Depolariseren - 2
D.J. Bolt
05-04-25
We hebben in de overige editie laten zien hoe door de besluiten van de NGK synode t.a.v. homoseksuele relaties deze kerken gepolariseerd zijn. Het is ja tegen nee, positieve waardering en vergaande acceptatie tegen verwerping en volstrekte afwijzing. Hoe moet het verder? Kan het wel verder?
Een instantie in de NGK die zich daar mee bezig heeft gehouden is Kerkpunt. Deze organisatie heeft als doel:
'Vanuit een levend geloof, met hart voor de kerk en met onze kennis en ervaring willen we jou inspireren en begeleiden. Om zo bij te dragen aan de toekomst van jouw kerk; voor de kerkgemeenschap zelf en voor de omgeving. Met elkaar komen we zo verder in kerk-zijn.'
Dat moet bereikt worden door
'... lokale kerken [te] dienen door middel van inspiratie, advisering en begeleiding. We zijn er voor alle kerken en dragen met elkaar bij aan vitale geloofsgemeenschappen en een hoopvolle samenleving door geloof te leven en te beleven.'
Zeer opmerkelijk is dat vanaf 1 januari 2024 ook het inhoudelijke werk van de CGJO – Christelijke Gereformeerde Jeugdwerk Ondersteuning – is ondergebracht in Kerkpunt! We komen daar later nog op terug.
Kerkpunt heeft een serie (pilot) 'talkshows' georganiseerd, 'Kerk op tafel' geheten. Samen met LPB ('Luisterpost') wil Kerkpunt daarmee
'mensen met een taak in de kerk inspireren en meehelpen zoeken naar antwoorden op prangende (kerkelijke) vragen. In elke aflevering legt iemand vanuit de praktijk een vraag op tafel. Vervolgens wordt er in ongeveer 30 minuten het gesprek gevoerd tussen drie mensen vanuit verschillende invalshoeken. Daarnaast zit in elke aflevering een filmpje met straatinterviews en een filmpje uit de wereldkerk in samenwerking met Verre Naasten.'
Welnu, één van die afleveringen is Polarisatie – veiligheid stimuleren als standpunten uiteenlopen. De talkshow werd 3 maart jl. gehouden met als gesprekleider Jenne Minnema, christelijke gereformeerde (!) jeugdwerk adviseur bij het CGJO.
We hebben de show met interesse gevolgd en vervolgens uitgetikt om er 'virtueel' aan mee te kunnen doen. Want als we het goed zien worden met deze activiteit van Kerkpunt kerken, ouderen én jongeren – inderdaad, meervoud – wel doelbewust in een bepaalde richting gestuurd.
We geven vrijmoedig ons commentaar, mede omdat de organisatoren om 'feedback' vragen.
Om het verhaal niet te lang te maken geven we de talkshow weer in vier delen.
Bij de introductie laten we de wat meer persoonlijke zaken weg. Krom-talige praat hebben we geprobeerd tekstueel recht te verwoorden.
Onze bijdrage is steeds ingesprongen.
Polarisatie – veiligheid stimuleren als standpunten uiteenlopen.
Pilot aflevering 2, 3 maart 2025
Deelnemers:
Deel 1 - Introductie
Jenne
Wat doe je als er in jouw gemeente verschil van mening is over hoe je de Bijbel interpreteert? En wat als broeders en zusters tegenover elkaar staan wat mening betreft? Met Hetty, Klaas en Ernst ga ik op zoek naar handvatten naar hoe je vooral elkaar vasthoudt in tijden van meningsverschil.
Welkom bij kerk op tafel!
En hier bij mij aan tafel zijn vandaag deze leuke mensen. Welkom allemaal. Fijn dat jullie hier allemaal zijn en wilden komen. Hier aan mijn linkerhand zit Ernst. Je bent predikant in Balkbrug in de NGK
Ernst
En ook nog in Oosterwolde Friesland, één dag in de week.
Klaas
Ben adviseur Kerkpunt. Ik begeleid kerkenraden bij vraagstukken die wat ingewikkeld zijn, waar ze zelf niet uitkomen. Bijvoorbeeld omdat er onderling nogal spanningen zijn, verlangen naar iets hebben zonder te weten hoe daar moeten komen. Dat soort dingen.
