Gezongen gezangen

D.J. Bolt
16-11-24

We willen enige aandacht geven aan een onderdeel van de Kerkorde 1978 die geldig is in de Gereformeerde Kerken, namelijk de psalmen en gezangen die we in onze erediensten zingen. Daarover zijn in de grondleggende vergadering op 16 maart 2024 door Generale Synode Kampen 2023 en Generale Synode Dalfsen 2024, verder GS Kampen/Dalfsen belangrijke besluiten genomen. Er werd vastgelegd en overeengekomen

'In de Erediensten, die verlopen volgens de orde van Middelburg 1933 of Kampen 1975, maken de kerken gebruik van de Herziene Statenvertaling en het Gereformeerd Kerkboek (1984/1985). Daarin zijn opgenomen de 150 berijmde Psalmen en 41 gezangen, de belijdenisgeschriften en liturgische formulieren.'

Dat is ook overeenkomstig die Kerkorde:

'Artikel 67 Psalmen en gezangen

In de eredienst zullen de psalmen gezongen worden in een berijming die door de generale synode is aanvaard en verder de gezangen die de synode heeft goedgekeurd.'

Nu zit daar wel een van de punten waarover in ons nieuwe kerkverband nader moet worden gesproken. Want GS Kampen/Dalfsen constateerde dat (ook) op dit punt er 'verschillen' bestaan in de kerken. En iedereen weet dat inmiddels ook. Maar waar gaat het precies om?
We hebben in de Acta van GS Kampen 2023, bijlage Fd/bijlage I een overzicht gevonden van de gezangen die ook in gebruik zijn bij enkele gemeenten. Het gaat om deze liederen (de kolommen Componist en Dichter hebben we zelf toegevoegd):

De liederen komen dus uit twee bronnen: het Liedboek voor de kerken (versie 1973) en Negentig Gezangen. Het Liedboek is alom bekend maar wat was die bundel Negentig Gezangen ook alweer?

Negentig Gezangen

De vrijgemaakte kerken waren eind vorige eeuw op weg naar een nieuwe gezangenbundel. Nadat eerder een selectie was gemaakt uit het 'Liedboek voor de kerken' volgde nu een nieuwe stap. Deputaten benoemd door de generale synode van Leusden 1999, moesten nu ook liederen uit ándere liedbundels selecteren, alsmede nieuwe liederen die nog niet eerder waren verschenen.
De volgende synode, die van Zuidhorn 2002, bracht de selectie van 90 liederen uit en gaf ze vrij voor gebruik in de erediensten. Zo kwam het bundeltje Negentig Gezangen tot stand. En daaruit werden dus ook die 8 bovenvermelde liederen geselecteerd.

Karakter

We kennen deze liederen eigenlijk allemaal, zeker de ouderen onder ons. Zo werd in ons gezin vroeger een groot deel ervan uitbundig gezongen bij het harmonium, het 'traporgel'. Het zijn, zouden we willen zeggen, klassiekers uit de schat van eeuwen. Want veel van de liederen zijn al eeuwen oud.
Worden ze nog gezongen? We weten het niet maar als dat niet het geval is loont het de moeite om het stof er af te halen. Het verbindt met de kerk van eeuwen die met deze liederen haar geloof uitzong, dikwijls op een ontroerende, het hart rakende wijze.

Wat zou het mooi zijn als het (weer) traditie wordt zondagsavonds als gezin te zingen bij het orgel, mogelijk samen met andere instrumenten, misschien zelfs meerstemmig! Tot eer van de Heer! En wat een samenbindend effect geeft dat ook!
 

Vervolg

Maar het gaat nu om wat we zingen in erediensten van onze kerken. Tot nu toe is de 'status quo' dat alleen in twee voormalige GKN gemeenten, GK Kampen en GK Dalfsen/Emmastraat, uit boven gegeven lijst met gezangen wordt gezongen. Als we het goed hebben opgevangen wordt over dit verschil in de kerkelijke praktijk nog nader gesproken, en overwogen deputaten opdracht te geven voor de eerstvolgende generale synode (o.m.) dit verschil  te toetsen aan Schrift, belijdenis en kerkorde, en daarover verslag te doen. Of eventueel een bredere selectie te maken waarvan deze gezangen al of niet geheel deel uit maken.

Het boekje in de serie Woord & Wereld (nr 40, 1998) kan daarbij dienst doen: Lied tegen het licht, Handreiking bij het toetsen van gezangen, van J.P.C. Vreugdenhil, en H. Vreugdenhil-Busstra.