Printen

Vreemde ogen zien scherp - synode-impressie 5

D.J. Bolt
05-06-08

30 mei 2008



Jesus the Saviour reigns;
To Him let praises ring.
The Christ who once was slain
Rose as victorious King.
Lift up your heart, lift up your voice1;
Again I say, Rejoice! Rejoice!

His kingdom cannot fail;
He rules o?er earth and heaven.
The keys of death and hell
Are to Christ Jesus given.
Lift up your heart, lift up your voice;
Again I say, Rejoice! Rejoice!

He sits at God?s right hand,
Till all His foes submit,
And bow to His command,
And fall beneath His feet.
Lift up your heart, lift up your voice;
Again I say, Rejoice! Rejoice!

Rejoice, He comes again.
The Lord will not delay.
He who from heav?n does reign
Will come on His great Day.
Lift up your heart, lift up your voice;
Again I say, Rejoice! Rejoice!

(Book of Praise van de Canadian Reformed Churches, Hymn 35)

Zo zong de synode samen met al de buitenlandse gasten onder de bekwame en enthousiaste orgelbegeleiding van afgevaardigde J.A. Schelling.
Het was ontroerend mensen van all over the world samen te horen zingen van Jezus Christus die regeert en alle lof moet ontvangen. Die weerkomt op de wolken.
Blank en bruin, jong en oud, van Canada tot Korea, van Zuid-Afrika tot Ierland, van Japan tot Venezuela, Australië, Kenia, Amerika en India, één in de lof voor onze Here Jezus Christus, vol verlangen naar zijn grote dag.
En we hoorden velen spreken over het werk van de Here dat Hij deed in hun land. Van de honger naar het Woord die bijvoorbeeld kerken in Noord-Oost Inda explosief deed groeien. Over de hartelijke nauwe banden in het grote wereldwijde gereformeerde gezin. Van onderlinge liefde en ondersteuning. In de vreugde van herkenning in het dienen van de ene Heer.
Het is niet nodig om allerlei conferenties te organiseren om aan te tonen dat Gods Geest werkt. De vruchten van de Geest kunnen toch overal al worden gezien? Je kon ze zeker in die synodebijeenkomst horen en ervaren.

Gezin

De leden van dat kerkgezin ontmoetten elkaar met blijdschap. Dat was te merken. Contacten werden vernieuwd en relaties verdiept.
Misschien mag er soms nog heel even een sfeertje hangen van moeder GKv met een verzameling buitenlanddochtertjes. Maar inmiddels zijn de dochters meer dan volwassen geworden. Volwaardige en evenwaardige gezinsleden. Zelfstandige kerken die weten waarover ze praten. Dat bleek!

De synode heeft afgelopen week de buitenlandse afgevaardigden nadrukkelijk uitgenodigd om aan de discussies mee te doen. Dat werd niet aan dovemansoren gezegd. Het viel op hoe grondig vele afgevaardigden zich hadden voorbereid, en onderbouwd hun visie op de ontwikkelingen in de GKv gaven. De synode van de Canadese kerken heeft bijvoorbeeld op haar synode besloten niet alleen de besluiten van onze synode te bestuderen maar ook de onderliggende deputatenrapporten! Iemand zei zelfs dat "om geen vreemdeling in Jeruzalem te zijn" ook kennis wordt genomen van de onder ons bekende websites.

We zijn dankbaar dat er een open oog en oor is bij de buitenlandse kerken. En met liefde en intense belangstelling gekeken wordt naar wat er gebeurt in onze kerken. Men meebidt en -strijdt voor het behoud van het gereformeerde karakter van de GKv.

Transparantheid en openheid zijn daarbij sleutelwoorden. Die waren op de vergadering helaas niet altijd zo te merken. We misten die bijvoorbeeld in de presentaties van de GKSA. We komen daar nog op terug.