Hetty
Lid Commissie Diversiteit, NGK Ede. Ik doe verschillende vrijwilliger acties.
Ik leg de vraag op tafel die in deze aflevering wordt gesproken. Die vraag gaat over het stimuleren van veiligheid als standpunten uiteenlopen. In de Commissie Diversiteit hebben we het er over gehad hoe belangrijk het is dat gemeenteleden met elkaar in gesprek gaan, met elkaar praten i.p.v. over elkaar praten. Wij denken dat daardoor ook het wederzijds begrip kan groeien. En als commissie zijn we er veel mee bezig hoe we als commissie kunnen stimuleren dat die gesprekken ook in een veilige setting zijn. Veiligheid, daar bedoel ik mee dat iedereen zich vrij voelt om op tafel te leggen wat in zijn hart leeft, ook als dat afwijkt van wat de meerderheid vindt bijvoorbeeld. Veiligheid ook als de standpunten verschillend blijven, dat je er niet uitkomt met elkaar en er heel veel emotie is als: 'Hoe is het nou mogelijk dat iemand zo denkt' of 'Ik maak me heel veel zorgen omdat ik me afvraag of de Bijbel wel wordt nageleefd'. Gevoelens van eenzaamheid, noem maar op.
Het creëren van een veilige omgeving waarin iedereen eerlijk kan zeggen wat hij of zei denkt, in het hart leeft, is een goede zaak! Het valt niet altijd mee om daarbij vriendelijk en beheerst te blijven. Niet ieder heeft daarvoor ook gaven, en dan is het fijn als er deskundige broeders en zusters zijn die een emotioneel geladen gesprek in goede banen kunnen leiden.
Jenne
Waarom is die commissie in jullie gemeente ingesteld?
Hetty
Dat is omdat mensen in de praktijk nogal tegenover kunnen staan en nogal uiteen kunnen lopen wat betreft standpunten. Ook was er een urgentie om situaties rond LHBT vraagstukken, mensen die aan de kerkdeur kloppen en vragen 'Wat is jullie beleid, wat kunnen we verwachten als we lid worden bij jullie?'. Maar er zijn nog veel meer verschillen, b.v. neurodiversiteit of verschil in opvattingen op heel andere punten. Dat maakt dat het goed is om daar wat dieper op in te duiken, wat voor struikelblokken je kunt tegenkomen. En hoe kun je het gebruiken om er als gemeente sterker van te worden. Dat is de achtergrond van die commissie.
Jenne
Ernst, hebben jullie in jullie gemeente ook vergelijkbare issues?
Ernst
Nou, m.n. in Balkbrug speelt het probleem van LHBTI, dat speelt er al jaren. En daar is in de praktijk wel beleid op gemaakt en dat is eigenlijk vooral: we houden elkaar vast. Dus eigenlijk geen beleidsstandpunten maar wel pastoraal, houd elkaar vast. En zorg dat mensen niet de kerk uitgejaagd worden vanwege dat verschil van mening. Dat is voor mijn tijd al opgepakt. En daarmee lopen ook wel vooruit op andere kerken in de regio als ik dat zo zie, dan moeten die zich daar nog een beetje op bezinnen. En dat is in Balkbrug al heel praktisch gebeurd.
Het is ons niet helemaal duidelijk: 'geen beleidsstandpunten maar wel pastoraal beleid'? Zoiets als 'wat je ook gelooft we blijven bij elkaar'?
We zullen zien.
Hetty.
Ik denk dat iedereen dat wel graag wil, elkaar vasthouden maar dan is de vraag, hoe doe je dat dan? Zeker als de emoties hoog oplopen. Mensen hebben echt het gevoel dat het gezag of de zeggenschap van de Bijbel in geding is. En dan, de sfeer komt dan op scherp te staan. Maar hoe houd je dan toch die openheid dat het lukt om elkaar vast te houden ondanks de verschillen.
