Wolkje weer weg

D.J. Bolt

21-04-12

Midden oktober vorig jaar gaf  de Gereformeerde Kerk Dalfsen (dolerend) een persverklaring uit waarin zij informatie gaf over een kerkelijke relatie met De Gereformeerde Kerken in Nederland (DGK). Het bericht vermeldde onder meer:

Met dankbaarheid constateert de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk Dalfsen (dolerend) dat er een wederzijdse erkenning van elkaar is als Kerk van Christus.

In gehoorzaamheid aan het gebod tot eenheid tussen kerken die daadwerkelijk staan op het fundament dat Christus Zelf gelegd heeft, zal de kerkenraad aan de eerstkomende synode van De Gereformeerde Kerken, die volgende maand hoopt bijeen te komen, het verzoek doen om in gezamenlijk overleg de weg tot kerkelijke eenheid te banen. De kerk te Dalfsen stelt zich voor dat de GKD en de DGK gedurende een bepaalde tijd naar elkaar toe zullen groeien.

We reageerden daarop verheugd. Deze fundamentele toenadering zagen we als 'een wolkje als eens mans hand' in de dorre droogte van kerkelijke versplintering en verwijdering. We gaven daar als volgt uiting aan:

"Kerkenraad en gemeente hebben een voorstel aan het DGK-verband gedaan. Het woord is dus nu aan de synode van deze kerken die de komende maand gaat beginnen. Wat zou het mooi zijn als blijkt dat na al de jaren van afscheiding en scheuring er nu een eind komt aan veel versplintering en de broeders en zusters elkaar weer vinden op de enige basis zoals die in het persbericht werd erkend. Dan kan het wolkje misschien uitgroeien tot een heuse stortbui en vele dorstige zielen van hen die (nog niet) gingen, verkwikken.  

Als de Here daar zijn zegen aan zou willen verbinden!
Laten we Hem vaak daarom vragen.

De synode van De Gereformeerde Kerken in Nederland (DGK) heeft na een half jaar synodezittingen en vele uren vergaderen een besluit genomen over de aangeboden kerkelijke groeirelatie met de Gereformeerde Kerk Dalfsen (dolerend). Op voorstel van het moderamen is dit voorstel afgewezen.

Waarom?

Kort gezegd komt het hierop neer dat de synode alleen maar een  volledige kerkelijke relatie wil met 'alle toeters en bellen' en niet een zusterkerkrelatie zoals de kerk van Dalfsen had voorgesteld. Zie voor de volledige tekst van het complex van besluiten de website gereformeerde-kerken-hersteld.nl.

Groeirelatie à la Dalfsen

De kerk van Dalfsen stelde voor een zusterkerkrelatie aan te gaan op de manier zoals die geldt voor buitenlandse kerken (art. 47 KO).[1] Dus  een principieel kerkelijke samenleving – op basis van Schrift en belijdenis -  maar wel met de ruimte om met elkaar te groeien naar volledige kerkelijke eenheid. Binnen deze relatie kon dan samen Avondmaal worden gevierd en predikanten in wederzijdse diensten voorgaan.

Een groeirelatie dus, want de kerkenraad constateerde dat er "verschil in klimaat" is tussen de kerken. Bovendien is de geschiedenis van de kerken een andere. Verder is het nodig van verschillende synodale besluiten kennis te nemen en deze te verwerken.

Alle reden dus om op basis van de geconstateerde eenheid in fundament naar elkaar toe te groeien. Geef elkaar daarvoor de tijd, was de achterliggende gedachte.

De DGK synode heeft dit dus nu afgewezen. Samengevat komt het er op neer: Eerst maar praten en dan kijken of volledige eenheid binnen het komende jaar mogelijk is.

Betreurenswaardig

Voorzover we weten heeft de kerkenraad van Dalfsen nog geen antwoord op deze afwijzing gegeven. Het is dus ook te vroeg om tot een volledige analyse te komen van wat hier gebeurt.

Wel moet het ons van het hart dat we het betreuren dat het zó is gegaan. We hadden als verontrusten in de GKv goede hoop dat iets van de kerkelijke oneenheid zou worden overwonnen. Juist ook met het oog op de moeitenvolle situatie van verontrusten, zoals boven aangegeven. Die hoop is voorlopig de bodem ingeslagen. In elk geval zijn de broeders zo weer een jaar verder.

Het is ook navrant. Want juist Dalfsen heeft altijd de weg naar DGK open willen houden. Ondanks felle tegenstand, die zelfs een scheuring in haar gemeente tot gevolg had, heeft zij haar oecumenisch opdracht gehandhaafd: werken aan vereniging van allen die bij Christus horen. Daarom verzette zij zich tegen hen die op voorhand DGK afschreven.

En nu dit.

Klimaat

We weten niet precies hoe de kerkenraad van Dalfsen dat verschil in klimaat specificeert. Maar wij van onze kant kunnen ons er wel iets bij voorstellen.

In een reeks van artikelen Ruimte in de DGK?[2] hebben we ook het klimaat in deze kerken aan de orde gesteld. Zonder overigens daar een verdere reactie op te hebben gehad, maar dat terzijde.

