Printen

Genderdysforie

 

D.J. Bolt

18-12-21

 

Steeds meer kom je deze term tegen: Genderdysforie. Wat betekent het precies? De volgende heel eenvoudige en duidelijke omschrijving lazen we van iemand die er zelf aan lijdt:

 

'Je ligt met jezelf overhoop. Want je hebt het lichaam gekregen van een vrouw en moet in die sociale rol functioneren, maar je voelt je man'.

 

We vonden dit in een brochure (63 pag.) van het Hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk dat zij uitgaven als een handreiking aan kerkenraden met het oog op het pastoraat. Een heel bijzonder boekje waar heel veel belangstelling voor bleek te bestaan. Nadat het in juni van dit jaar was uitgekomen bleek in augustus al een tweede druk nodig te zijn!

 

We hebben het met veel belangstelling gelezen. Het kan o.i. iedere christen die te maken heeft met mensen die lijden aan deze dysforie ('onbehagen') inzicht geven en helpen een goede houding te bepalen.
 

In het boekje komen de volgende onderwerpen aan de orde:

  1. Een conflict tussen hoofd en lichaam
  2. Bijbel en transseksualiteit
  3. Wat nodig is te weten
  4. Een ethische bezinning
  5. Verbinden in het pastoraat

De samenstellers zijn vermeld aan het einde van dit artikel. Ook geeft het een verklarende begrippenlijst

 

We geven kort iets van de onderwerpen 1, 2 en 4 weer.
 


 

1 - Een conflict tussen hoofd en lichaam

 

Dr. P.J. Vergunst beschrijft het leven van iemand die lijdt aan genderdysforie, en waarvan we hierboven de genderdysforie 'definitie' aanhaalden. Deze persoon, Elsbeth, is als vrouw geboren. Zij huwde met een Christelijke Gereformeerde predikant. Ze kregen twee kinderen. Maar haar sluimerend onbehagen met haar sekse leidde er uiteindelijk toe dat ze 'uit de kast kwam', zoals dat heet. En niet alleen dát maar ze besloot ook in transitie te gaan, dus verder als man, Elbert, te gaan leven. Want als vrouw blijven zou haar niet lukken, ze zou zich heel ongelukkig blijven voelen, zoals ze zegt.

 

Het is goed voor te stellen hoe dat als een 'bom' ontplofte in haar huwelijk, vooral ook in de veranderde samenstelling van het gezin: van man/vrouw naar man/man en vader/moeder naar vader/vader. Maar ook in andere relaties: familie en gemeente.

Het boekje is openhartig over de grote moeiten die het gaf in al die situaties. En ook dat de transitie nog altijd een kruis is hoewel wel minder zwaar en beter te dragen dan zonder, vindt ze.

 

2 - Bijbel en transseksualiteit

 

Dr. Hoek wil in kort bestek iets aangeven van fundamentele bijbelse inzichten in het wezen van de mens. De mens is geschapen naar Gods beeld, mannelijk en vrouwelijk, dus seksueel divers schiep Hij hen. Dat is dus maar niet een sociaal construct of een cultureel bepaald iets. Samen vertonen ze in hun verscheidenheid Gods bedoeling.

Gods-beeld-zijn heeft naast het geestelijke evenzeer een lichamelijk aspect. Dat vraagt om een respectvolle bejegening van het lichaam. In het bijzonder komt in het huwelijk met zijn intieme expressie de eenheid man-vrouw tot zijn recht.

 

Maar door de zondeval is dit 'mooie plaatje' gescheurd. Er loopt een donkere lijn van zonde en gebrokenheid door heel de Bijbel heen. Die is ook te zien in trans- en interseksualiteit. Zij hebben daarin evenwel geen uitzonderingspositie, er is een gemeenschappelijke gebrokenheid die alle mensen treft.
In het evangelie zien we hoe de Heere Jezus diep bewogen is met het lijden van mensen en zich helend ontfermt. Zijn spreken over gecastreerden wijst in de richting van aanvaarding van gebroken en geschonden levens.

De belangrijkste transitie in onze levens is de wedergeboorte waardoor we het Koninkrijk binnengaan. Onze identiteit gaat niet op in onze sekse maar wordt bepaald door het 'in Christus zijn'. Dat geeft ook een zekere relativering van de zware genderproblematiek.

