Signalen 106

R. Sollie-Sleijster

13-06-20

Vrijgemaakt leven in flitsen en fragmenten

Nader Bekeken – mei 2020

Ds. Perry Storm laat in een boekbespreking zien hoe vandaag een terugblik op de vrijmaking eruit kan zien. Hij zoomt in op het onlangs bij De Vuurbaak verschenen boek van de historicus George Harinck: Huis van de Vrijmaking, met als ondertitel: 75 jaar Gereformeerd-vrijgemaakt leven in beeld en woord.

Harinck, docent aan de TUK, presenteert het boek nadrukkelijk als een fotoboek. Zo’n kleine 80 foto’s zijn opgenomen. Ds. Storm constateert dat vergeleken met eerdere gedenkboeken als Het vuur blijft branden (1979) of Vrijmaking-Wederkeer (1994) het aantal foto’s niet hoog is en de foto’s evenmin verrassend zijn.

En helaas stelt ook de inhoud van het boek teleur, al worden nog diverse co-auteurs vermeld als Koert van Bekkum, Kees de Groot, Marinus de Jong, Daniël Timmerman. De eerdere gedenkboeken gaven vrij veel informatie, maar die ontbreekt hier ‘pijnlijk’. Het blijft bij wat ‘flitsjes tekst’. Voor de oudere lezer zijn die herkenbaar, maar de wat jongere kan er weinig mee. Geen info over de breuk in de zestiger jaren of over wat al die 75 jaren de vrijgemaakten ten diepste heeft bewogen. Ook de interviewtjes met 75-jarigen uit GKv of NGK blijven erg aan de oppervlakte.

Tendentieuze en selectieve geschiedschrijving

Het boek begint met een hoofdstuk over ‘De geschiedenis van het huis van de Vrijmaking’.  Nu verwacht niemand in 12 bladzijden een volledig verslag te lezen, maar de schets die het boek geeft verraadt de geringe affiniteit van de schrijver met wat de ‘binnenverbandse’ vrijgemaakten bewoog, namelijk trouw aan de gereformeerde belijdenis en het verdedigen van het gezag van de Schrift.

Iemand als prof. dr. J. van Bruggen, jarenlang professor aan de TUK en bekend van de vermaarde commentaarserie, wordt niet genoemd, maar een H. de Jong komt naar voren als de grote held. Want die durfde tenminste ‘hardop over grenzen en betrekkelijkheden van het Schriftgezag’ na te denken (p. 19). En aansluitend krijgen de vrijgemaakten de sneer dat ze te snel hun veroordeling uitspraken over het synodaal-gereformeerde rapport uit 1981 (God met ons, over het relationele Schriftgezag). De ontzetting over dit rapport werd in de jaren tachtig in de ‘brede’ gereformeerde gezindte en in evangelische kringen gevoeld en geuit. Storm vraagt:

“Maar nu zal de vrijgemaakte kritische reactie op God met ons dienen moeten om de kennelijke bekrompenheid van de toenmalige vrijgemaakten te illustreren? En dat in contrast met de even kennelijke ruimhartigheid van de Nederlands gereformeerden? Wat is dit voor geschiedschrijving? En wat is nog eigenlijk ‘het eigene van de gereformeerde traditie’, dat volgens p. 21 behouden zou blijven in de aanstaande fusiekerk van GKv en NGK? Een fusie waarover dit boek juichend doet.”

Overbodig

Het beetje tekst van dit boek roept niet alleen vraagtekens op, maar maakt ook verontwaardiging los.

De schrijvers lijken op een groepje mensen dat met verbazing naar opgeprikte insecten in een vitrinekast heeft gekeken en de tentoongestelde exemplaren best exotisch en kleurrijk vindt, maar vooral een beetje eng. Gelukkig is deze soort praktisch uitgestorven en hoef je er maar een korte blik op te werpen om er even later hoofdschuddend bij weg te lopen.

Dat doet ds. Storm dan ook maar met dit boek. Hij heeft

“het boek met een vervelend gevoel dichtgeklapt. Een teleurstellend boek. Een overbodig boek vooral.”

Consequenties voor de Bijbel

ND 20-5-2020

En ook in het ND kwamen we in een ingezonden nog een korte boekbespreking tegen. Het gaat om het boek Oer (zie ook bespreking elders op deze site). Br. Klaas Jan de Graaf uit Bunschoten-Spakenburg en zijn vrouw hadden met belangstelling de artikelen in het ND van 14 en 15 mei over dit boek gelezen.

Het pretendeert volgens de ondertitel het grote verhaal van nul tot nu (14 miljard jaren!) te omvatten. De schrijvers, Corien Oranje, Cees Dekker en Gijsbert van den Brink, zien geen contrast tussen het geloof in God, zoals de Bijbel (God zelf!) ons dat leert, en geloof in de wetenschap met haar specifieke focus op de oerknal.

Maar De Graaf is duidelijk: het boek is een vals getuigenis. Voorbeelden?

Genesis 1 t/m 3 komen op losse schroeven te staan en ook Exodus 20 met de tien geboden (God heeft in zes dagen de wereld geschapen). Paulus schrijft over de eerste mens Adam en hoe door hem de dood in de wereld kwam (Romeinen 5).  Lucas 3 geeft een geslachtsregister dat vanaf Jezus terugging tot Adam, ja zelfs tot God: “…Adam, de zoon van God”. Wordt dat dan Adam, de zoon van een primaat?

En 1 Timotheüs 2: “Want Adam is eerst gemaakt, daarna Eva” wordt biologisch onhoudbaar.

‘Discussies die je vroeger met niet-gelovigen had, heb je nu met mensen, vaak de elite, uit eigen kring.’, zo hoorde de schrijver van het ingezonden van een broeder. De Graaf sluit af met:

Er is een kwalijk virus de gemeente binnengekomen. Laat ieder Openbaring 22 ter harte nemen:

“En als iemand afdoet van de woorden van het boek van deze profetie, zal God zijn deel afnemen van het boek des levens en van de heilige stad, van de dingen die in dit boek geschreven zijn.”

Vrijgemaakte kerken verloren in 2019 meer dan 2000 leden.

ND 7-5-2020

Met een forse daling van 2014 leden staat het totaalaantal leden van de GKv nu op 112.593 (waarvan 73.762 belijdende leden).  Nu het jaarlijkse Handboek niet meer verschijnt, zijn de cijfers afkomstig van Steunpunt Kerkenwerk. Onduidelijk is hoe de eindstand is opgebouwd (hoeveel vertrokken, kwamen binnen, stierven of werden geboren).

Tussen 1-10-2017 en 1-10-2018 verloor de kerk 2.153 leden, het grootste verlies ooit. In 2017 krompen de kerken voor het eerst met meer dan 1500 leden, in 2016 was er een daling van 1016 leden en in 2015 van 1050 leden.

Omdat de website waarop de gegevens over 2018 werden doorgevoerd, niet goed werkte volgens het Steunpunt, blijkt de daling nog sterker te zijn dan opgegeven in het handboek 2019.

Hierbij moet bedacht worden dat het aantal onttrokkenen nog weer aanzienlijk hoger ligt dan het netto vermelde verlies. Als we afgaan op de gespecificeerde aantallen van de voorgaande jaren zou dit neerkomen op een verlies van ruim 3000 leden.