Printen

Een discussie over de Emmaüs

D.J. Bolt
17-01-06



Emmaüs - de weg van het geloof

Bij het doorlezen van het materiaal stuitten we echter ook op een onderdeel dat nogal wat moeite gaf. We laten dat onderdeel, te vinden in Module Onderweg 2, pag. 40 hier volgen:

________________________

1e Bijeenkomst
Van schepping tot Israël
De eerste elf hoofdstukken van de Bijbel vormen de 'oergeschiedenis' ; ze gaan vooraf aan de verkiezing van Abraham en zijn nageslacht, het volk Israël. Wel gaat het ook in die eerste hoofdstukken om het belijden van de God van Israël: Hij, de God van dit slavenvolkje, is de Schepper en Redder van de hele wereld! Zo heeft Israël Hem gekend. Dit geloof wordt verwoord in verhalen en beelden die deze grote thema's van schepping en zonde, van menselijke weerbarstigheid en goddelijke redding voor ons neerzetten. Ze zijn niet bedoeld als wetenschappelijke, feitelijke, 'journalistieke'  verslagen. Het gaat veel dieper: ze delen ons in een heel eigen vorm (gedicht) verhaal de waarheid over God en de mensheid mee.

Met Abraham treedt de Bijbel de wereld van de geschiedenis binnen. Het doel van de eerste bijeenkomst is de mensen mee te nemen door het eerste deel van de oud-testamentische geschiedenis van Abraham tot Joshua. Hopelijk gaat dat op een levendige en interessante manier. Dit geeft de deelnemers een eerste orientatie in het eerste deel van het Oude Testament, wat hen vervolgens help om de Bijbel zelf te lezen en te bestuderen.
________________________

We besloten hierover nadere informatie te vragen aan de samenstellers van de cursus. Namens de organisaties nam dr. Stefan Paas (CGK) contact met ons op. Er ontstond (wat ons betreft) een boeiende discussie over het al of niet schriftkritisch zijn van een bepaald onderdeel van de cursus.
Deze discussie is waard om gepubliceerd te worden omdat die typisch is voor discussies die in de gereformeerde wereld gevoerd worden over de historiciteit van met name het eerste deel van Genesis. Wellicht maakt het voor velen duidelijk(er) waar de pijnpunten zitten.
Met toestemming van dr. Paas publiceren we de gevoerde dialoog.
Omdat de discussie nogal uitgebreid is wordt die in afleveringen weergegeven waarbij steeds één 'ronde' wordt geplaatst.
De email-berichten zijn geheel authentiek, alleen spelfouten zijn verbeterd.
Nu dus eerst Ronde 1.


RONDE 1

----- Original Message -----
From: D.J. Bolt
To: evangelisatie@cgk.nl
Sent: Tuesday, October 21, 2003 8:38 PM
Subject: Emmaus cursus
 
Geachte broeder/zuster,
 
Afgelopen weken had ik de gelegenheid kennis te nemen van de zgn. Emmaüs evangelisatiecursus die (mede) door u is geredigeerd en door u wordt aanbevolen voor evangelisatiedoeleinden.
De cursus ziet er fris uit en nodigt uit tot kennisnemen. Ook valt de uitgebreide ondersteuning van cursusleiders op. In veel opzichten voldoet het materiaal aan eisen die er tegenwoordig worden gesteld aan communicatie en overdracht.
 
Waar ik op een bepaald moment moeite mee kreeg is het feit dat de cursus, die van oorsprong uit kringen van de Church of England schijnt te komen, hier en daar een schriftkritisch karakter vertoont. Heel duidelijk komt dat tot uiting in b.v. de module Onderweg/1ste bijeenkomst, waar het onderwerp is "Van de schepping tot Israël". Eerlijk gezegd heb ik mijn ogen uitgewreven toen ik daar las dat ?Met Abram de Bijbel de wereld van de geschiedenis binnen (treedt)?. Daar wordt m.i. het historisch karakter van de eerste 11 hoofdstukken van de bijbel genegeerd of ontkend. Dat is toch zeer ernstig?
 
Nu is het mij niet ontgaan dat in de Inleiding op deze module het punt van deze schriftkritische benadering de aandacht kreeg. (noot samensteller: zie hieronder het betreffende gedeelte uit de cursus). Maar het heeft me verbaasd dat deze niet werd afgewezen maar min of meer geneutraliseerd met opmerkingen als ?Tegelijk wordt uitgegaan van de inspiratie van de Schrift en het absolute gezag van de bijbel voor leer en leven?; ?Ook de manier van omgang met de Bijbel is eerbiedig en vol verwachting. ? Dat sommige christenen dit misschien niet begrijpen zou wel eens daaraan kunnen liggen dat ?in Engeland (?) het gesprek over het gezag en de historiciteit van de Bijbel minder gepolariseerd is dan in Nederland?. Het zou ook niet gaan om praten óver de Bijbel maar de omgang met de Bijbel. Maar wat is nu de waarheid die we aan onze cursisten willen/moeten meegeven? Wordt hier toch niet, zij het voorzichtig, meegelopen op historisch-kritische lijn?
 
