Australia en de BBK

D.J. Bolt
09-02-13

Kortgeleden verscheen er op de site[1] van de vrijgemaakte deputaten Betrekkingen Buitenlandse Kerken (BBK) een opmerkelijk persbericht Het bericht kreeg samengevat ook de aandacht van het ND[2]

Persbericht van BBK (GKv)

Betreft vermaning door Australië

Zwolle, 17 januari 2013

De Free Reformed Churches of Australia (FRCA) hebben een commissie benoemd, die een vermaning aan de volgende synode (in 2014) van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) zal voorbereiden. Deze vermaning tekent bezwaar aan tegen de ontwikkelingen in leer en leven van deze kerken die de zusterkerkrelatie in gevaar zouden brengen. Eind vorig jaar heeft de FRCA een brief gestuurd waarin de punten van bezwaar worden opgesomd.

De afgelopen zomer heeft een delegatie van de GKv een bezoek gebracht aan de synode van de FRCA in Armadale (Perth). De Synode werd voor het grootste deel beheerst door een rapport over de GKv dat was opgesteld door de Australische deputaten voor buitenlandse betrekkingen. De Nederlandse afgevaardigden hadden van tevoren hun bezwaren tegen de conclusies uit dat rapport bij de synode op tafel gelegd. Ook tijdens de discussies op de synode konden zij vrijuit hun mening geven. Toch besloot de synode een commissie te benoemen die een vermaning tegen de ontwikkelingen in de GKv moet opstellen. De definitieve tekst van de vermaning zal worden vastgesteld op een verlengde zitting van de synode die begint op 22 april 2013. Het kritische rapport en nu deze vermaning zijn de uitkomst van een jarenlange discussie binnen de FRCA over de houdbaarheid van de zusterkerkrelatie met de GKv.

Over welke onderwerpen worden de GKv vermaand? De brief vermeldt de hermeneutiek (bijbeluitleg), de ethiek, de sacramenten, de ecclesiologie (leer over de kerk) en de kerkregering. De kritiek op deze terreinen is vaak niet gebaseerd op officiële stukken of generaal synodale besluiten, maar vaak ook op persoonlijke ervaringen of op informatie van allerlei (Nederlandse) websites, die zeer kritisch schrijven over wat er binnen de GKv gebeurt. De deputaten hebben de FRCA gevraagd hier anders mee om te gaan. Het is niet vruchtbaar allerlei zaken op lokaal niveau onder een vergrootglas te leggen, terwijl men niet weet wat de kerkenraad, classis of synode hierover besloten heeft.

Deputaten ontkennen niet dat er soms reden is voor zorg over (locale) ontwikkelingen binnen de kerken. De praktijk gaat wel eens in tegen besluiten van het kerkverband. Maar een buitenlandse zusterkerk zal zich hierin terughoudend moeten opstellen tot de synode een besluit heeft genomen. Deputaten BBK van de GKv zullen de publicaties binnen de FRCA over de GKv kritisch blijven volgen en hen indien nodig opnieuw hierop wijzen.

De FRCA zal zich moeten beperken tot de besluiten die door de synode genomen zijn. Er blijft dan nog genoeg te bespreken wat ook voor de FRCA nuttig kan zijn, menen de deputaten. Constructief meedenken zal dan voor alle betrokken kerken nuttig zijn.

Het is ook precies om deze reden dat de GKv wil investeren in de zusterkerkrelatie met de Australische kerken. In een brief hebben de deputaten voor Betrekkingen met Buitenlandse Kerken hun conclusies van het bezoek aan de synode aan de Australische commissie voorgelegd. Deze brief is ook op de website van de GKv gepubliceerd, zodat de standpunten voor iedereen toegankelijk zijn. Lees hier [3]de brief aan de Australische zusterkerken.

Hoe nu verder? De GKv wil in gesprek blijven over haar kerkelijke keuzes. De synodebesluiten blijven daarvoor het uitgangspunt. Voorlopig wordt gewacht op de vermaning die is aangekondigd.

