Signalen 149

R. Sollie-Sleijster

22-04-23

De doorbraak van het genderdenken

Nader Bekeken – maart 2023

In de rubriek ‘ Uit andere bladen’ lezen we een beknopte weergave van een interview met prof. dr. H. Jochemsen, emeritus hoogleraar medische ethiek. De titel in het blad Terdege van 17 januari 2023 luidt: ‘Doorbraak in het denken’. Het is het tweede deel in een serie over genderproblematiek.

Halverwege de jaren negentig kwam Jochemsen voor het eerst in aanraking met de problematiek van een transgender die in transitie wilde.

Jochemsen:

Een transitie geeft in eerste instantie verlichting, maar ook na medisch ingrijpen blijft een identiteitsprobleem bestaan. Er komen bovendien nieuwe problemen in sociale verhoudingen bij. Bekend is ook dat bij zeker 70 procent van de gevallen achterliggende psychiatrische problematiek speelt. Een transitie zal het lijden dan niet verlichten, maar mogelijk zelfs groter maken.

In onze tijd zien wij de doorbraak in het denken rond geslacht en gender, maar het begin ervan gaat eeuwen in onze geschiedenis terug. (-) Allerlei culturen hebben een besef van een goddelijke wereld die betrokken is op onze werkelijkheid en die zorgt voor een bepaalde sociale en morele orde in onze wereld. Denk aan huwelijk en gezin, maar ook aan de overheid en allerlei godsdienstige activiteiten. Elke cultuur kent een regulering van seksualiteit. Dat is zo’n sterke kracht, dat ze in een orde moet komen om te voorkomen dat het leven een chaos wordt. (-) De verbinding met de goddelijke wereld is in de Europese cultuur verloren geraakt. God trekt Zich als het ware uit de cultuur terug. Als de maatschappelijke ordeningen niet bezield zijn door een verbinding met een goddelijke wereld, verliezen ze hun zeggingskracht.

Sinds de renaissance wordt het menselijke denken, de ratio, en het beeld dat mensen zich van de wereld maken belangrijk, zelfs belangrijker dan de Bijbelse visie op de werkelijkheid.  (-) De beleving van de wereld wordt gaandeweg anders, God raakt buiten beeld.

Ook het gevoel wordt steeds belangrijker, het krijgt een centrale plek en wordt dominant voor hoe mensen zichzelf en de dingen beleven. De beleving van seksualiteit wordt steeds belangrijker. Denkers in de twintigste eeuw bevorderden dit bewust om de klassieke orde van seksualiteit en huwelijk te doorbreken. Als je huwelijk en gezin kapotmaakt, wordt het mogelijk om vanuit de overheid mensen te beheersen. Deze diepe culturele wortels zijn de geestelijke achtergrond van wat we vandaag zien gebeuren. Het huwelijk heeft zijn zeggingskracht verloren. Vanouds zit daar een heilig element in, maar vandaag is het niet meer dan een overeenkomst tussen twee mensen die duurt zolang het goed gaat.

Een transgender voelt zich anders dan de biologische werkelijkheid aangeeft en zijn gevoel is doorslaggevend. Daarmee komt de identiteit los te staan van de werkelijkheid en worden verordeningen en verbanden in de samenleving vloeiend. Hulp en begeleiding zijn hoe dan ook belangrijk. We zien een ontwikkeling die niet heilzaam is en mensen in verwarring brengt over hun identiteit. Tegelijk is er het lijden van transgenders, ook door deze culturele ontwikkeling. De optie van medische transitie maakt het niet-kiezen daarvoor heel lastig. Wat is dan goede begeleiding? We moeten af van de gedachte dat gevoel bepaalt wie we eigenlijk zijn. Door de erkenning van transgenders te promoten en het gevoel allesbepalend te laten zijn, zijn in de beleving van velen de verbanden tussen sekse, gender en identiteit vloeiend geworden. Iedereen moet bepalen: wie ben ik en hoe leef ik? Dat lijkt mooi, maar het leidt tot enorme genderverwarring en tot diep ongelukkige mensen.

Goede zorg is lang niet altijd direct geven wat mensen zelf willen. De kwaliteit zit vooral in het goed luisteren en doorvragen. (-) Goede begeleiding is niet gericht op medische transitie, maar juist op het voorkomen daarvan. Het medisch aanpassen van het lichaam aan de beleving is mijns inziens op christelijk-medisch-ethische gronden onverantwoord. Wat niet wegneemt dat we ook mensen die in hun wanhoop toch die stap zetten, begeleiding en hulp blijven aanbieden. We hebben de opdracht om onze gedachten krijgsgevangen te maken aan de gehoorzaamheid aan Christus. Dat gaat ook over onze verlangens. De identiteit van een mens ligt uiteindelijk niet in zijn gevoelens en beleving, maar in Christus.

Dat is fundamenteel.