Ontsimpelen? (7) - Open antwoord aan prof. De Bruijne

 Dit is het vijfde en laatste gedeelte van het antwoord.
Het eerste gedeelte Ontsimpelen? (4) werd geplaatst op 23 mei 2009.
Het tweede gedeelte Ontsimpelen? (5) op 30 mei 2009.
Het derde gedeelte Ontsimpelen? (6a) op 6 juni 2009.
Het vierde gedeelte Ontsimpelen? (6b) op 13 juni 2009.*

Geachte broeder De Bruijne,

U schrijft:

Eenparig

Ik begrijp dat dit rond onderwerpen als Genesis 1, ?vrouw en ambt ? en in het algemeen de uitleg van de bijbel anders ligt. Hoewel, ik zou eerder wijzen op Genesis 2 en volgende. Wat betreft Genesis 1 moeten ook de verontrusten onder ogen zien dat de verschillende opvattingen onder ons, waarover zij nu vallen, ook al bestonden in de tijd van Kuyper en Bavinck. Maar persoonlijk houd ook ik mijn hart soms vast. In alle kerken waar schriftkritiek toesloeg, lagen de eerste beginnetjes vaak bij het onderwerp ?vrouw en ambt? en bij het conflict tussen geloof (bijbeluitleg) en wetenschap. Met de verontrusten ben ik er helemaal niet gerust op dat dit onder ons automatisch wel goed zal aflopen.

Maar ook hier roep ik hen op te beseffen dat er tegelijk een andere kant aan de zaak zit. Je kunt ook over dit soort thema?s nadenken zonder het spoor van de schriftkritiek in te slaan. Er liggen eerlijke vragen, waar een christen of kerk in christelijke vrijmoedigheid én wijsheid mee bezig mag zijn. Juist om daarbij niet het spoor van de schriftkritiek in te slaan, hebben we elkaar nodig, ook de inbreng van hen die nu verontrust zijn. Persoonlijk ben ik nogal eens teleurgesteld omdat zij zo weinig openheid durven opbrengen, maar tegelijk ervaar ik hun inbreng wel als een soort gewetensfunctie. Zij helpen mij om niet onbedoeld toch een schriftkritisch spoor te gaan. Net als br. Bolt, en niet minder dan Arntzen, verontrusten, curatoren en synoden, wil ik ?graag het betrouwbare Woord van God overhouden waarop we kunnen bouwen in leven en sterven?. Ik heb werkelijk geen andere, verborgen agenda, en kan dat ook getuigen van mijn collega?s. Die intentie delen we met elkaar.

Tegelijk is niemand van ons in staat om de ontwikkelingen te beheersen. Daarvoor moeten we bij God zelf zijn, biddend, in een aanhoudend ?offensief?, en dat zo ?eenparig? mogelijk. Dat kan, nee dat moet toch een brug slaan over bestaande discussies en vervreemding heen?

Ik antwoord:

U houdt uw hart vast of het onder ons wel goed komt met al die discussies rond Genesis 1, vrouw-in-het-ambt, uitlegmethoden van de Bijbel, conflicten tussen bijbel en wetenschap. Ja inderdaad, want er liggen heel wat wrakken in de branding en het worden er jaarlijks meer zelfs. Maar, gelukkig, denk ik, ik merk bij u herkenning, hier zitten aanknopingspunten. U wilt ons zelfs gebruiken als een soort "gewetensfunctie" om "niet het spoor van schriftkritiek in te slaan".

Moedeloos

Ergens in uw weerwoord bekroop u een zekere "moedeloosheid". Omdat ik weer "het bekende rijtje" voorbeelden noemde. Zo van: daar komen ze weer.

Ik kan me daar wel iets bij voorstellen. Het is zijn geen gloednieuwe dingen die de aandacht nog uitbundig kunnen boeien.

Maar laat me nu ook eens zeggen waar wij moedeloos van worden.

Verontruste kerkleden en predikanten hebben nu al weer jarenlang strijd tegen dwalingen in onze kerken gevoerd. Het kostte heel veel tijd en energie. En nóg.

Maar, kunt u één besluit noemen van de afgelopen drie generale synoden, of van het Curatorium, of van de Raad van Toezicht van de universiteit waarin bezwaren zijn toegestemd, besluiten zijn teruggedraaid of tegemoet is gekomen aan de moeiten van broeders of zusters? Waarin een "substantieel deel", om uw woorden te lenen, van een verkeerde ontwikkeling is teruggedraaid op grond van bezwaren van verontrusten.

Eéntje maar¹? Volstaan werd meestal met verwijzing naar vorige synoden die dat alles al hadden gewogen. Laat staan dat vanuit de Schriften de bezwaren werden weerlegd.