In het voorjaar van 2014 zal samen met de Canadese zusterkerk een conferentie over hermeneutiek worden georganiseerd, waarvoor ook de FRCA is uitgenodigd. Daar kunnen de afgevaardigden elkaar bevragen over de manier waarop de Bijbel wordt gebruikt in de huidige tijd.[4]

Het persbericht anticipeert op een besluit dat de Australische zusterkerken, de Free Reformed Churches of Australia vorig jaar[5] namen. Kennelijk is dat niet in goede aarde gevallen bij de deputaten. Laten we eerst van het besluit kennisnemen.

Besluit van de Free Reformed Churches of Australia (FRCA)

De kerken in dit werelddeel namen na heel veel discussies die zich over meerdere jaren uitstrekken, op 19 juli vorig jaar het volgende besluit

Artikel 116 – Gereformeerde Kerken in Nederland  (Refer Art 29, 30, 40, 43, 57, 76, 94, 114)

Besluit:  

1. De GKv een officiële vermaning die onze zorgen verwoorden, aan te bieden.
    
2. In overeenstemming met de regels voor een zusterkerkrelatie zal dit vermaan zwaarwegende zorgen met betrekking tot leer en leven van de GKv bevatten.
   
   
3. Een commissie aan te wijzen die bestaat uit door de synode verkozen broeders. De commissie moet het vermaan formuleren en daarbij in het bijzonder aandacht geven aan de punten die de speciale aandacht van de afgevaardigden hebben gehad, zoals:
   
1. Hermeneutiek
2. Ethiek
3. Sacramenten
4. Ecclesiologie
5. Kerkregering
6. Liturgie
   
   
4. De commissie moet daarbij rekening houden met de antwoorden die al van de GKv zijn ontvangen. Volgens artikel 86 van de synode van Burlington 2010 moeten daarbij de afgevaardigden van de Canadian Reformed Churches (CanRC) worden geraadpleegd en, volgens artikel 19.4 van de synode te Pretoria 2011, de DRCA van de FRCSA.
   
   
5. Dat de adviescommissie voor 1 maart 2013 moet rapporteren aan de afgevaardigden van de synode. 
   
   
6. De synode opnieuw bijeen te roepen op 22 April 2013 zodat deze officiële vermaning kan worden vastgesteld en de synode haar beslissing kan formuleren hoe de relatie met de GKv voort te zetten.

 Gronden:

1. In de loop van de tijd hebben FRCA synoden en afgevaardigden duidelijk hun zorgen uitgesproken en de GKv-synoden en -afgevaardigen opgeroepen trouw te blijven. De huidige afgevaardigden hebben bewezen dat de GKv niet alle afwijkingen van het Woord van God verwerpen.
   
   
2. De ernst van deze zorgen vereist een officiële vermaning die ook gevolgen zal hebben.
   
   
3. De GKv heeft de FRCA duidelijk aangegeven dat:
   
1. zij zich niet herkennen in het beeld dat van hen is gegeven in de Acta van Legana 2009.
2. zij om een onderbouwing van onze zorgen vragen, en
3. zij naar deze willen luisteren.
   
   
4. De regels van onze zusterkerkrelatie vragen om wederzijdse hulp, bemoediging, vermaan en zorg. Hoewel het rapport van de afgevaardigden als ook de besluiten van en rapporten aan vorige synoden al veel van onze zorgen hebben onderbouwd, is het toch belangrijk om nog een extra mijl mee te gaan om er zeker van te zijn dat onze zorgen nauwkeurig en juist zijn geformuleerd en begrepen, vooral ook omdat onze Nederlandse zusterkerken hierom vragen. 
    
5. De GKv heeft ons duidelijk aangegeven dat zij graag zien dat de officiële zorgen rechtstreeks aan hun synode kenbaar worden gemaakt, zoals ook de bedoeling is van het officiële vermaan. 
    
6. We moeten er zeker van zijn dat onze zorgen duidelijk en zorgvuldig worden verwoord in de vorm van een weloverwogen document waarbij gebruik wordt gemaakt van  deskundigheid in onze kerken en wordt verwerkt wat  er al gedaan is.
    