Om geen problemen te krijgen met diegenen die misschien toch willen vasthouden aan de historiciteit van het begin van Genesis wordt in de module dan per consequentie ook maar bij Genesis 12 begonnen. Maar loopt de doorgaande historische lijn in het Oude Testament niet vanaf Genesis 1:1? Is het niet essentieel dat ook ?potentiële gelovigen? van meetaf aan mogen weten dat (deze) christenen volop vasthouden aan de historische schepping zoals beschreven in Genesis 1 en 2 met allerlei belangwekkende informatie over de eerste mensen en hun zonde. Ik vraag maar...
 
Het is me ook niet ontgaan dat de Inleiding suggereert dat kringleiders facultatief met deze materie kunnen omgaan. En dat de cursus natuurlijk niet slaafs behoeft te worden gevolgd. Natuurlijk niet, dat geldt overigens voor elke cursus. Maar dit laat onverlet de vraag of de geboden informatie en instructie niet in strijd is met gereformeerde uitgangspunten rond de Schrift. U wilt toch een gereformeerde evangelisatiecursus bieden? Waarom is dan niet de gelegenheid te baat genomen deze en andere schriftkritische plaatsen te vervangen door schriftuurlijke teksten? Aanpassen van de cursus, gezien de Inleiding, was immers mogelijk?
 
Graag zou ik hier van uw zijde verheldering over ontvangen. Misschien dat ik het verkeerd zie. Maar het materiaal zoals het er nu ligt kan ik in mijn gemeente moeilijk onbevangen aanbevelen en promoten.
 
Met vriendelijke groet,
 
D.J. Bolt

Aanhaling uit Onderweg 2, pag. 36.

________________________

Op dit punt moeten we voor Nederlandse lezers iets zeggen over de bijbelvisie in deze modele. In de handleiding en sommige handouts met achtergrondinformatie wordt uitgegaan van de hoofdstroom van de historische-kritische visie op de Bijbel. Dat wil zeggen dat de eerste vijf boeken van de Bijbel worden gezien als boeken die in de ballingschap zijn ontstaan en dat zij niet gelezen moeten worden als krantenverslagen met strikt historische informatie. Ook van het boek Jesaja wordt geaccepteerd dat het geschreven is door minstens drie auteurs. Tegelijk wordt uitgegaan van de inspiratie van de Schrift en het absolute gezag van de Bijbel voor leer en leven. Ook de manier van omgang met de Bijbel in de Emmaüs-modules is eerbiedig en vol verwachting. De Bijbel wordt voluit gezien als Gods Woord voor vandaag. Sommige lezers zullen misschien niet begrijpen hoe dit samen kan gaan. We moeten daarbij bedenken dat in Engeland, waar Emmaüs vandaan komt, het gesprek over het gezag en de historiciteit van de Bijbel minder gepolariseerd is dan in Nederland. Niettemin kan dit accent op een gelovig omgaan met de Schrift, zonder dat er een keus wordt gemaakt voor een strikt historisch verstaan van alle delen van de Bijbel, sommige kringleiders in verlegenheid of gewetensnood brengen. In deze module is er daarom voor gekozen om 'gevoelige' informatie alleen te vermelden in de handleiding voor de kringleiders en in een enkele handout ter verdieping of als achtergrondinformatie. In de reguliere handouts die de deelnemers krijgen, staat die informatie niet. Kringleiders kunnen dus kiezen of en in hoeverre zij de deelnemers in aanraking willen brengen met deze visie op de Bijbel. Laten zij in elk geval bedenken dat het in Emmaüs gaat om het lezen van en het omgaan met de Bijbel en niet in de eerste plaats om het praten over de Bijbel.


In deze module wordt begonnen bij Abraham in Genesis 12 en niet bij de schepping in Genesis 1. Dat is gedaan met het oog op de doorgaande historische lijn in het Oude Testament. Allerlei mogelijke discussies over Bijbel en natuurwetenschap kunnen daarvan afleiden. Kringleiders die toch willen beginnen met Genesis 1, zouden daarvoor het materiaal kunnen gebruiken in boek 1 ('God kennen') van Onderweg, en daarvan de eerste bijeenkomst van de tweede module ('God, de Vader van de schepping').
________________________

-----Oorspronkelijk bericht-----
Van: Stefan Paas [mailto:s.paas@cgk.nl]
Verzonden: woensdag 22 oktober 2003 14:10
Aan: D.J. Bolt
Onderwerp: Re: Emmaus cursus
 
Beste broeder Bolt,
 
Hartelijk dank voor uw betrokken meelezen en uw opmerkingen. Graag ga ik erop in.
 
