Signalen 51

R. Sollie-Sleijster

10-06-2017

Meegaan met de Tijd?

Nader Bekeken – mei 2017

'Dat is zó in 2016!' – 'Ja, maar we moeten met onze tijd meegaan!'

Dr. Pieter Boonstra weegt een boeiende vraag: moet je met je tijd meegaan? De predikant doet dat aan de hand van verschillende artikelen uit het ND en RD van de afgelopen tijd.

Als eerste een artikel van prof. Kees de Ruijter onder de titel 'Als het jouw kerk niet meer is' (ND 18 april 2017 – zie ook Signalen 49 voor een reactie hierop). De Ruijter vindt dat vrijwel alle veranderingen in de GKv over 'middelmatige zaken' gaan en daarom geen reden zijn de kerk te verlaten. Je houding getuigt van 'afhaakgedrag' en dan zie je de kerk niet meer als de kerk van Christus, maar als jouw kerk. Je moet je bekeren, want je zet de eenheid van Christus op het spel.

Het ultieme argument

Deze diagnose hoort dr. Boonstra vaker: we moeten op weg naar 'gereformeerd 2.0'. Harde woorden worden geuit tegen wie niet mee wil op die weg: 'ze moeten loskomen van hun 'massieve zekerheden', of ophouden hun tijd te verspillen aan 'exegetische veldslagen' en hermeneutische conflicten. Wie wil vasthouden aan hoe het vroeger was, is degene die de eenheid breekt.

Zo velen in de GKv stellen momenteel vragen als:

'Hoe kan het dat de liturgie van improvisatie aan elkaar hangt? En hoe is dat te rijmen met het feit dat er in de kerkdienst sprake is van een ontmoeting met de heilige God? En als de preek zo vaak verzandt in een modieus feelgood-verhaal, hoe kun je dan nog God ontmoeten in zijn Woord?'

Maar wie die vragen stelt, krijgt geen antwoord. Je komt zelf onder kritiek te staan. Boonstra vraagt zich verwonderd af wat hier aan de hand is.

De Ruijter stelt de vraag: 'Zou de kerk niet moeten meegroeien met de volgende generaties?' Dat is volgens hem wat nodig is, we moeten de Bijbel 'anders lezen' of 'loskomen van de oude tijdgeest'. Dat is het ultieme argument: de kerk moet met de tijd meegaan.

Of een non-argument

Ook drs. J.A. Schippers (RD 17 nov. 2016) merkt in een column op dat de belangrijkste kwestie tegenwoordig lijkt te zijn dat wij 'bij de tijd zijn'. Ja, als je dat niet bent, ben je achterlijk, je bent een 'verliezer'. Schippers geeft aan dat vanaf 1960 dit argument in de politiek zwaarwegend is geworden. In een discussie stel je dat iets niet meer van deze tijd is en zo breng je de mensen van de wijs en beslecht een discussie in jouw voordeel. Je hoort het op straat: 'dat is zó in 2016!'.

Dat ziet Boonstra ook in de kerk gebeuren. Of het nu gaat om liturgie, de preek, catechisatie, de vrouw in het ambt, er is altijd wel iemand die zegt: 'Ja, maar we moeten met onze tijd meegaan!'

Dit argument verslaat z'n tienduizenden en als je toch vragen blijft stellen bij allerlei ontwikkelingen in de kerk, word je van liefdeloosheid en onverbondenheid beticht, zo constateert de predikant.

Schippers stelt: 'Het is een non-argument, waarmee iemand de vraag wil ontlopen of het nieuwe echt beter is dan het oude.' Ook De Ruijter heeft dat aangevoeld, want hij zegt na zijn antwoord dat we moeten meegroeien met volgende generaties, dat dat toch geen echt antwoord is!

Vooruitgangsgeloof

Het steunt alles op het vooruitgangsgeloof. Het verleden schiet te kort voor vandaag, de toekomst moet beter. Dit vooruitgangsgeloof wordt bekritiseerd door Marin Terpstra (filosoof en schrijver van Omstreden moderniteit. Over de gemeenplaats 'Dat is niet meer van deze tijd' Nijmegen 2016). Hij noemt het een denkfout als je de vooruitgang in techniek en wetenschap toepast op 'de tijd'. Dat is een ander domein, je kunt 'de tijd' niet zonder meer tot een hogere orde maken. Boonstra sluit hierbij aan:

Als je dit in de kerk toepast, dan maak je 'de tijd' tot een hogere orde. Je zet de Bijbel dan op de tweede plaats.

En vervolgt: Dit is ook wat prof. Ad de Bruijne doet als hij in een column 'Nee, niet weer een verhaal over de vrouw in het ambt!'(ND, 11 feb. 2017) stelt:

'Volgens mij is de kernvraag niet wat de Bijbel zegt over vrouw en ambt, maar wat man- en vrouw-zijn betekent'. Waarop De Bruijne concludeert: 'Wij leven in een samenleving waarin beiden gelijk zijn en ervaren dagelijks dat dat niet tot chaos leidt (…) Daarom is het vandaag niet langer nodig om het geschapen verschil tussen man en vrouw in te vullen als een gezagsverhouding (…).'