7. Andere zusterkerken delen onze zorgen en hebben besloten met ons te overleggen. (Zie art. 86 van de  Synode Burlington 2010: Overweging 3.10 "De broeders afgevaardigden van de FRCA en de OPC op de synode van Burlington-Ebenezer verzochten onze  deputaten samen te werken om zo de GKv de helpende hand bieden." Besluit 4.4.5 "In overleg samen te werken met de deputaten van de FRCA en de OPC.")

(Vertaling: djb. Zie voor de originele Engelse versie Appendix B)

Het is helder dat deze immigratiekerken die oorspronkelijk uit de gereformeerde kerken vrijgemaakt zijn ontstaan, grote zorgen hebben over hen. Die zijn niet maar alleen van de laatste jaren maar kwamen al op een heel aantal synoden aan de orde. Het is ook duidelijk dat de FRCA daarin niet alleen staat. Zij delen hun bezwaren tegen de gang van zaken in de GKv met o.m. de gereformeerde kerken in Zuid-Afrika, de VGKSA en de Canadese kerken, de CanRC. Van die laatste hebben we de afgelopen maanden de rapportages met daarin hun uitvoerig geboekstaafde moeiten gepubliceerd.[6]
Deze kerken probeerden ook gezamenlijk een inhoudelijk gesprek aan te gaan met onze kerken. Maar onze BBK weigert dat. Die ziet meer in bilaterale discussies. De reden laat zich raden.
Ook op de synode van Harderwijk is het niet tot een inhoudelijk diepgaand gesprek gekomen.[7] De brief die de Canadese kerken de synode hadden gestuurd, werd aanvaard maar niet behandeld. Het is goed voor te stellen dat hier een zekere irritatie door is ontstaan bij de afzenders.

Kennelijk zijn de Australische kerken zo langzamerhand klaar met het afwijzende en vermijdend gedrag van onze deputaten en synoden. Zij hebben grote moeite met een heel aantal facetten van het vrijgemaakte kerkelijke leven, zo blijkt uit het lijstje van onderwerpen. Die willen ze inhoudelijk in de GKv aan de orde stellen. Maar dat niet zonder meer. Zij zijn aangeland in de fase van een publiek officieel vermaan aan onze kerken. Dat is het niveau van: keer terug, of beter: bekeer u! Dat zal nu toch eens de volle van aandacht van de kerken moeten krijgen. Daar kan niemand meer omheen!

De brief

In de tweede helft van april zal dus het Australische vermaan in een extra zitting van de synode officieel worden vastgesteld. Kennelijk heeft onze BBK dat niet af willen wachten en het nodig gevonden alvast 'een schot voor de boeg' te geven. Zij stuurden de Australische kerken de volgende brief:

Zwolle, 6 december 2012.

Geliefde Broeders,

Het is nu al weer een paar maand geleden sinds wij als afgevaardigden van de Gereformeerde Kerken in Nederland (vrijgemaakt) (GKv) uw Synode hebben bezocht, in juli jl. Wij danken u graag opnieuw voor uw openhartigheid en gastvrijheid. We voelden ons welkom en we stelden de gelegenheid die u ons gaf op prijs om niet slechts de plenaire vergaderingen bij te wonen, maar ook de verschillende samenkomsten van het subcomité waar tere en gevoelige onderwerpen aan de orde kwamen.

Hoewel  we moeten zeggen dat we ons op bepaalde punten onterecht bekritiseerd hebben gevoeld, hielpen  de openhartige gesprekken tijdens de vergaderingen met het subcomité ons wel om inzicht te krijgen in uw poging  een evenwichtige manier te vinden om verder te komen in de onderhavige zaken. Wij hebben aan beide zijden oprechte bedoelingen gevoeld in de zoektocht om vooruitgang te boeken bij het behandelen van de besproken onderwerpen.

Het was ook goed dat een aantal andere zusterkerken op de Synode aanwezig was en dat deze kerken bereid waren om u te ondersteunen en betrokken werden bij de belangrijke discussies over de relevante zaken.

Het zal duidelijk zijn dat de stap die door uw Synode is genomen om een ’vermaning’ aan onze kerken te formuleren  onze relatie onder zware druk zet. Bijvoorbeeld wordt nu de vraag heel relevant hoe we nog samen het Avondmaal kunnen vieren in het licht van deze vermaning. Maar deze vraag is nog niet gesteld.