Het is u niet ontgaan dat wij in de bewerking van het materiaal al enige kanttekeningen gezet hebben bij wat ons uit Engeland bereikte. U bent die opmerkingen tegengekomen in de map Groeien als christen (Onderweg 2), op blz. 36. Wij menen hiermee voldoende ruimte geboden te hebben aan kringleiders die met het gebodene moeilijk uit de voeten kunnen, om een eigen lijn te volgen. Dit temeer omdat 'gevoelige' informatie niet vermeld wordt op de handouts voor de deelnemers. De kringleider dient er in zijn/haar voorbereiding dus een weg in te vinden. Verder worden kringleiders die het over de schepping (of liever over God als Schepper) willen hebben verwezen naar een andere Emmaüsmap. Het materiaal is nu eenmaal modulair geordend en de schepping is in feite al aan de orde geweest in het boek God kennen (Onderweg 1). Daar wordt ook gelezen uit Gen 1 en bijv. Ps 104.
 
De realiteit van de zonde wordt in het Emmaüsmateriaal zeker niet ontkend. Vooral in het boek Christelijke levensstijl (Onderweg 3) vindt u daar het een en ander over, maar verspreid over de andere mappen eveneens. Hetzelfde geldt voor de realiteit van Gods scheppen. De waarheid daarvan wordt overal in het materiaal verondersteld en besproken.
 
De opzet van Emmaüs is niet in de eerste plaats een bepaalde schriftvisie over te dragen, maar vooral mensen in contact brengen met het levende Woord van God. Wij vertrouwen dat de Geest door dit Woord zal werken, meer dan door veel met elkaar te praten over scheppingsdagen, historiciteit en evolutietheorie. Niettemin hebben kringleiders alle ruimte om dergelijke informatie in te brengen, mochten zij dat willen. Toch hechten wij eraan te zeggen dat hierop niet het accent ligt. Niets kan een levende omgang met de Schriften vervangen. Dit geldt ook voor theorieën omtrent historiciteit en creationisme. Wij vinden het belangrijker dat het materiaal gehoorzaamheid aan de Bijbel ademt en dat er een vanzelfsprekende erkenning is van het gezag van Gods Woord over leer en leven dan dat het ons bepaalde wetenschappelijke theorieën doorgeeft. Die theorieën zijn niet onbelangrijk, maar ze hoeven wat ons betreft geen prominente rol te spelen in materiaal voor beginnende christenen.
 
Het materiaal is op zichzelf niet specifiek gereformeerd, inderdaad. Het is ontstaan in de setting van de CoE. Wij waren ook niet van zins een 'gereformeerde evangelisatiecursus' te bieden, als wij het met de verschillende organisaties en hun achterbannen er al over eens geworden zouden zijn wat dat precies is. Wij wilden wel een cursus die bruikbaar zou zijn voor gereformeerde mensen en kerken. Wij zijn van mening, na een zorgvuldig voorbereidingstraject waarin velen het materiaal hebben bestudeerd en ideeën voor bewerking hebben aangedragen, dat het inderdaad geschikt is om te gebruiken in een gereformeerde context. Wij vinden niet dat het in strijd is met gereformeerde uitgangspunten rondom de Schrift. De 'ijkpunten' van schepping, zondeval, verlossing en wederkomst spelen alle een belangrijke rol in Emmaüs, evenals de noodzaak van bekering en heiliging.
 
Verder wil ik graag opmerken dat 'historisch-kritisch' zeker niet gelijk gesteld mag worden met 'schriftkritisch'. 'Schriftkritisch' is: de mens stelt zich als rechter op t.a.v. Gods heilsboodschap. Dat gebeurt geenszins in Emmaüs, integendeel de toon en inhoud is respectvol en eerbiedig. Voorts zou ik graag noemen dat de gereformeerde schriftvisie een zekere bandbreedte kent, juist in de benadering van historiciteitsvragen e.d. Of, zoals ooit iemand opmerkte: De Schrift is geïnspireerd, maar schriftvisies niet. Weliswaar heeft ooit de Synode van 1926 deze schriftvisie meer naar detail willen invullen, maar daar is - ook binnen de gereformeerde gezindte - luid en duidelijk protest tegen gerezen. Een dit jaar verschenen proefschrift naar de schriftvisies van o.a. Bavinck, Kuyper en Berkouwer geeft deze discussies goed weer.
 
Mocht dit alles u niet overtuigen, dan zou u nog kunnen overwegen om niet al het materiaal op basis van deze gewraakte passage af te wijzen. Volgens mij is er heel veel waar u dan nog prima mee uit de voeten zou kunnen.
 
Hopend u zo van dienst te zijn geweest, met broederlijke groet,
Stefan Paas                                                   
(wordt vervolgd)