Terechte vraag! De oorspronkelijke doelstelling lijkt hiermee verbreed te worden: niet alleen meer zorgen voor discussie-veiligheid maar het doel is ook, of vooral, ondanks diepgaande verschillen t.a.v. zaken als het gezag van de Bijbel toch samen verder gaan.
Interessant, hoe wil men dat bereiken?
Jenne
Waarom heb je er zelf voor gekozen om in die commissie te gaan. Omdat het ook wel gaat om hete hangijzers?
Hetty
Ik had voordat die commissie ontstond me al wel verdiept in diversiteit binnen organisaties. En ik vond het heel boeiend om te zien hoe verschillen tussen mensen, tussen teams b.v., heel veel kansen bieden, meerwaarde. Maar in de praktijk zie dat die kansen niet vanzelfsprekend worden benut. Meestal vormen ze een struikelblok. Toen kwam die oproep van die commissie en toen dacht ik: ja, het lijkt met heel mooi om na te denken en mee te denken hoe je de verschillen binnen de gemeente nou kunt benutten. Zo ben ik er ingestapt. Dus wel met een hele brede blik en interesse in het feit dat we als mensen verschillen.
Nog een stapje verder dus. Niet alleen samen, hoe verschillend ook, verder gaan maar de scherpe verschillen, de polarisatie, positief te 'benutten'.
Jenne
Klaas, als jij bij gemeenten komt - en je komt natuurlijk in situaties als er al een heleboel aan de hand is zeker - is het dan niet lastig om te zoeken naar, 'nou ja wat bindt ons', 'hoe houden we elkaar vast? Waarom ben jij dit werk gaan doen?
Klaas
Het klinkt wat gek, maar ik vind het leuk als het wat spannend is. Omdat, dat constateer ik dan maar, het talent is om rust te brengen in zo'n gesprek, in het proces. Mensen vragen wel eens wat is jouw doel. Mijn doel is het proces goed leiden. Inhoudelijk hoef ik niet zoveel te vinden. Ik vind natuurlijk wel wat, ik laat mijn mening niet bij de kapstok hangen, uiteindelijk gaat het mij erom: kan ik mensen op de goede manier met elkaar het gesprek te voeren. Een van de dingen, een van de lastige dingen, laat ik het even scherp zeggen, misschien is het wel een stukje zonde in onze aard dat we snel met de Bijbel op de proppen komen…
Voor ons wordt het wat ingewikkeld. Want in de zaken waar het omgaat, homoseksuele relaties, zegt de één: 'volgens de Bijbel zijn zulke relaties zonde', en de ander: 'in de Bijbel komen onze moderne homorelaties niet voor'. En nu doen kerkleden-in-gesprek-daarover er het beste aan eerst maar eens even de Bijbel dicht laten omdat ze anders 'zondigen'?
Jenne
Waarom vind je dat?
… Nou omdat, natuurlijk, in de setting van een kerk is de Bijbel ontzettend belangrijk, daar wil ik niks vanaf doen. Maar tegelijk kan datgene wat het Woord van God zegt ook zomaar tussen ons in komen te staan. Dan wordt het een soort van wedstrijd wie heeft gelijk. Als de een gelijk heeft, heeft de ander dus verlies. Als je op zo'n manier een gesprek ingaat, van 'we hebben een ingewikkelde kwestie en daar moeten we samen uitkomen' en 'ik denk dat de Bijbel dit zegt en ik moet winnen', noem ik het maar even. En de ander zegt: 'ik denk dat de Bijbel dit zegt en daar moet ruimte voor zijn'. Ja, eigenlijk probeer ik de Bijbel even te laten rusten.
Nee, het is niet goed om een wedstrijdje 'wie heeft gelijk' te spelen. Maar ieder die de discussie van jaren heeft gevolgd weet toch dat het daar niet om gaat? En ja, het Woord van God kan zomaar tussen mensen in komen te staan als het gaat om gehoorzamen aan God en doen wat Hij vraagt. Dat lees je haast eindeloos vaak in de Schrift.