Het besluit om ons te vermanen in relatie  met de onderwerpen die ter discussie staan, brengt ons ertoe de volgende vraag te stellen. Is het niet waar dat de desbetreffende onderwerpen waarover zorgen zijn geuit, ook tot een interne FRCA discussie hebben geleid? Zou die discussie niet eerst uitputtend op het niveau van uw synode moeten worden gevoerd voor u ertoe overgaat een zusterkerk te vermanen?

Voorts, zijn uw kerken er zeker van dat u al uw zusterkerken op dezelfde manier behandelt als u ons doet? Zou het kunnen zijn dat naar de
GKv intensiever wordt gekeken vanwege de historische betrekkingen tussen onze kerken? Zou het kunnen zijn dat onze kerken zich hebben ontwikkeld in een bepaalde richting die wat verschilt van de uwe, maar die niet noodzakelijkerwijs ongereformeerd of on-Bijbels is?

Wij hebben het gevoel dat het feit dat we elkaar historisch erg na staan, tot een hechtere relatie heeft geleid. Die is vaak goed en nuttig geweest maar maakt wel vatbaarder voor irritaties en kritische reacties. Hoe nauwer de verwantschap hoe moeilijker die is! Dit is de reden dat BBK de FRCA zou willen vragen om nauwkeurig de verklaringen van de laatste Generale Synode over de genoemde onderwerpen te bestuderen. Wij hebben het gevoel dat onze Synode zorgvuldige besluiten heeft genomen, gebaseerd op de Heilige Schrift, maar ook in relatie tot de snel veranderende context in Nederland. Wij zouden meer gevoel op prijs stellen voor plaatselijke experimenten in Nederland die voortkomen uit een soms wat onverstandige reactie op bepaalde omstandigheden. Wij zouden uw zorgvuldige taxatie van onze ontwikkelingen in het licht hiervan op prijs stellen.  Wij moeten de hulp van God zoeken  om zo te komen tot wijze antwoorden op onze nieuwe historische situatie. Wij van de GKv geloven dat uw kerken eveneens geconfronteerd zullen worden met soortgelijke uitdagingen in uw eigen veranderende context.

Het is van belang dat de FRCA gebruik maken van goede informatiebronnen over onze kerken om tot een juiste beoordeling er van te komen. Wij bevelen sterk aan dat de deputaten van de FRCA zich primair beperken, tot de officiële besluiten en documenten van de Generale Synode der GKv over de ter discussie staande onderwerpen en daarbij informatie over wat in de verschillende plaatselijke kerken heeft plaats gevonden, slechts gebruiken als voorbeelden van incidenten in een snel veranderende context -  een context die blijkbaar sneller verandert dan die van West-Australië.   

In de bijlage bij deze brief worden de aanbevelingen van de BBK gegeven, gebaseerd op ons bezoek aan uw Synode. Wij zouden uw commentaar daarop op prijs stellen.

Tenslotte schrijft u in uw brief van 19 november 2012 dat u ons de volledige vermaning op 1 maart 2013 zult toezenden. Wij zouden deze brief met uw vermaning graag op een eerdere datum ontvangen zodat de  ontvankelijkheid ervan op onze aanstaande  Generale Synode verzekerd is.

De uwe in Christus,[8]

--------------

Wij bevelen aan:

1. Dat de deputaten BBK hun waardering uitspreken voor hun goede ontvangst op de FRCA Synode en de gegeven gelegenheid om op plenaire vergaderingen en op bijeenkomsten van het comité te spreken.
   
   
2. Dat de deputaten BBK de deputaten van de FRCA verzoeken  om ons zo spoedig mogelijk te voorzien van de basisinhoud van hun vermaning, inclusief de conclusies en de gronden ervoor. Dan zal het mogelijk zijn om te helpen de vermaning toegankelijk en geschikt te maken om door de komende Generale Synode behandeld te worden.
   