Vermaan

Er klonken ook waarschuwende woorden. Ernstige woorden in alle toonaarden zelfs. Voor geen misverstand vatbaar werden door een heel aantal buitenlandse afgevaardigden de moeiten met ontwikkelingen in de GKv naar voren gebracht. Zelfs een jonge predikant uit Ierland wiens cultuur terughoudend maakt om als gast kritiek te oefenen, sloot zich aan bij hen die het voortouw hadden genomen in fundamentele kritiek.
Het viel op dat er veel overeenkomst was in het 'vermaan'. Het was alsof de dochters rond hun moeder stonden en eenparig haar probeerden af te brengen van dwaze avonturen. Vriendelijk en hoffelijk zoals het genodigde gasten betaamt. Maar meerdere keren schemerde in de toespraken door dat de relatie met de Nederlandse kerk onder druk komt te staan als de ontwikkelingen zó doorgaan. Nee, nog geen herziening wordt op dit moment gevraagd. Maar er moet wel overeenstemming tussen leer en leven te zien zijn. Er zijn wel goede besluiten in Amersfoort-Centrum genomen maar men vraagt zich af of het ook zó in de praktijk functioneert.

Waar gaat het om?

We geven een niet-uitputtend lijstje van zaken die kritisch aan de orde werden gesteld in de verschillende toespraken:

Een indrukwekkende lijst waaruit bleek hoe zeer men meeleeft met onze kerken en weet wat er speelt! Voor wie wil weten wat de afgevaardigden precies hebben gezegd verwijzen we naar Synodeverslag 4 en 5 op deze site: klik hier

Eén punt sprong heel duidelijk naar voren en kreeg een zwaar accent. Dat is de kwestie van de hermeneutiek: de regels hoe we de Schrift moeten uitleggen. Een van de regels is dat we Schrift met Schrift moeten vergelijken omdat Gods Woord zichzelf niet kan tegenspreken, zoals we geloven en belijden.
Een andere regel is dat hetgeen God in zijn Woord gebiedt nog steeds geldig is voor ons2. Bijvoorbeeld, als de Here zegt dat echtscheiden niet mag, en ook hertrouwen na scheiding niet (m.u.v. de twee bekende 'gronden'), dan geldt dat anno 2008 nog.
Is deze gereformeerde hermeneutiek nog wel over de volle linie uitgangspunt in de GKv?, vroegen diverse buitenlandse gasten zich af. Wat betekent het voor de hermeneutiek dat door de synode van Amersfoort-Centrum bijvoorbeeld andere legitieme redenen voor echtscheiding werden aanvaard dan die in de Bijbel worden genoemd? Waarom worden deze beproefde eeuwenoude regels van uitleg ter discussie gesteld in het deputatenrapport "M/V in de kerk"?

Vreemde ogen zien scherp, zo werd duidelijk.
Maar gelukkig waren er ook meerdere Nederlandse afgevaardigden die hun zorgen op dit punt niet onder stoelen of banken staken. En zich gesterkt hebben moeten hebben geweten door het spreken van de buitenlanders.

Vrouw in het ambt

Het duidelijkst kwamen zorgen over een nieuwe hermeneutiek naar voren bij de "adviserende bespreking" van het rapport "M/V in de kerk".
Paulus zegt op diverse plaatsen dat het zusters in de kerk niet toekomt om gezag te hebben over de man, dat zij moeten zwijgen in de gemeente. Maar is dat niet cultuur-bepaald?, zo wordt gevraagd. M.a.w. het gold toen, in de antieke Romeinse wereld waar de vrouw een ondergeschikte positie zou hebben gehad en je het niet kon maken haar meer gezag te geven in de gemeente. Maar nu in onze cultuur, waar vrouwen het hoogste woord hebben om zo te zeggen, daar past het niet om haar in de kerk een tweederangs plaats te geven à le Paulus.
Wij bespreken het hier niet inhoudelijk. Over de plaats van de vrouw in de kerk zijn op deze site al heel wat reeksen artikelen geschreven3 en we hopen er na de zomer nog meer over te publiceren.