Hebben de leidinggevenden van DGK geen gevoel voor het beeld dat velen van hun kerken hebben? Als in luttele jaren er drie scheuringen zijn geweest dan geeft dat toch te denken over het klimaat dat er heerst?

Nu kan gemakkelijk tegengeworpen worden dat het "independentisten" en "scheurmakers" zijn geweest die de zaak op stelten zetten. Maar het blijft knagen dat onder die DGK sinds 2003 hebben verlaten ook velen zijn die we van voor 2003 kenden als oprechte gereformeerden. Die zeer teleurgesteld en vermoeid van interne strijd en tegenstellingen geen andere weg meer zagen dan zich los te maken. Broeders en zusters waarmee we samen veel hebben georganiseerd en gestreden voor de zaak van Gods kerk[3]. Dat mag toch ook wel tot enige zelfreflectie leiden?

Wat zou het ook daarom van grote betekenis zijn geweest als de synode van Hasselt met open armen de broeders en zusters van Dalfsen hadden ontvangen. Als een eerste praktisch bewijs dat het klimaat wel deugt, of is gaan deugen. Blijdschap alom, want broeders en zusters hebben elkaar gevonden, willen niets liever dan op het geconstateerde gemeenschappelijke fundament verder werken in de groei naar elkaar. Groeien is toch ook een heel Bijbels begrip[4]?

'Verschil in klimaat' laat zich niet wegredeneren. Niet wegpoetsen in uitgebreide synodebesluiten met veel kerkhistorische gronden. 'Klimaat' moet je ervaren. Voor een goed klimaat moet je aan het werk. Je lost een slecht klimaat niet op met het invullen van lange vragenlijsten.

Hoe hadden ook deze kerken elkaar nu al kunnen helpen, van elkaar kunnen leren. Als je de talloze wekelijkse leesdiensten ziet, wat zou het een feest zijn geweest als de uiterste minimale bezetting in deze kerken met een bekwame gereformeerde prediker als ds. Heres zou zijn uitgebreid!

Helaas. In elk geval voorlopig is het wolkje weer achter de horizon verdwenen.

1892

Nog een punt.

Graag beroept men zich in DGK op de kerkhistorie. En daar is ook niets op tegen. Het kerkwiel hoeft niet steeds opnieuw te worden uitgevonden.

Maar zou het niet heel leerzaam zijn geweest juist eens te focussen op de Vereniging van 1892? Op de ruimte die men toen aan elkaar heeft gegeven?[5]

Nu zal men ongetwijfeld tegenwerpen dat juist in 1892 de kerken volledig één zijn geworden. Éen kerkverband dus. 

Ja, maar kijk nu eens naar wat er ná 1892 in de kerkelijke praktijk gebeurde. Op heel veel plaatsen bleven een A-kerk (van de Afscheiding) en een B-kerk (van de Doleantie afkomstig) naast elkaar bestaan! Volgens de DGK-synodebesluiten nu kan dat natuurlijk helemaal niet. Twee ware kerken van Christus in dezelfde plaats. Mag niet!

Een tóch hebben onze wijze voorvaderen niet gezegd: Blijf maar staan aan de kerkverbanddeur en wacht maar tot jullie plaatselijk samengesmolten zijn. Nee, zij hebben tijd gegund, soms vele jaren, tot het 'verschil in klimaat' was verdwenen en de broeders en zusters in alle opzichten samen gingen wonen.

Eigenlijk zijn de gereformeerden toen  veel verder gegaan dan de ruimte die Dalfsen nu vraagt. Want de eenheid van broeders en zusters in dezelfde plaats gaat toch verder en dieper dan kerkverbandelijke eenheid? Neem het Heilig Avondmaal. Dat is een zaak van broeders en zusters in hun woonplaats. Het wordt niet georganiseerd door het kerkverband, hoeveel het er ook mee te maken heeft. Primair krijgt de eenheid van Gods kinderen plaatselijk gestalte.

Na 1892 boden de gereformeerde kerken de ruimte om de moeiten die er waren te verwerken, er overheen te groeien. Denk daar bepaald niet te gering van. De afgescheidenen hadden bitter geleden onder het regiem van de Hervormde Kerk. Nu behoorden broeders waar ze fel tegenover hadden gestaan tot hetzelfde kerkverband.

Hoeveel zou er niet kerkelijk kapot zijn gegaan als men geëist had: Eerst samensmelten en dan pas opnemen in het kerkverband!

Gelukkig was er veel wijsheid en heerste er een andere geest.

Hoe verder?

We zullen moeten afwachten hoe het besluit door de gereformeerde kerk van Dalfsen wordt beantwoord. En hoe de kerken van het DGK-verband met deze besluiten omgaan. Want we kunnen ons haast niet voorstellen dat deze besluiten met enthousiasme door de gemeenten zullen worden ontvangen. Integendeel, geluiden die ons bereiken geven een ander signaal. Opmerkelijk is ook dat dr. P. van Gurp, emeritus-predikant van deze kerken als adviseur zich stevig heeft verzet tegen het aangenomen besluit en voorstander is Dalfsen wél te aanvaarden op de voorgestelde wijze.

We hopen te zijner tijd meer aandacht aan te geven aan de DGK-besluiten en de verdere ontwikkelingen die eruit voortvloeien.