We hébben de afgelopen jaren een gewetensfunctie vervuld in de kerken. Sommigen noemden ons weinig verheffend 'een luis in de pels'. Juist ook op het fundamentele en centrale punt van het Schriftgezag en de betrouwbaarheid van de Bijbel, zoals we dat mede bedreigd zagen in uw publicaties. Maar een positief effect op de koers van de kerken is vrijwel verwaarloosbaar naar onze waarneming. Integendeel, het schip van de kerk zet onveranderd en steeds sneller zijn weg voort in een naar onze overtuiging verkeerde richting. De kwestie Paas, waarover op deze site, door de 'manifest-predikanten' op www.gereformeerdblijven.nl en daarbuiten indringend is geschreven vormt er een voor ieder sprekend voorbeeld van².

Uitsluiting

Daarbij komt, dat moet ook maar eens hardop worden gezegd, dat verontruste en bezwaarde broeders en zusters hoe langer hoe meer uitgesloten worden van het kerkelijke leven. Ze komen niet meer in aanmerking voor allerlei functies.

Broeders worden niet meer op tal gezet voor ouderling of diaken. Het gebeurt zelfs dat een met ruime meerderheid verkozen en benoemde ouderlingen toch maar niet worden bevestigd omdat zij gewoon willen vasthouden aan wat jarenlang 'gewoon gereformeerd' was in onze kerken.

Broeders en zusters met bezwaren worden niet meer gevraagd voor commissies, geweerd uit deputaatschappen of er uit gemanoeuvreerd³.

Het verkiezingssysteem van onze kerken maakt het mogelijk om heel gericht alleen broeders die zich conformeren aan de 'algemene lijn' af te vaardigen naar belangrijke kerkelijke vergaderingen.

Redacties van verschillende bladen worden gezuiverd van auteurs die te duidelijk kritische vragen stellen en publiek durven zeggen iets onacceptabel te vinden.

Het blijkt verder uiterst moeizaam te zijn om een open en kritische discussie te voeren in door 'liberalen' gedomineerde pers.

Een folder

Een 'aardige' illustratie vormen verschillende reacties op de verspreiding van de folder "Ander werk in de kerk" waarmee aan het kerkvolk nog eens uitdrukkelijk aandacht wordt gevraagd voor de problemen in de kerken. Er zijn nogal wat kerken, zo is gebleken, waar de folders door de kerkenraad uit de postvakjes werd gehaald, zelfs na aanvankelijke toestemming! Waar afkondigingen voor de kerkdienst plaatsvonden om aan te geven hoe slecht de folder wel was. Een artikeltje van een Commissies van Beheer en Administratie in een plaatselijke kerkblaadje met verontwaardiging dat de postvakjes waren misbruikt en meldde dat dit, lach niet, wel weer een streek van één in waarheid zou zijn...

En misschien als klap op de vuurpijl: de samensteller van de brochure, br. S.J. Driessen wiens bevestiging tot ouderling werd gecanceled n.a.v. bezwaren tegen de brochure⁴. Zo gaat dat in onze kerken tegenwoordig⁵.

Overigens, en dat ter bemoediging van de verspreiders, blijkt het pamflet voor velen toch een eye opener te zijn! Een stimulans om de verspreiding energiek voort te zetten, zodat alle kerkleden worden bereikt van Uithuizermeden tot Maastricht!

Derde gebod

In een groot artikel op pagina 2 van het ND kregen broeders als ds. A. de Snoo, oud-voorzitter van de synode Zwolle-Zuid en oud-synodelid ds. H. Hoksbergen, een van de meest progressieve synodeafgevaardigden, gelijk gelegenheid hun banvloek uit te spreken: "misleidend". Verontrusten zouden wel "zeggen" dat ze het gesprek willen aangaan, volgens De Snoo, "maar in feite gaan ze het gesprek uit de weg". Terwijl we al jaren bijna smeken om het kerkelijk gesprek. Ja, je moet maar durven⁶!

En dan het 'vrome': dat de schrijver van de brochure "moet leren met de gebrokenheid te leven. Hij wil graag massieve uitspraken van de synode, maar moet dat je veiligheid zijn? Die ligt toch in Christus"?

Juist deze voorzitter met zijn synode heeft alles gedaan om met knevelende uitspraken en uitsluitprocedures zich af te grendelen van verontrusten en hun bezwaren. Als je daarbij de naam van Christus noemt is dat geen misbruik zijn Naam? Zonde tegen het derde gebod?

Hoe zullen wij nog een "gewetensfunctie" kunnen vervullen in dit kerkelijk-verziekte klimaat?

Samen bidden?

Terwijl ik dit artikel bezig was te schrijven kwamen De Reformaties binnen met uw artikelen over de folder, prof. De Bruijne. Ik ga daar niet op in, anderen zullen dat wel doen. Maar één vraag moet me wel van het hart, deze keer maar heel persoonlijk. Is het niveau van dit geschrijf een hoogleraar in ethiek en spiritualiteit wel waardig?

U hebt ongetwijfeld gemerkt, prof. De Bruijne dat ik, en vele verontrusten die ik ken, niet zo goed kunnen tegen kerkelijke onwaarachtigheid en kerkpolitiek kunnen. En daarom heb ik tenslotte ook moeite met uw oproep tot "een gezamenlijk gebedsoffensief en dat zo eenparig mogelijk". Daarmee zouden we een beroep op God moeten doen om ontwikkelingen te keren "die niemand in staat is te beheersen".

