What's in a name?
D.J. Bolt
18-10-24
Soms moesten we vroeger in ons werk een nieuw ontwikkeld systeem een naam geven. Makkelijk om aan de refereren, voor onszelf en voor klanten. Maar, zoveel hoofden zoveel zinnen!
Mijn kennelijk klassieke geschoolde collega citeerde dan vaak op plechtige toon een uitspraak van Shakespeare (1564-1616):
'What's in a name? That which we call a rose by any other name would smell as sweet.'
Oftewel, 'wat betekent een naam, welke naam we ook aan een roos geven, die blijft even zoet geuren'! Gelijk had hij!
Nou, zo simpel is het ook weer niet. Bijvoorbeeld, onze achternamen geven zelden nog iets van onze persoonlijke identiteit weer, toch zullen de meesten van ons niet blij zijn met bestaande namen als Naaktgeboren en Poepjes, om maar wat te noemen, laat staan namen als Judas of Hitler …
Maar als we bewust met een naam, misschien wel iets fundamenteels[1], van onze identiteit willen aangeven kan het lastig worden!
En dat is in geval zo met de 'kerknaam'.
Vroeger
Want kerknaamkeuze is niet triviaal. Wat heeft deze in de geschiedenis van de kerk soms een grote rol gespeeld! We noemen nu alleen de strijd rond de naam ten tijde van de Vereniging van 1892. De afgescheidenen die zich sinds 1869 Christelijke Gereformeerde Kerken noemden wilden dat de verenigde kerken deze naam óók droegen. Maar de Dolerenden accepteerden dat beslist niet, het zou lijken alsof ze bij de Afgescheidenen werden ingelijfd …
Het liep zo hoog op dat de Vereniging er zelfs mee leek te staan of te vallen. Uiteindelijk aanvaardden de Afgescheidenen de naam Gereformeerde Kerken in Nederland, zij het met 'diepe teleurstelling over zoveel onbuigzaamheid' bij de andere kant[2].
Dat is een meer dan een eeuw geleden. Maar we kennen een soortgelijke naamstrijd in de 21ste eeuw, namelijk die rond 'Hervormde Kerk'.
Toen in 2004 de Nederlands Hervormde Kerk (NHK) scheurde en met verschillende andere kerken verder ging als Protestantse Kerk Nederland (PKN) ontstond er een grote strijd over wie officieel de naam Nederlands Hervormde Kerk mocht voeren. Immers de kerkorde van de PKN claimt dat in deze kerk ook[3] de Nederlands Hervormde Kerk wordt voortgezet terwijl de afgescheidenen in 2004 er van overtuigd waren dat zíj de voortzetting van de vaderlandse kerk zijn en dat dus hun die naam toekwam.
Maar na veel (juridische) strijd moesten de laatsten capituleren en namen zij als nieuwe naam aan: Hersteld Hervormde Kerk (HHK).
Nu
Opnieuw was er strijd om de naam van een nieuw kerkverband. Zoals ieder van onze lezers zal weten zijn de twee kerkverbanden DGK en GKN verenigd. Eén van de vragen daarbij was uiteraard weer met welke kerknaam dit nieuwe verband zich zou tooien.
De kerken en haar leden werden in de gelegenheid gesteld voorstellen te doen. Gezamenlijke deputaten van beide kerkverbanden overwogen alternatieven. Op 5 oktober jl. werd hun voorstel besproken: Gereformeerde Kerken.
Daar werd wel even stevig over doorgesproken. Allerlei argumenten vóór en tegen werden uitgewisseld. Bijvoorbeeld, moeten we niet het 'territorium' van dit kerkverband erin aangeven, dus 'Nederland'. En vooral ook, geeft het niet misverstanden omdat veel kerken zich gereformeerd noemen, en zou daarom niet een nadere duiding wenselijk zijn als bijvoorbeeld 'hersteld'? Maar werd tegengeworpen, dat is toch geen goed idee want we zijn immers niet hersteld gereformeerd maar gereformeerd gebleven.
Tenslotte werd met een maximale meerderheid de naam Gereformeerde Kerken aanvaard.
Een suggestie
Met deze naam kunnen en gaan we dus verder. Alleen in de praktijk zullen we telkens misverstanden tegenkomen want vele kerken melden op hun naambordjes (ook) Gereformeerde Kerk (zie ook noot 3). Het zal leiden tot allerlei 'ja-maar…?' en 'welke-dan?' vragen, denken we. Het zal ook niet echt helderheid geven als we ons met de ontstaansdatum van 5 oktober 2024 proberen te behelpen.
Kortom, het toch wel wenselijk iets als een nadere identificatie te hebben die kan inburgeren.
Onze suggestie is daarom naast onze officiële naam ook Gereformeerde Kerken hersteld te voeren als er vragen zijn over de oorsprong van ons kerkverband of dat er enig misverstand of verwarring kan ontstaan. In schriftelijke correspondentie kan 'hersteld' dan tussen haakjes worden gezet als indicatie dat het niet onze officiële naam is.
Het tegenargument dat we niet 'hersteld gereformeerd' zijn, is niet valide. Een kerkverband is geen kerk. Het gaat dus niet om 'herstel van gereformeerde kerk zijn' maar om het herstel van een kerkverband waarin de gereformeerde kerken leven en leren naar de Schrift en de gereformeerde belijdenis.
Moeilijk?
We hebben eigenlijk al gezien dat we dit in het verleden al zo gemakkelijk deden in de praktijk. Hoe vaak werd de aanduiding 'hersteld' niet gebruikt als het ging om De Gereformeerde Kerken, tot in officiële correspondentie toe!
Dus, voortaan is het antwoord 'Gereformeerde Kerken hersteld' als gevraagd bij welk kerkverband wij horen.
Wat ons betreft.
[1] Denk aan die opmerkelijke tekst in Openb. 2:17: … Ik zal hem een witte steen geven met op die steen een nieuwe naam geschreven, die niemand kent dan wie hem ontvangt'. Bijzonder!
[2] Ds. H. Bouma, de vereniging van 1892, pag. 165 ev. en in Vereniging in wederkeer, pag.26.
[3] Ordonnantie 2 art. II
1. De Protestantse Kerk in Nederland is de voortzetting van
de Nederlandse Hervormde Kerk,
de Gereformeerde Kerken in Nederland en
de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden.
2. De Protestantse Kerk in Nederland bestaat uit al de gemeenten, te weten de protestantse gemeenten, de hervormde gemeenten, de gereformeerde kerken en de evangelisch-lutherse gemeenten.