Signalen 123
R. Sollie-Sleijster
17-04-21
Mensenrechtenhof: land mag vaccinatie verplichten
RD 8-4-2021
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft uitgesproken dat landen hun burgers kunnen verplichten zich te laten inenten, als de volksgezondheid dat vraagt. Het kan worden gezien als noodzakelijk, bijvoorbeeld voor het welzijn van kinderen. De Franse mensenrechtendeskundige en jurist Nicolas Hervieu is van mening dat het hof ruimte schept voor een eventuele verplichte coronaprik. Het hof onderschrijft volgens hem het principe dat van mensen die minder gezondheidsrisico’s lopen, gevraagd kan worden zich te laten vaccineren om zo kwetsbaren te beschermen. Natuurlijk hebben mensen volgens het hof in principe recht op ‘respect voor privé-, familie- en gezinsleven’, maar landen kunnen dat recht wat inperken.
De uitspraken van het EHRM gelden voor alle 47 lidstaten, dus ook voor Nederland. Onze regering heeft steeds gezegd geen verplichte vaccinatie te willen.
Waar steekt kerk het geld in?
ND 1-4-2021
De PKN-synode heeft een historisch besluit genomen. Waar vorig jaar op de protestantse synode de plannen nog sneuvelden, moeten nu toch de plaatselijke kerken inzicht geven in hun vermogen. De reële boekwaarde van kerkelijke gebouwen en grondbezit dienen in de begroting en het jaarverslag te worden opgenomen. Doel is de discussie op gang te brengen over hoe het vermogen in te zetten. Utrecht, kantoor van de landelijke kerk, stelde vorig jaar nog voor om een platform in het leven te roepen en zo rijke en arme gemeenten bij elkaar te brengen. Het gezamenlijk vermogen van ruim één miljard euro zou dan ingezet kunnen worden ‘voor de verkondiging van het Woord en de dienst aan de samenleving’. Dit platform werd toen door de synode afgewezen, maar nu moeten de plaatselijke gemeenten ‘met de billen bloot’. Ze worden verplicht hun cijfers te publiceren. De Classicale Colleges voor de Behandeling van Beheerszaken worden belast met de taak daarop toe te zien.
Door het publiceren van de cijfers krijgen gewone kerkleden zicht op de rijkdom van de plaatselijke gemeente. Ze kunnen dan vragen stellen over hoe er met dat vermogen wordt omgegaan: wordt het alleen maar opgepot of kan een deel worden gebruikt voor het aanstellen van bijv. een extra kerkelijk werker nu het steeds moeilijker wordt mensen te vinden die als pastoraal ouderling op huisbezoek willen gaan.
Het levert bovendien zicht op de pijnlijke contrasten tussen rijke en arme gemeenten. De bereidheid om te delen is niet al te groot. Onrechtvaardig? Protestantse gemeenten zijn volledig zelfstandig en er is geen kerkelijke macht die hen kan dwingen te delen, zoals binnen de RK-kerk wel het geval is. Daar kan de bisschop parochies samenvoegen en kerken sluiten, ook tegen de zin van de parochianen in.
De schrijver, Gerhard Bakker, voormalig kerkredacteur van het Friesch Dagblad en van 2008 tot 2020 directeur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, licht toe: Het thema onderlinge solidariteit is van alle tijden, en was het niet Christus zelf die opriep te delen? Bij de fusie van de Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in 2004 werd dit onderwerp vooruit geschoven. Maar, zo vraagt hij zich af, is anno 2021 de tijd niet rijp om nu echt eens de hand aan de ploeg te slaan?
Afscheid van de gereformeerde wereld
RD 2-4-2021
De theoloog prof. dr. Cees den Heyer is op 78-jarige leeftijd overleden. Hij mocht amper als hoogleraar aanblijven in Kampen (ThUK, synodaal gebonden kerken) na publicatie van zijn omstreden boek over verzoening (1997). Samen met Harry Kuitert en Herman Wiersinga bekritiseerde hij de klassieke verzoeningsleer. De klassiek-gereformeerde overtuiging dat Christus aan het kruis op Golgotha plaatsvervangend de toorn van God over de zonde heeft gedragen, deed hem ‘weinig’.
