Knikkende knieƫn of rechte ruggen 5
D.J. Bolt
21-05-22
Zoals we de vorige keer al zagen, hebben de christelijke gereformeerde broeders dus de deelname aan de Nationale Synode afgewezen en ook het lidmaatschap van de Raad van Kerken. Maar de vraag is hoe het komt dat ook op dit punt de synodecommissie (4) met een diametraal inhoudelijk tegengesteld meerderheids- en minderheidsrapport kwam.
In de stemmingen bleek ongeveer niet minder dan een derde van de afgevaardigden voor de koers te zijn die, laten we eufemistisch zeggen, niet 'klassiek gereformeerd' is. Dus vóór acceptatie van homorelaties, vóór de vrouw-in-ambt, en, waar we nu op focussen, interkerkelijke relaties van allerlei gehalte.
Theologen voorop
In fundamentele kerkelijke veranderingen blijken steeds weer theologen voorop te gaan. Zo is de neergang van de destijds synodaal-gereformeerde kerken beschreven in een boek getiteld De theologen gingen voorop (ds. A.M. Lindeboom). Het bracht de Leidse prof. H. Berkhof tot de uitroep, geciteerd uit De stille revolutie van prof. dr. G. Dekker (1992):
'De Gereformeerde Kerken [synodaal, djb] zijn in nauwelijks meer dan een kwart eeuw zo diepgaand veranderd als ik in deze eeuw in de west-europese hervormd/gereformeerde kerken nog nergens heb gezien.'
Dezelfde Dekker, godsdienstsocioloog aan de Vrije Universiteit, hield in 1994 een lezing op het symposium 'Vijftig jaar Vrijmaking'. Daar zei hij o.m.:
'Dit brengt mij tot een conclusie, die ik voorlopig nog niet veel meer dan als een hypothese naar voren zou willen brengen: de vrijgemaakt-gereformeerden zullen in de toekomst ingrijpende veranderingen te zien geven. Zij zullen zich in toenemende mate bij de ontwikkelingen in de samenleving (moeten) aanpassen, juist omdat zij hun geloof op alle aspecten van het leven (willen) betrekken. Zij zullen zich de komende decennia dan ook ontwikkelen in de richting waarin de synodaal-gereformeerden zich ontwikkeld hebben en zij zullen in de toekomst ook weer meer op synodaal-gereformeerden gaan lijken.'
(De doorgaande revolutie, Gerard Dekker, ADChartasreeks nr 23).
Wie zou durven ontkennen dat deze profeet ware woorden sprak? Ze zijn nu, bijna dertig jaar later, maar al te zeer uitgekomen. Ook in deze kerken gingen en gaan theologen voorop. Lees bijvoorbeeld het boek Gereformeerde hermeneutiek vandaag, prof.dr. A.L.Th. de Bruijne en dr. J.M. Burger (red.) waarin geprobeerd wordt allerlei ontwikkelingen rond eerder genoemde controversiële zaken van een nieuw-theologisch fundament te voorzien.
En de CGK? Is daar misschien, niet een stille of doorgaande, maar wellicht 'een bevindelijke revolutie' gaande? Kan die verklaren waarom er zo diepgaande controversen in dit kerkverband bestaan? Gaan hier misschien ook 'theologen voorop' waardoor de kerkelijke koers formeel nog wel als orthodox kan worden getypeerd maar deze ernstig aan het verleggen is?
We proberen wat signalen op te vangen.
Den Ham
We vonden een interessant verhaal op de promotiesite van de Nationale Synode, www.nationalesynode.nl. We vatten de essentie ervan samen.
In Den Ham (6000 inwoners). heeft de coronapandemie in kerkelijk opzicht positief ingewerkt op de kerkelijke oecumenische situatie volgens deze site. Want 'zo doorbrak de coronacrisis de kerkmuren in Den Ham!'
Wat is er gebeurd?
Sinds de coronacrisis houden PKN/hervormd (2500 leden), PKN/gereformeerd (1500 leden) en GKv (500 leden) gezamenlijke diensten. ‘Het is een getuigenis naar de buitenwereld', jubelde het ND die er ook over berichtte.
De PKNers en vrijgemaakten waren elkaar de laatste jaren al zo dicht genaderd dat er in coronatijd als vanzelf besloten werd gezamenlijke onlinediensten te beleggen, afwisselend uitgaande van een van de drie kerken. En, als je een plaatselijk organist mag geloven, is 'men over de woordverkondiging het allemaal van harte met elkaar eens’ en 'vinden we elkaar in het geloof’.
