Zwervers in Zwolle

Een paar weken geleden gaf ik een impressie van de bespreking en besluiten van de Zwolse synode m.b.t. kerkelijke eenheid¹. M.n. ging het daarbij om de relatie met de nederlands gereformeerden.
De synode heeft nieuwe mogelijkheden gecreëerd voor het wederzijds voorgaan van predikanten uit verschillende kerkverbanden in zgn. samenwerkingsgemeenten.
Wat houden die in? Er zijn twee regels:

1. predikanten van de samenwerkingsgemeenten mogen in alle betrokken kerkverbanden overal voorgaan;
2. alle predikanten van de betrokken kerkverbanden mogen in de samenwerkingsgemeenten voorgaan.
   

"Net deze week hebben de vijf vrijgemaakte kerken van Zwolle toestemming gekregen om samenwerkingsgemeente(n) te worden met de plaatselijke NGK en CGK. Dat betekent dat (ook) de twee Zwolse predikanten van de NGK, overal in het vrijgemaakte kerkverband mogen gaan preken!
Maar dat is toch eigenlijk te zot voor woorden? We hebben nog steeds ernstige bezwaren tegen de NGK wat de handhaving van de gereformeerde leer betreft, we vinden ook dat zij zich independentistisch gedragen, er is geen echte vooruitgang te zien, en toch laten wij NGK-predikanten toe op onze kansels, geven ze vrijheid om het Avondmaal te bedienen en kinderen te dopen.
Onbegrijpelijk.
Want bij alles wat je als bezwaar tegen hun kerkverband kunt aanvoeren is toch het meest belangrijke dat de Woordbediening naar de leer van de Schrift daar niet voldoende beschermd is¹⁰.
Datzelfde geldt in het bijzonder voor de samenwerkingsgemeenten zélf. Vergelijk Zwolle: alle NGK-predikanten kunnen in principe op elke Zwolse vrijgemaakte kansel staan! Daarvoor heeft de synode dus het groene licht gegeven?"

Ds. J. Ophoff van de GKv te Zwolle-Noord reageerde hierop. Hij heeft er twee bezwaren tegen dat Zwolle hier als voorbeeld wordt genoemd.
In de eerste plaats zou er geen sprake zijn van samenwerkingsgemeenten in Zwolle. En verder staan de Zwolse kansels niet open voor alle predikanten van de wederzijdse kerkverbanden maar alleen voor de plaatselijkse voorgangers.

Geen samenwerkingsgemeenten?

De situatie in Zwolle zou niet die van "samenwerkingsgemeenten" zijn. Daarvoor voert Ophoff aan dat er geen "wekelijks gezamenlijke diensten worden belegd en (steeds meer) in de praktijk één gemeente" wordt gevormd zoals wel het geval is, of wordt, in Deventer en Zaandam.
Inderdaad is er geen sprake van één gemeente met één kerkenraad. Dat gaat eigenlijk ook niet als je samen meer dan 10.000 leden hebt. Maar de kerken in Zwolle hebben elkaar wederszijds wel erkend als voluit gereformeerde kerken, ware kerken van Christus. Daar worden ook consequenties aan verbonden: kanselruil, samen vieren van het Heilig Avondmaal en gezamenlijke diensten. Verder is het stadium van kennismaking en overleg verlaten en werken de kerken intensief aan verdere uitbouw van kerkelijke eenheid. Nadrukkelijk wordt gemeld dat de kerken in het zgn. Ichthusberaad zich naar buiten presenteren "als drie kerken die in de kern één zijn".
Dat gaat zelfs eigenlijk nog (veel) verder dan wat aangeduid wordt met 'samenwerking' toch?
De Zwolse situatie voldoet ook volledig aan de Amersfoortse regeling die deze samenwerking inkadert en regelt. Dat blijkt uit bijvoorbeeld de toestemming die deze kerken van de landelijke deputaten moesten en inmiddels hebben ontvangen voor hun 'samenwerking'.
Kortom, de vergaande samenwerking in Zwolle tussen de drie kerkengroepen draagt alle kenmerken van samenwerkingsgemeenten.
Dat ds. Ophoff aanvoert dat er niet wekelijks gezamenlijke diensten worden belegd is zijn eigen interpretatie van het begrip 'samenwerkingsgemeente'. Nergens in de officiële stukken kun je dit kenmerk lezen. Dus dat snijdt geen hout.

Zwervende predikanten

Wat het tweede punt betreft, in Zwolle zou zijn afgesproken dat de kansels alleen open staan voor de predikanten van de lokale kerken. Dat is juist. In de door de classis goedgekeurde conclusies van het 'Eindrapport van het Ichthusoverleg te Zwolle' staat inderdaad:

e. zij stellen de kansels open voor elkaars predikanten (die lid zijn van de plaatselijke kerken);

Op dit punt is Zwolle dus op dit moment slechts een 'half goed' voorbeeld van de toepassing van de nieuwe mogelijkheden die de synode biedt.
Maar Ophoff heeft over het hoofd gezien dat ik schreef:

Vergelijk Zwolle: alle NGK-predikanten kunnen in principe op elke Zwolse vrijgemaakte kansel staan! Daarvoor heeft de synode dus het groene licht gegeven?"

Het (nu vetgedrukte) 'in principe' duidt aan dat die mogelijkheid bestaat, daarvoor is op synodaalniveau groen licht gegeven. Dat Zwolle op dit moment daar geen gebruik van maakt is uitstekend, houden zo, maar kan natuurlijk op elk moment worden aangepast. Want kerkverbandelijk is hier de deur voor geopend!
Onafhankelijk hiervan kunnen de beide NGK predikanten, M. de Best en W. Scheffer overal in ons kerkverband gaan zwerven. Waar ze maar uitgenodigd worden. Daar gaat GKv Zwolle niet over maar dat heeft GKv synode Zwolle-Zuid besloten.

 
NOTEN
____________________________________________________________
1 Ontbindend kerkverband, Synode-impressie 22.