Ernst
Ik weet niet of het is omdat je de Bijbel er te snel bij pakt. Ik denk dat het ook is van ik heb mijn standpunt en jij hebt jouw standpunt en dat wordt een soort identity marker. En daar pak je dan de Bijbel bij om je standpunt te bewijzen en als het om LHBTi
gaat dan pakt degene die tegen homo-relaties is die teksten en iemand anders zegt 'er staat toch ook in de Bijbel dat het niet goed is dat mens alleen is', dan pak je die tekst. En dan heb je dus de Bijbel erbij gehaald. Ik vind niet dat je de Bijbel er te snel bij haalt maar dat je hem annexeert voor je eigen gelijk.
Gelukkig dat er ook een dominee bij de talkshow is. Inderdaad is het niet goed als we ons eerst een 'identity marker' opspelden en vervolgens er een Bijbeltekst onder hangen. Maar de dominee weet toch heel goed dat dit niet de algemene situatie weergeeft?
Heel kort, het gaat om de fundamentele vraag hoe God de mens heeft geschapen, hoe Hij wil dat zij leven zullen! En of wij met ons verzinsel als zou Paulus 'onze moderne homoseksualiteit' niet hebben gekend, de Schrift op dit punt het zwijgen op mogen leggen. Dat kun je toch niet bagatelliseren met praten over 'identity markers' en doet onrecht aan diepe overtuigingen?
Klaas
Ja, ik denk dat we daar over eens zijn, ik druk me iets anders uit. Maar je zet iets tussen elkaar in. Ik las bij een rabbi en dat was bij mezelf ook heel helder: 'Als je niet naar de ander kunt luisteren, kun je dan wel naar God luisteren?' Wij luisteren naar het Woord van God maar als de ander niet op de een of andere manier een plekje kunt geven, kun je dan nog wel naar God luisteren? Nou, zo'n denkraam helpt mij heel erg om mensen te helpen zich open te stellen. En als het om een gesprek gaat dan kun je van te voren afspreken: Zullen we afspreken dat niemand van ons een monopolie heeft op wat waarheid is? Dan heb je al een soort van kader geschetst. Ik zie hier een stukje van wat ik belangrijk vind, nou ja, misschien God wel belangrijk vindt, en jij een stukje, en zullen we even het oordeel wie gelijk heeft voor ons uitschuiven.
Inderdaad, geen mens heeft het monopolie op de waarheid. Want er is maar één monopolie daarop en dat is de Heilige Schrift. De inhoud daarvan is de Waarheid, Jezus Christus Die van Zichzelf zegt: Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.
Het vreemde is nu dat Klaas kennelijk met zijn 'kader' toch wél een wedstrijdje 'wie heeft gelijk' wil spelen. Alleen schuift hij de bepaling van de winnaar wat verder weg. Maar beseft hij wel dat die 'winnaar' is al bepaald? Immers zijn synode bepaalde de winnende mening, namelijk 'de Bijbel geeft geen mening over onze homoseksualiteit' en nam op basis daarvan vergaande besluiten die elk kerklid raken…!
Jenne
Is dat eigenlijk niet wat gemakkelijk? Ik bedoel, in de maatschappij om ons heen is ontzettend veel mening over van alles en nog wat, en sommige dingen zijn toch echt fout? Als je zegt, ik zeg het maar even scherp misschien, we moeten toch altijd maar lief blijven voor elkaar, dat is belangrijkste maar dan …
Klaas
Als het over een onderwerp zo evident duidelijk is dat het fout is - ik noem maar wat stelen. Dan is de discussie daarover anders. Maar het onderwerp waar het minder duidelijk is wat goed is, wat waar is, wat heilzaam is voor je leven, voor je leven met God, voor je leven met je naaste, voor je leven met de natuur - dan moet je dus wat langer praten. Dan moet je dus wat luisteren, denk ik.
Inderdaad is het goed om bij ingrijpende zaken (die trouwens ook betrekking kunnen hebben op het achtste gebod) langer naar elkaar luisteren, beter, naar de Schrift te luisteren. Maar zoals hiervoor aangegeven, de teerling is al geworpen. De besluiten m.b.t. homoseksuele relaties zijn aanvaard op de NGK synode.
En dus, wat zien de deelnemers aan deze talkshow dan nog als hun wezenlijke taak, behalve 'een veilig gesprek creëren'?
We zullen zien.
Wordt vervolgd