Inderdaad is het nodig om de Here 'aan te lopen in gebed'. We bidden in kerkdiensten terecht wat af voor de hele wereld, voor staat en maatschappij. We bidden bij wijze van spreken nog voor het zieke konijn van de ongelovige buren.

Maar ook om bewaring van Christus' kerk bij het Woord?

Om bescherming tegen dwaalleer?

Om trouw van de docenten aan universiteit?

Om eenheid in waarheid?

Om bekering?

Ik mis dat erg in onze erediensten. Zelfs voor synodebijeenkomsten waar cruciale besluiten worden genomen als bijvoorbeeld het buitenverband zetten van de gereformeerde kerk van Kampen-Noord, heb ik geen indringend smeekgebed om de leiding van de Heilige Geest voor de synodeafgevaardigden gehoord in de diensten die ik bijwoonde. Anderen hebben vergelijkbare ervaringen. Kennelijk vindt men het niet zo belangrijk.

We bidden veel voor onze kerken. Het heeft vrijwel dagelijks een plaats. Maar kunnen u en wij dat ook samen in een "gebedsoffensief"? Bidden we dan wel eendrachtig? Óf tegen elkaar in?

Ik zou graag met u willen bidden om bewaring én bekering, oftewel reformatie van de kerk. Maar geloof ik niet meer dat we het over hetzelfde hebben als we dat samen doen. Zeker niet van de kansel van Kampense Eudokiakerk⁷.

Is dat niet de echte, de eigenlijke dieptrieste tragiek tussen ons?

Met hartelijke broedergroet,

D.J. Bolt

PS: Natuurlijk krijgt u gelegenheid op onze site om te reageren op deze open brief. Eerlijk gezegd verwachten we dat ook, gezien uw woorden van betrokkenheid aan ons adres. U wilt toch dat we elkaar vasthouden?

¹ Ik hoop niet dat u aankomt met de erkenning van de synode van Zwolle-Zuid dat ds. J.M. Goedhart terecht en niet te ontkennen heeft aangetoond dat de zgn. zes punten van Dordt wel eeuwenlang rechtsgeldig zijn geweest in de kerken. Want de manier waarop deze synode vervolgens deze zes punten heeft geneutraliseerd betekent in feite dat ze van hun kracht in de vrijgemaakte kerken zijn ontdaan.

² Vergelijk maar een prof. J. Douma die zijn overtuiging handhaaft dat dr. Paas schriftkritiek ten laste moet worden gelegd terwijl hij er tegelijk geen probleem mee blijkt te hebben dat deze docent door de TU wordt gehandhaafd, daarbij gehoond door andere docenten van de TU (De Ruijter: "indianenverhalen", "dolk in de rug"; Harinck: "breekijzermethode", "oekaze", "oude stijl van leidinggeven"). Een beter voorbeeld van het spreekwoordelijke de honden blaffen maar de caravaan trekt verder is er lijkt me niet op dit moment.

³ Ik denk aan de sluwe manier waarop de deputaten ds. A. van Houdt en ds. K. Folkersma uit het Deputaatschap Kerkelijke Eenheid zijn gezet. Zij hadden tot ongenoegen van de synode het durven bestaan om een minderheidsrapport in te dienen waarbij kritische vragen werden gesteld bij de pogingen van de meerderheid de weg naar eenheid met de NGK op te gaan. De gang van zaken was aanleiding dat ook ds. G. Zomer (Den Bosch) zich uit het deputaatschap terugtrok.

⁴ Op dit moment lijkt de bevestiging toch weer wel door te gaan hoewel natuurlijk moet worden afgewacht of er in de kerkelijk weg bezwaar wordt aangetekend. Dan moet nog wel even worden nagegaan volgens de nieuwste regels van het Zwolle-Zuid-kerkrecht, of het een "persoonlijk belang" betreft van de bezwaarde, anders is het bezwaar per definitie 'onontvankelijk'.

⁵ Overigens zijn er ook andere predikanten en kerkenraden die er rustig kennis van nemen en de bezwaren bij de ratificatieprocedure zullen meenemen zoals b.v. in Drachten-ZW.

⁶Vergelijk zijn weigering een open discussie aan te gaan in zijn toelichting op de synodebesluiten in Ten Boer.

⁷ Ik denk bijvoorbeeld aan de uitlating van uw predikant ds. G. Zomer (Kampen-Noord/Eudokia) in Opbouw van 10 april 2009: "Als ik eerlijk ben, dan is de GKV in die veertig jaar (sinds de breuk in 1969, djb) meer veranderd dan de NGK. De ruimte die ik nu ervaar en bepleit, was dezelfde ruimte die de NGK in de jaren zestig al bepleitte". Populair gezegd komt het er op neer dat de GKv de NGK 'links heeft ingehaald'.
Ja, zo wordt ook uit deze onverdachte hoek temeer duidelijk waarom het werkelijk ging in de afgelopen strijd in Kampen-Noord: blijven bij het Woord óf ruimte voor dwaling. De kerken kozen voor het laatste.