Christus' kerk in Volos 1

Een kennismaking vol verrassingen

Joh. W. van der Jagt

22-09-18

Daarbij is het niet van belang of men Jood is of Griek...  (Galaten 3: 28)

Wie verre reizen doet kan veel verhalen. Het reizen verbreedt je horizon en je steekt er veel van op. Van één van onze reizen maken wij u graag deelgenoot. Het laat iets zien van Gods kerkvergaderend werk en barmhartigheid op plaatsen waar wij het misschien niet verwachten.

Eigenlijk begint dit verhaal in een hotelkamer aan de mooie boulevard van de Griekse havenstad Volos. Het is een zaterdagavond in mei 2014. Om niet op zondag te hoeven reizen hadden wij besloten het weekend in Volos door te brengen. Volos is een middelgrote stad die aan een baai van de Egeïsche zee ligt, zo’n beetje tussen Thessaloniki en Athene in. Die maandagochtend zouden wij dan per boot verder reizen naar het prachtige eiland Skopelos wat onze eigenlijke vakantiebestemming was.

Griekenland is een schitterend land met veel eilanden en een rijke geschiedenis. De bakermat van de beschaving zou je kunnen zeggen. Al eeuwen staat Griekenland synoniem voor Grieks-orthodox. Als je geen lid bent van de Grieks-orthodoxe kerk ben je geen echte Griek, althans zo wordt dat gezien. De Grieks-orthodoxe kerk is feitelijk een volkskerk waarvan de leiders ook politieke invloed hebben. Helaas zijn deze kerken sinds het grote ‘schisma’ (scheuring) tussen oost en west in 1054 ver afgegleden van de Schrift. 

Hoe breng je zo’n zondag door. Je kunt natuurlijk heel solitair een preek lezen op je hotelkamer, maar samenkomen met Gods volk is natuurlijk veel mooier. Zo won mijn nieuwsgierigheid het die avond op onze hotelkamer. Toch eens op internet gaan googlen of er een christelijke, ja mogelijk zelfs een protestantse kerk in Volos zou zijn. Maar ja, welke zoekterm gebruik je dan? Na veel proberen toch maar eens een term ingetoetst die voor ons in Nederland helaas een negatieve connotatie heeft: ‘evangelical’. Bij ons betekent dat vaak ‘uit Amerika overgewaaid goedkoop- of lichtchristelijk’. Maar deze negatieve connotatie mag het juiste gebruik van deze term niet in de weg staan: ‘naar het evangelie’. Zeg maar ‘sola scriptura’.

En zo vond ik die avond de website van de ‘Grieks-evangelische Kerk van Volos’. Nu dan weet je nog niet veel, en zeker in het Grieks niet. Maar gelukkig is er een icoontje voor de Engelse taal. Erg prettig! En zoals het een goede kerk betaamt staat er een geloofsbelijdenis op de site. Het geloofsantwoord op Gods Schriftwoord. Al lezende val ik van de ene verbazing in de andere. Dit is gewoon een gereformeerd belijdenisgeschrift met 28 artikelen! Weliswaar met wat andere accenten, maar toch een feest van herkenning. En dat zo maar in een vreemde havenstad, ergens in Griekenland waar je het helemaal niet verwacht. 's Heeren goedheid kent geen (grens)palen...

Het kerkgebouw was op loopafstand van het hotel en begon de volgende dag om half elf. Die zondag wandelden wij op ons gemak langs een grote Grieks-orthodoxe kerk met veel reuring, naar een bescheiden opgesteld kerkgebouw een paar straten verderop. Daar worden we welkom geheten door een aantal keurig geklede, wat oudere Griekse dames. Maar veel verder dan wat beleefdheden komen we niet in het Grieks. Dus gaan we maar vast in de kerk zitten luisteren naar enkele bekende wijzen die een ‘broeder’ op het keyboard speelde.

Ook al heb ik ooit ‘nieuwtestamentisch Grieks ‘ gevolgd tijdens mijn opleiding, we gingen niet naar deze kerk in de verwachting veel van de dienst mee te krijgen. Maar wat schetste onze verbazing. Vooraf aan de dienst kwam er een mevrouw naar ons toe met de vraag of wij ook Grieks verstaan. Met een Engels spreekwoord reageerde ik:  ‘It’s all Greek to me’. Dat wil zeggen; ‘ik begrijp er geen barst van’.
‘Nou, wacht maar even.’
Even later komt deze mevrouw terug met twee gehoorapparaatjes.
‘Als jullie die straks tijdens de preek in jullie oor doen en aan zetten, dan vertaal ik de preek voor jullie in het Engels....’