Ieder zal aanvoelen dat we hier voor een fundamentele wissel staan in de kerk. Niet alleen 'in het algemeen' maar ook in het persoonlijke geloofsleven. Wat heeft de Schrift precies te zeggen over mijn leven, mijn gedrag?, wordt zo een prangende vraag immers. Want om die vraag te beantwoorden moeten we volgens de nieuwe ideeën eerst talloze Schriftgedeelten 'strippen' van hun culturele contekst (als we dat al kunnen) en dan maar hopen dat er iets bruikbaars overblijft.
Daar komt bij dat op basis van verschillende inzichten in oude culturen (waar niet zelden geleerden heftig over strijden) natuurlijk ook heel tegenstrijdige ethische voorschriften kunnen worden 'geconstrueerd'.

De boodschap van binnen- en buitenlanders was: GKv denk heel goed na over wat u aan het doen bent. Want zo'n nieuwe hermeneutiek is voor ons onaanvaardbaar. Die heeft heel grote gevolgen. Bijvoorbeeld: daarmee kan het Bijbelse verbod van homoseksuele relaties gemakkelijk worden weggezet.

Het was een 'adviserende bespreking'. Maar nu al werd duidelijk dat hier een intensieve strijd gevoerd zal moeten worden. Op de synode, maar ook daarbuiten.
Want de dijken zijn al niet meer waterdicht. Terecht werd door afgevaardigden gevraagd waarom prof. Harinck zijn uitlatingen niet geheel heeft teruggetrokken en van het web verwijderd. Deze afgevaardigden hebben o.i. juist getaxeerd dat deze professor zijn uitlatingen op cruciale punten niet heeft gecorrigeerd ondanks alle geruststellende woorden. De curatoren van de universiteit gaven zelfs hun fiat om zijn opvattingen te handhaven zonder dat aan de verspreiding ervan enige beperking werd gesteld.

Doorwerking

Dat vreet door in de kerken. Het is b.v. te zien aan brutale opmerkingen van GKv-predikant ds. J. Ophoff te Zwolle die "het er gloeiend mee eens is" dat vrouwelijke predikanten geen belemmering mogen vormen voor kerkelijke eenheid, bijvoorbeeld met de overgebleven syn. gereformeerde kerken. Daar zie je, als in veel andere zaken, de 'progressieve voorhoede' provoceren4. Terwijl synodeleden nog heel voorzichtig spreken over en denken aan de eventuele mogelijkheid van vrouwelijke diakenen, trompetteren invloedrijke voorgangers in Kampen en Zwolle al om de weg vrij te maken voor vrouwen in alle ambten.

Wat de GKv Zwolle betreft kan zo ook duidelijk zijn waarom men daar geen bezwaar heeft om met de NGK in zee te gaan. Als er geen bezwaar meer is tegen vrouwen in alle ambten waarom daarover dan nog moeilijk doen t.o.v. de NGK?
De vraag laat zich niet onderdrukken hoe het staat met de synodeafgevaardigde ds. B. Luiten predikant van een van die kerken te Zwolle. Als eenwording met de NGK5 dáár kan inclusief vrouwelijke ambtsdragers, hoe kan er dan op de synode nog confessioneel eerlijk en betrouwbaar over 'M/V in de kerk' worden gesproken?
De synode lijkt af te stevenen op een besluit tot studie en bezinning over vrouwenambten "onder gebed om de leiding van de Heilige Geest". Maar is men in de kerken eigenlijk al niet de facto die leiding een stap vóór?6.
Het is als die beroepingscommissie die de zoon van de dominee vroeg of zijn pa zou aannemen of bedanken. De pientere knaap zei: Vader is nog aan het bidden, maar moeder pakt de koffers al?

Een binnenbrand

Het waren mooie hartelijke toespraken van de afgevaardigden van de Gereformeerde Kerke in Suid Africa(GKSA). Blij zijn ze met de GKv-zusterkerkrelatie. Zij hebben ook heel wat te bieden aan deze kerken. Een voorproefje daarvan ontving de synodepreses: een boek over 'de vrouw in het ambt'. Het resultaat van 15 jaar studie. Weliswaar niet met als resultaat een "yes or no", maar toch.

