer. Deputaten hebben nog geprobeerd iets af te remmen door gesprekken aan te bevelen bij NGK-kerken met zusters in het ambt op basis van de argumentatie in het VOP-rapport, hoewel deze voorwaarde niet uit de tekst van het synodebesluit valt af te leiden. Maar de geest is uit de fles en keert daarin niet terug, zo constateert ds. Storm.

Verschillen over de schriftuurlijkheid van vrouwelijke ambtsdragers worden tegenwoordig gelabeld als 'praktische verschillen' en geen principiële. De bandbreedte is ruim genoeg en de eigen dynamiek hiervan leidt tot een situatie waarin veel kerken zich in een vergelijkbare situatie als in Haulerwijk en Utrecht N/W hebben gemanoeuvreerd of zijn gaan wennen aan de benadering van m/v in het ambt als een praktische kwestie.

Staan we nog open voor een schriftuurlijk onderbouwde bevestiging van de afwijzing van vrouwelijke predikanten en ouderlingen? Heeft een volgende synode daar nog ruimte voor? Zodat we op één lijn blijven met wat in verleden en heden wereldwijd door de kerken werd en wordt aanvaard? Kan nog gezegd worden dat het voor eenwording een hindernis van betekenis is als een ander kerkgenootschap wel vrouwelijke ouderlingen en predikanten heeft? Is terugdraaien binnen de kerken die plaatselijk al samengaan met een NGK nog mogelijk?

Ds. Storm vraagt zich af of we voor kleingelovig worden versleten als we betwijfelen of een synode ooit nog die consequenties zal aandurven.
Veel voorstanders van de zusters in de ambten zouden gefrustreerd vertrekken. Evenals kerken die hun plaatselijk bereikte eenheid met een NGK niet in gevaar willen zien gebracht worden door het kerkverband. Evenmin is te verwachten dat een synode zal besluiten dat de ambten in alle plaatselijke kerken open moeten worden gesteld voor zusters, met alle gevolgen daarvan voor de tegenstanders.

Hier is geen 'list' meer te bedenken om de tegenstellingen te overbruggen. Daarvoor zijn die op beslissende punten te groot, zoals bij de vraag of Paulus' voorschrift vandaag in onze tijd en cultuur nog net zo toegepast moet worden. De enige list is die welke de NGK heeft bedacht: ruimte voor beide opvattingen en de plaatselijke kerken mogen zelf kiezen of ze wel of geen vrouwen in de ambten willen. Het is de list die deputaten M/V ook hebben voorgesteld: verklaar dat de visie dat zusters in alle ambten mogen dienen valt 'binnen de bandbreedte van wat als schriftuurlijk gereformeerd kan worden bestempeld'.

Zal deze 'list' kunnen werken? Alleen als er eenstemmigheid is over de vraag of het om een praktische dan wel om een principiële kwestie gaat. Maar die ontbreekt. Want er zijn en blijven kerkleden en kerkenraden die zeggen dat de gehoorzaamheid aan Christus en zijn Woord in het geding is. Die het niet anders kunnen zien dan dat de Here zich in zijn Woord duidelijk heeft uitgesproken en dat het daarom gaat om een principiële zaak. Zulke kerkleden zijn er werkelijk nog steeds en ds. Storm rekent zich daar ook onder. Daarom benauwt het hem verschrikkelijk dat de ontwikkelingen zo hard gaan en het lijkt alsof ze nog maar één kant op kunnen gaan.