De mevrouw, die de vrouw van de dominee bleek te zijn, ging achter in de kerk in een glazen hokje zitten. En, ja hoor, tijdens de preek vertaalde zij wat de dominee in het Grieks zei in perfect Engels. Dat hadden we nog nooit meegemaakt. Wat een service! Wat een gastvrijheid!
Toch was dat voor ons nog niet het mooiste. Het allermooiste was de herkenning tijdens de preek. Het was gewoon een gereformeerde Schriftuitleg! De verzoening werd bediend, er was de uitnodiging en een oproep tot geloof en bekering, een herkenbare liturgie, en een eigen zangbundel met bekende en onbekende melodieën.

Na de dienst ging de dominee als eerste de kerk uit, om bij de deur iedereen persoonlijk de hand te drukken en te spreken. Wij moesten vooral koffie blijven drinken, zei hij hartelijk. In Griekenland kan dat bijna elke zondag buiten, dus dat was geen straf. Met een Grieks bakje koffie komen we met de predikant aan de praat. Gelukkig spreekt hij goed Engels. Hij vraagt ons van welke kerk wij zijn. Ik vertel hem dat wij gereformeerd zijn. Meteen krijg ik als reactie: ‘We are Reformed too!’
 

Ook gereformeerd dus, met een kerkgeschiedenis die terugvoert naar het begin van de 19e eeuw. De wortels liggen bij de door protestantse zendelingen opgevoede evangelist, Michail Kalapothakis. Na een theologiestudie in Amerika bracht hij in 1859 de gezonde leer, die in de Grieks-orthodoxe kerk zo diep is weggezakt, opnieuw naar Griekenland. Vervolgens nam het kerkelijk leven een vlucht door de vele protestantse vluchtelingen die ten gevolge van de 'Klein-Azië catastrofe' vanuit Pontus hun heil in het veilige Griekenland zochten. Tegelijk namen ze ‘het heil’ met zich mee. Zo mogen wij zien dat de Heere de politieke gebeurtenissen en mondiale catastrofes inzet voor de komst van Zijn Rijk. Wij mogen ons niet blind staren op het leed van bootvluchtelingen op televisie. Alles zet de Heere in om hen die 'veraf zijn' dicht bij te laten komen door het bloed van Christus. Veel vluchtelingen zijn zonder hoop en zonder God in deze wereld. Biedt de Heere ons hier dan geen kansen en taken?

Naar later bleek heeft de dominee van Volos de gezonde leer doorgekregen van zijn gevluchte Turks-Armeense grootvader. Zo zie je ook dat de geschiedenis zich herhaalt. Vandaag hebben we ook vluchtelingen uit Klein-Azië die hun heil komen zoeken in Griekenland.

De volgende keer hoop ik te vertellen hoe deze kleine gereformeerde kerkgemeenschap de huidige catastrofe aangrijpt om mensen in contact te brengen met het heil.

Wordt vervolgd

PS: Bij thuiskomst van onze vakantie attendeerde ds. E. Heres ons er op dat wij niet de eerste Nederlandse bezoekers aan dit kerkverband waren. Al in 1983 hebben dr. K. Deddens en ds. T. Wendt dit kerkverband als deputaten bezocht. Zij hebben dit kerkverband onderzocht om daarover in Nederland te rapporteren. Als resultaat van dit bezoek zijn er drie mooie artikelen verschenen in 'De Reformatie' (jaargang 59 no. 4, 5 & 6).
Deze artikelen zijn prettig geschreven en het lezen waard. Ondanks de zorgen over bepaalde oecumenische contacten waren dr. K. Deddens en ds. T. Wendt overwegend positief in hun oordeel:

“Dankbaar valt te constateren dat er in de Griekse samenleving, die voor het overgrote deel behoort tot de vrijzinnige Grieks-orthodoxe kerk, ook een kleine, schriftgetrouwe protestantse kerk bestaat en dat deze haar licht niet onder de korenmaat zet.”
 

En ook al zijn er grote cultuurverschillen, wij sluiten ons vandaag nog graag bij deze typering aan.

Wordt vervolgd