Maar toch.
Waarom zijn er in Zuid-Afrika twee gereformeerde kerken op afstand?
Er was een afgevaardigde ter synode van "Die Vrye Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika" (VGKSA) die wat roet in de irenische geluiden gooide. De afgevaardigde sprak van "een binnenbrand" in de GKSA. Als je in dat huis zou stappen zou je zelf wel eens "in de vlammen kunnen omkomen". Dat is pittige taal die dissoneerde met dat van de andere Afrikaners.
Waar gaat het eigenlijk over?

Het gaat over heel veel.
In de eerste plaats over vrouwelijke ambtdragers. Die, in elk geval diakenen, schijnen in de GKSA al te zijn aangesteld. Er moet formeel nog iets worden geregeld maar dat is bijzaak. Het gaat over een nieuwe hermeneutiek, er zijn vragen over tucht, de GKSA heeft een zusterkerkrelatie met een kerkgemeenschap vergelijkbaar met de PKN hier, er zou sprake zijn van geperforeerde kerkgrenzen.

Maar er is meer.
Want hoe staat het met 'de doleantie' die binnen de GKSA op 29 october 2007 heeft plaatsgevonden te Pretoria? De verklaring van de dolerende broeders en zusters daarover liegt er niet om7. We halen enkele punten voor het voetlicht om de ernst van de situatie te tonen:

Enzovoort.

Wij kunnen dat niet vanaf deze plaats allemaal beoordelen. Maar het feit van deze verklaring is al alarmerend genoeg. We hadden daar graag iets van gehoord van de afgevaardigden van de GKSA zélf. Want als je huis in brand staat wordt het echt niet door de goede buren gewaardeerd als je op koffievisite alleen maar over mooi weer praat en hen niet oproept haastvoets mee te komen helpen blussen.
Daarvoor hebben we toch handen en voeten gekregen?
Bovendien, we zijn meer dan buren, zusters immers.

Uiterst serieus

Deze synodedag heeft ons te meer doen beseffen wat er allemaal aan de hand is in onze kerken. En hoe intens belangrijk het is wat de komende weken besloten wordt voor de toekomst van de kerken, nationaal en internationaal.
Eigenlijk is het beschamend dat er zo weinig belangstelling is voor de synode. Althans de publieke tribune blijft veelal opvallend leeg. En tot nu toe hebben we persoonlijk in erediensten geen of nog nauwelijks vurige gebeden om de leiding van de Geest en trouw aan het Woord voor de synode en haar leden kunnen meebidden.

In een reactie toonde BBK-voorzitter prof.drs. K. Wezeman "zich blij met de uitgesproken broederlijke toon en (hij) wil ook de kritische en bezorgde vragen uiterst serieus nemen. De discussie en afweging is verder aan de synode."

Dat hopen we.
En daar bidden we om.

 

NOTEN
____________________________________________________________

1Wat een prachtige woord/toon verhouding heeft dit lied. Zie b.v. het refrein hoe "Lift up?" tweemaal parallel loopt met een stijgende melodie! Het is op veel meer plaatsen in dit lied te vinden. Schitterend!
2 We laten hier zaken als burgelijke wetten in het Oude Testament, schaduwachtige wetten even buiten beschouwing.
3 Zie rubriek Rond de Schrift.
4 Dezelfde predikant promoot en exerceert b.v. duiveluitdrijving. En in zijn Zwolse gemeente wordt uit de Opwekkingsbundels gezongen.
5 Opbouw 9 mei 2008: "?ook de NGK en GKV in Zwolle erkennen en aanvaarden elkaar als ware kerken van Jezus Christus. Voor alle deelnemende kerken geldt dat ze hun kansels willen openstellen voor elkaars predikanten en elkaars leden willen toelaten aan het Avondmaal. Ook worden gemeenschapelijke kerkdiensten mogelijk". In een nieuw gecreëerd gezamenlijk beraad "presenteren we ons naar binnen en naar buiten als drie kerken die in de kern één zijn", zo meldt het eindrapport.
6 Zie ook deze week Eenheidsworst en Peijnenburgkoek in Zwolle, rubriek kerkverband.
7 Zie rubriek Kerkverband, Doleantieverklaring Pretoria