Maar ja, er zijn toch wel moeilijke vragen, zoals inzegenen van homorelaties en het dopen van kinderen van ongetrouwde stellen. Geen probleem, volgens ds. R. van Hornsveld van PKN/GK, ‘elke kerk maakt daarin een eigen keuze. Maar in de erediensten merk je daar helemaal niets van. Daarbuiten ook niet trouwens. Mensen in het dorp gaan goed met elkaar om. Kerkelijke verschillen tellen nauwelijks meer. () Wat kun je erop tegen hebben dat je elkaar opzoekt in de naam van Christus? Het is een getuigenis naar de buitenwereld.’
Volgens de predikant was de aanjager voor kerkelijke toenadering een diaconaal project in de jaren negentig, dat leerde 'over kerkgrenzen heen te kijken. Misschien kunnen we straks de tweede dienst samen blijven doen, want die wordt hier nogal minimaal bezocht.’
.
Nieuwe dominee
Begin 2021 kreeg de PKN/GK gemeente een nieuwe jonge dominee, ds. N. de Graaf (27).
De Graaf groeide op in christelijk-gereformeerd Veenendaal en studeerde aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn (TUA).
Op een dag in november 2020 werd hij beroepbaar gesteld in de PKN en twee dagen later al belde de voorzitter van de beroepingscommissie in Den Ham hem. En zo is het gekomen.
Voor ons gevoel wringt hier iets. We zouden graag iets meer willen horen over hoe het kan dat iemand die 'gepokt en gemazeld' is in de CGK deze overstap doet. Naar een kerk die zovér afstaat van het 'bevindelijk geloof' dat hem zal zijn onderwezen van puber tot student. Naar een kerk waarin, ook de vrijzinnigheid welig tiert, zoals we in de eerdere editie aangaven.
De manier waarop de Nationaal Synode site deze overgang vermeldt suggereert alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Als christelijk gereformeerd mens en met een opleiding van de christelijke gereformeerde TUA kun je zo aan de slag in PKN/hervormd. En dan hebben we het in dit geval ook nog niet over een PKN/gereformeerde bondsgemeente. Bovendien zijn er in de CGK, als we goed hebben geteld, er tussen 50 en 60 predikantsvacatures …
Het brengt ons tot de vraag, als dit 'zomaar kan', wat voor rol speelt daarin de opleiding in Apeldoorn? Wat wordt daar onderwezen over de kerk zoals we daarvan belijden in onze gereformeerde belijdenissen?
Daar willen we graag meer van weten. Wellicht kan de discussie op de CGK synode ons daar enige helderheid over geven.
Een open synode
De relatie van CGK met andere kerken kwam in uitgebreide principiële discussies aan de orde op de CGK synode. Uren werden er aan besteed!
Het mooie van de CGK synode is haar volledige organisatorische transparantie. De besprekingen worden rechtstreeks uitgezonden via livestreams op internet en zijn daarmee toegankelijk en waarneembaar door eigen leden én buitenstaanders. En dat is bijzonder want de tegenstellingen zijn groot en de spanningen best voelbaar. En dan toch je als vergadering 'kwetsbaar' durven opstellen!
Deze openheid kan de betrokkenheid vergroten bij dit belangrijke kerkwerk. Niet iedereen reist immers maar even naar de fysieke vergaderplaats. Maar thuis afstemmen op de livestream is een makkie.
We hebben de afgelopen weken waarop de synode vergaderde veel besprekingen 'meebeleefd'. We zijn onder indruk geraakt van de leiding van preses ds. J.G. Schenau, we noemden het al eerder. De rustige en beheerste wijze waarop hij de 'tegenpolen' de ruimte gaf voor discussie, inbreng en reactie, dwingt respect af. We hebben niet alles kunnen volgen maar hebben geen onheuse bejegening waargenomen, of afgevaardigden hun deelname zien beëindigen. Misschien dat de openheid ook een remmende werking heeft en emoties doet beheersen, 'vreemde ogen dwingen'. Ook kan deze openheid een inperkend effect hebben op geruchtvorming, misverstanden en roddel. Immers wat er precies is besproken is haast à la minute verifieerbaar!
Kortom, o.i. een bewonderingswaardig en navolgenswaardig voorbeeld!
Zo kregen we de mogelijkheid een (begin van een) antwoord te krijgen op de eerder gestelde vraag. Want de hoogleraren van de TUA hebben als preadviseurs hun inbreng. En dat hadden ze dan ook. En daaruit viel het een en ander te leren m.n. waar het ging om hun visie op relaties met andere kerken, het lidmaatschap van de Nationale Synode en de Raad van Kerken. Want over deze zaken lagen de volgende voorstelbesluiten op tafel:
Meerderheidsrapport 4 van cie. 4 inzake Nationale Synode en Raad van Kerken
Voorstellen
De synode besluit:
Minderheidsrapport 4a van cie. 4 inzake Nationale Synode en Raad van Kerken versie maart 20223.
Voorstellen
De synode besluit:
Het is evident dat deze voorstellen recht tegenover elkaar staan.
Hoe werd er van de zijde van de TUA preadviseurs op gereageerd?
Wordt vervolgd