 

Hoek concludeert uit zijn vogelvlucht door de Schrift dat deze geen kant en klare ethische positiebepaling t.a.v. transseksualiteit biedt. Maar de Schrift geeft wel thema's en grondlijnen die ons helpen ons te oriënteren en ons houvast geven. Zo kan er met een bewogen hart in gemeenschap met de lokale en wereldwijde gemeenschap der heiligen, en door de verlichting van de Heilige Geest, een begaanbare weg worden gevonden in deze aangrijpende problematiek.    

 

4 - Een ethische bezinning

 

Dr.ir. H. Jochemsen stelt de belangrijke vraag aan de orde waar we onze ethische normen op baseren. Seculiere ethiek baseert zich voor de beoordeling van goed en kwaad op menselijke vermogens, m.n. verstand en ervaring. Vooral is doorslaggevend 'wat goed voelt' en gerealiseerd kan worden.

Echter wij kennen God uit zijn openbaring, zijn schepping en handelen in de geschiedenis. In de christelijke ethiek is primair Gods openbaring bepalend en gezaghebbend. 

 

Tussen de Bijbel en de vraag hoe concreet te denken over medische ingrepen bij transpersonen ligt een ingewikkeld proces van bezinning en besluitvorming. Daarin wordt gekeken naar de persoon die handelt, de handeling die wordt uitgevoerd en het doel ervan. Elk van deze elementen heeft een eigen perspectief en geeft een invalshoek voor ethische bezinning. Dr. Jochemsen werkt dit verder uit en past het toe op ethiek van medische ingrepen bij transgender personen.

 

Zijn de heel pijnlijke ervaringen van lijders aan genderdysforie zonder meer bepalend om daarop zeer ingrijpende behandelingen als transitie te baseren? Dat is medisch-ethisch problematisch. Want ter vergelijking, zo zouden we ook geen verweer hebben tegen abortus, draagmoederschap, etc.

Er zijn nog veel (wetenschappelijke) vragen over genderdysforie. De huidige behandelingen zijn ingrijpende en belastende processen die niet leiden tot een volledig wegnemen van de problemen. Niet zelden zijn er complicaties. Hebben deze mensen  overall gezien, uiteindelijk wel baat bij transitie?
 

Een transitie heeft ook grote gevolgen voor de relaties met allerlei mensen, zie het verhaal hierboven. Ook dat moet ethisch mee worden gewogen. Welke problemen moeten hier het zwaarst wegen? Richt het verwezenlijken van een al dan niet volledige transitie niet (te) veel schade aan?  

Er blijven bovendien problemen, soms psychisch, vaak ook lichamelijk klachten of sociale problemen. Uit een Zweeds onderzoek bleek dat ook na transitie nog negentien keer zoveel zelfdodingen voorkwamen dan gemiddeld onder de bevolking.

 

Jochemsen ziet vanuit het gezichtspunt van een christelijke plichtsethiek en doelethiek grote ethische bezwaren tegen medische transitie van transgenders. Maar deze mensen in nood moeten niet aan zichzelf worden overgelaten, zeker niet in de kerk, zo besluit hij zijn bijdrage.

***

Tot zover enkele samenvattende weergaven, naar we hopen voldoende om belangstelling voor het boekje te wekken en er kennis van te nemen. Want het biedt heel veel informatie waar we als gereformeerden onze winst mee kunnen doen. We denken ook aan het laatste, uitermate belangrijke onderdeel van het boekje Verbinden in het pastoraat, geschreven door christelijke gereformeerde hoogleraar dr. M.J. Kater. Want het is bepaald niet eenvoudig om een goed gesprek over deze diepe levensmoeite te voeren in alle fijngevoeligheid en bij een open Bijbel. Om daarbij te helpen wordt ook een Pastorale routekaart – Pastoraal beleid geboden.

 

Aan de totstandkoming van de brochure werkten mee:

 

‘Genderdysforie’, 63 pag., is te bestellen door het overmaken van € 6,75 (incl. porto) op ING-rekening NL25 INGB 0002 9370 21, t.n.v. Gereformeerde Bond, Apeldoorn, o.v.v. brochure ‘Genderdysforie’