   
3. Dat sectie 4 van de BBK die verantwoordelijk is voor de contacten met de FRCA, niet aarzelt deze vermaning van de FRCA te beschouwen als vergelijkbaar met  kerkelijke tucht op het niveau van de plaatselijke kerk.
   
   
4. Dat de deputaten BBK tegenover de deputaten van de FRCA erop blijven staan dat deze zich focussen op de officiële besluiten en documenten van de Generale Synode van de GKv.
   
   
5. Dat de deputaten BBK blijven volgen hoe de FRCA pers over onze kerken schrijft, los van de kwestie van de vermaning. Waar nodig zullen de deputaten BBK via sectie 4, een signaal afgeven richting FRCA wanneer men het gevoel heeft dat opmerkingen in de pers niet accuraat of eerlijk zijn.
   
   
6. Dat de deputaten BBK aan de Australische deputaten hun dankbaarheid overbrengen voor onze zusterkerkrelatie, maar ook dat wij vinden dat de FRCA als zij de contacten voortzetten met kerken die zich van ons hebben afgescheiden (en die ons valse kerken in wording noemen), niet handelen in overeenstemming  met de kerkorde.

(Vertaling uit het Engels: R. Sollie-Sleijster)

De brief is op de website van BBK niet ondertekend maar gezien de tekst en de Australische Acta zal het om een epistel gaan van de deputaten die vorig jaar een bezoek hebben gebracht aan de FRCA, t.w. de broeders J.H. de Jong, ds. P.K. Meijer en K. Wezeman. De bijgevoegde aanbevelingen zijn dan gericht aan BBK als geheel en daarin speciaal aan sectie 4.

Merkwaardig

Wij vinden de handelwijze van de deputaten merkwaardig. Wat willen zij eigenlijk? Het tijdstip waarop dit persbericht en de brief nadrukkelijk in de publiciteit is gebracht doet een poging vermoeden de komende Australische vermaning wat te neutraliseren. Want het is toch vreemd dat niet rustig de vermaanbrief wordt afgewacht? Vooral omdat 'er eigenlijk weinig aan de hand is', alleen enkele lokale kleine afwijkingen van de algemene synodelijn plaatsvindt, zoals de deputaten willen doen geloven. Waarom roept men dan nu al 'brand' voordat er nog maar een enkele letter is ontvangen?

In Nederland probeert men al jaren de kerkelijke afval te bagatelliseren. Veel serieuze bezwaren werden onontvankelijk verklaard of formeel afgehandeld. In het nieuwe kerkrecht zijn er voor kerkleden nauwelijks mogelijkheden meer om bezwaren in te dienen op synodaal niveau. Degenen die zich niet conformeren aan de mainstream worden doodgezwegen, buitenspel gezet.
Vreest men daarom de Australische kerken die hun bezwaren in een publiek vermaan nu luid en duidelijk en met steun van kerken op andere continenten op het 'hoogste niveau' bij de Nederlandse kerken kenbaar maken en het nu voor ieder in kerkelijk Nederland duidelijk kan worden wat de echte 'zonden' in de GKv zijn? 

Ongeestelijk

Het handelen van de deputaten is ook ongeestelijk, lijkt ons. Zij dringen er op aan niet te aarzelen het vermaan te beschouwen als vergelijkbaar met tucht in de plaatselijke gemeente (aanbeveling 3). Maar als dat zo is dan past toch een houding van ontvankelijkheid en nederigheid? Dan moeten we toch als gezamenlijke kerken eerlijk luisteren naar wat de broederschap te zeggen heeft? En dat vervolgens overwegen en als het terecht is, het ter harte te nemen?

Maar wat de deputaten nu doen is voorwaarden en condities stellen aan een vermaan in wording. Dat is toch net zo weinig geestelijk als een broeder die voorafgaande aan een vermaanbezoek de ambtsdragers alvast voorschrijft wat ze wel en niet mogen zeggen, en welke informatie(bron) wel en niet aanvaarbaar is voor hem. Waarom deze krampachtige houding? Waarom zo overgevoelig voor kritiek vanuit het buitenland op de ontwikkelingen in de GKv, zoals die ook te merken was tijdens synodezittingen vorig jaar? Is men bang voor hetgeen publiek aan de orde zal worden gesteld?