Niet meer de Bijbel is hier de hoogste maatstaf, maar de ontwikkeling in de tijd, zo constateert Boonstra. Discussie is kennelijk niet meer nodig.

Tweesprong

Net als bij preken die nauwelijks een peptalk of conference ontstijgen, catechese waarbij amper meer kennisbagage wordt meegegeven, is discussie niet meer nodig, want je beroept je op het feit dat de kerk moet meegroeien met de volgende generaties.

De predikant vervolgt: Maar zo ben je overgeleverd aan de grillen van de huidige tijd. Je belandt in een verstikkende cultuur, waar 'de meerderheid' het voor het zeggen heeft, of 'de grootste schreeuwer' of 'de nieuwste rage'. De kerk is geen herberg meer, zij heeft geen beschutting meer tegen 'de onherbergzaamheid van de tijd' en tegen 'allerlei wind van leer'. Het is niet erg om in bepaalde dingen niet mee te gaan met de tijd, maar het is pas erg als we met schijnargumenten en non-argumenten Gods Woord buitenspel zetten.

Dr. Boonstra ziet de GKv nog op een tweesprong staan.

Kort commentaar:

Maar is die T-splitsing al niet ruimschoots gepasseerd? Wie de ontwikkelingen in de GKv ziet en heeft gevolgd, weet dat de afslag al jaren geleden is genomen. Wel kunnen we nog trouwe voorgangers in de GKv zien en daar zijn we blij mee, maar hoe zijn zij in de minderheid! Buitenlandse zusterkerken dreigen de jarenlange band met de GKv te verbreken, als de synode Meppel geen ommekeer laat zien met oprecht berouw. Zie hiervoor ook de vele waarschuwende toespraken op de synode Meppel van al die kerken. Zien zij van een afstand misschien scherper wat zich hier in Nederland voordeed en voordoet? En hoe denkt dr. Boonstra over de velen die de afgelopen jaren de GKv verlieten, met pijn in het hart en na veel vruchteloze pogingen om het gezag van Gods Woord weer zijn ereplaats te geven, daar niet aan toe te voegen of vanaf te doen?

Is het Sola Scriptura via de TUK de kerken niet steeds meer afgenomen, ook al werd dat met mooie woorden verhuld? Vanuit binnen- en buitenland werd de bazuin geblazen, maar bliezen de wachters niet tevergeefs? Tot heden?

Paradijspoort of zijdeur?

De rechtvaardiging van de zondaar in de 21ste eeuw

Nader Bekeken – mei 2017

Dr. Jakob van Bruggen zoomt in op het grote Lutherverhaal van 500 jaar geleden.

'De rechtvaardige zal door zijn geloof leven', zoals Paulus zegt.

Luther schrijft later: 'Opeens ging voor mij de poort van het paradijs open'.

Hij ontdekte het aloude en blijde nieuws van de rechtvaardiging van de zondaar door de gerechtigheid van Christus Jezus. Het evangelie van genade stond op de eerste plaats.

Tegenwoordig is kritiek op Luther te horen. Hij zou Paulus hebben misverstaan door te denken dat het ging om de bevrijding van de veroordelende kracht van Gods wet en hij zou niet goed hebben begrepen dat het bij Paulus gaat om de uitbreiding van Israël tot de volken. De rechtvaardiging van de zondaar zou slechts een zijdeur zijn.

Bovendien zou de rechtvaardigingsleer vandaag niet meer aanslaan, omdat mensen niet zitten te wachten op bevrijding van schuld. Amsterdam ziet de paradijspoort hoogstens als zijdeur.

Van Bruggen wijst op een vijftal hoogtepunten in het Nieuwe Testament die de rechtvaardiging centraal stellen. Luther deed Paulus recht! Paulus schaamt zich het evangelie van de paradijspoort niet in de wereldstad Rome. Waarom zouden wij dat wel doen in bijvoorbeeld Amsterdam?

Paulus begon met de Schepper, die waren ze vergeten of ze wilden Hem niet kennen. Dat was zijn uitgangspunt. De mensen wilden wel de vele gaven aanpakken, maar God niet de eer geven die Hem toekwam. Zo begon Paulus in Lystra en Athene en zo begon hij zijn brief aan de Romeinen.

Wat betekent dat voor ons?, zo vraagt Van Bruggen.

Het betekent het dat we net als Paulus bij het paradijs en bij Adam en Eva moeten beginnen, voordat je over de paradijspoort voor zondaren kunt spreken. Hij vervolgt:

''Wie niet gelooft in de werkelijkheid van Adam en Eva, verdwaalt in de Bijbel en raakt de weg kwijt in Amsterdam. Wie van geen paradijs wil weten, zal ook geen poort meer zien opengaan!'

Kort commentaar

Voor ieder persoonlijk een ernstige waarschuwing.

Van Bruggen sluit af met een oproep om veel voor de voorgangers te bidden, een oproep waar we van harte mee instemmen.