De synode nam destijds echter geen maatregelen tegen hem. Van 1971 tot 2002 was Den Heyer verbonden aan de ThUK en daarna was hij tot 2007 werkzaam aan het Doopsgezind Seminarium in Amsterdam.
Den Heyer blikte terug op zijn levensweg in zijn zelfportret ‘Ruim geloven’ (2000). Opa en oma Den Heyer behoorden tot de bevindelijk gereformeerden. Zelf twijfelde hij al in zijn jeugd aan de zekerheden van het gereformeerde bolwerk.
Als student maakte hij de ontmanteling van het gereformeerde Schriftgezag mee. Bij de afronding van dat proces, zoals dat tot uiting kwam in het synoderapport “God met ons” (1981), was hij ‘met een zekere trots’ betrokken. Hij concludeerde dat in gereformeerde kring ‘in feite geen reserves meer waren tegen historisch-kritisch onderzoek’. De critici die stelden dat de Gereformeerde Kerken in Nederland ‘voorgoed het pad der vaderen’ hadden verlaten, gaf hij ‘een beetje gelijk’. Zelf had hij, zo zei hij, al afscheid genomen van de gereformeerde wereld waarin hij was opgegroeid.
Kort commentaar
Verdrietig die levensgang en ontwikkeling. Ds. A.M. Lindeboom schreef met recht zijn boek over de teloorgang van het Schriftgezag in de synodaal gereformeerde kerken met de titel: De theologen gingen voorop (Eenvoudig verhaal van de ontmanteling van de gereformeerde kerken).
Vertrekkende GKv-predikanten
Nader Bekeken – maart 2021
Ds. Perry Storm haalt een artikel, ‘Ik vertrek’, aan van Jac. de Groot MA in het Gereformeerd Kerkblad van 22 januari jl.
Al een aantal jaren verliezen de GKv veel leden. De Groot noemt het een kleine exodus. De gestage uitstroom van (met name) emeriti mag niet gebagatelliseerd worden. Een deel van hen komt terecht in DGK en GKN.
Debet aan de uitstroom zijn de laatste twee synodes met als duidelijkste punt de openstelling van de ambten voor zusters. Maar ook de vereniging met de NGK en de mogelijkheid tot kanselruim met de PKN zorgden voor verontwaardiging en verdriet. Daarnaast spelen liturgische veranderingen een rol en de veranderde (vergaand tolerante) omgang met homofiele en ongehuwd samenwonenden. Velen voelen zich niet meer thuis in de vrijgemaakte kerken. Zijn zij conservatief? Nee, zegt De Groot, zij hebben zich pas na veel hoop en geduld onttrokken aan de GKv-kerken. Toch blijf je met elkaar verbonden, maar als ‘blijver’ is de verbondenheid niet weg. Je deelt dezelfde zorgen en hetzelfde geloof. Wel is het een vorm van vereenzaming. Je blijft achter in een kerk waarin je veel moeite hebt met geestelijke ontwikkelingen. Hoop kan kwijtraken, verbinding met elkaar door verschillende ontwikkelingen ook.
Een derde aspect, zo ziet De Groot, dreigen we ook kwijt te raken. Almatine Leene, sinds kort predikant in de GKv gemeente van Hattem-Noord, gaf in een interview in Trouw (juni 2021) aan in gesprek te willen gaan met bezwaarden in haar gemeente. Maar vervolgens stelt zij in het Nederlands Dagblad van 6 november dat een excuus aan vrijgemaakte vrouwen de kerk zou sieren. Dan is ook de mogelijkheid voor het met elkaar in gesprek blijven, kwijt, zo constateert De Groot.
De Groot verwacht nog verbinding, zodat verwijdering tussen Gods kinderen ontstaat. Hij pleit ervoor oog te hebben voor de pijn die mensen in de GKv-kerken ervaren in de verandering rondom het verstaan van de Schrift.
Maar ds. Storm vindt deze verwachting ‘slappe thee’. Welke hoop en verwachting kun je nog koesteren als de overtuigingen zo tegenover elkaar staan als hij zelf eerst en terecht schetst? Een kleine minderheid heeft zich al onttrokken, maar een grotere minderheid worstelt op dit ogenblik met de eigen kerkelijke positie. Zij wachten bijvoorbeeld nog op de uitkomsten van bezinningsprocessen binnen kerkenraden en gemeenten die door de pandemie tijdelijk vertraging ondervinden of stilliggen.