Bronnen

Het lijkt er op dat men inderdaad nogal bevreesd is voor dat wat door verontruste broeders en zusters wordt gesignaleerd op enkele websites. Want de Australische kritiek zou

"…  vaak niet gebaseerd [zijn] op officiële stukken of generaal synodale besluiten, maar vaak ook op persoonlijke ervaringen of op informatie van allerlei (Nederlandse) websites, die zeer kritisch schrijven over wat er binnen de GKv gebeurt. De deputaten hebben de FRCA gevraagd hier anders mee om te gaan. Het is niet vruchtbaar allerlei zaken op lokaal niveau onder een vergrootglas te leggen, terwijl men niet weet wat de kerkenraad, classis of synode hierover besloten heeft."

Dit verhaal wordt steevast door de deputaten BBK te berde gebracht als er grondige kritiek door buitenlandse kerken wordt geoefend. En dat niet alleen aan het adres van de Australische kerken maar evenzeer aan de Canadese en andere zusterkerken. We hebben het op de synode van Zwolle-Zuid gehoord, op die van Harderwijk weer en we weten uit persoonlijke contacten dat dit steeds hetzelfde liedje is dat door BBK wordt aangeheven zodra zij worden geconfronteerd met vragen over allerlei afwijkingen in de kerken.

Binnen de GKv opereren twee websites: gereformeerdekerkblijven.nl en deze site, eeninwaarheid.info[9]. Broeders van DGK[10] hebben een website werkenaaneenheid.nl die ook allerlei relevante informatie over kerkelijke ontwikkelingen en gebeurtenissen geeft. Ieder kan zien dat de redacteuren van deze websites hun uiterste best doen om gedocumenteerde informatie te verschaffen. Altijd wordt verwezen naar de bronnen waaruit wordt geput en die ieder kan controleren. Als er fouten worden gemaakt, vinden onmiddellijk correcties plaats. Daarop zijn de redacties aanspreekbaar.

Laten we voor onszelf spreken. We hebben een aantal synoden full time bijgewoond. Daarbij hebben we geprobeerd nauwkeurig de besprekingen te verslaan, de besluiten van concept tot eindversie weer te geven en toespraken óf wel in extenso óf samengevat te publiceren. Slechts een heel enkele keer hebben we op verzoek een correctie moeten aanbrengen. En als er belangrijke berichten van gemeenten, classes en deputaatschappen etc. in de pers verschijnen, signaleren we die en geven daarvan de essentie. Ieder kan controleren of we daarin geslaagd zijn of niet, want altijd worden de bronnen vermeld.
Natuurlijk zullen deputaten die vrijwel kritiekloos achter de gang van zaken in onze kerken staan, het vaak niet eens zijn met onze analyses en commentaren. Dat mag. Echter de geboden informatie proberen te neutraliseren door hun werk te desavoueren is niet erg broederlijk en nogal zwak. Is men in BBK bang dat er door het buitenland zo toch teveel in de kerkkeuken kan worden meegekeken en men niet meer de sturing van informatie geheel in eigen hand heeft?

Informatie

BBK suggereert dat de buitenlandse kerken niet goed op de hoogte zijn van de werkelijke situatie in de GKv. Zij zouden zich primair en alleen moeten richten op wat officieel op synodaal niveau is behandeld en besloten, en niet afgaan op wat hen via andere informatiekanalen bereikt.
Er zit iets redelijks in de gedachtegang. De kerken in zijn algemeenheid zijn 'af te rekenen' op wat zij gezamenlijk afspreken en voorstaan. Allerlei lokale onordelijkheid, laat staan kerkelijke querulanten mogen niet haar algemene imago bepalen. Zo is het bijvoorbeeld onjuist onze kerken om hun 'ware kerk verleden' en 'kerkisme' af te schrijven op basis van enkele doorgeschoten opvattingen van individuele broeders. Overigens een in vrijgemaakte kringen zelf steeds meer geliefde bezigheid.

Tegelijk zijn de opmerkingen van BBK nogal suggestief. Want wie de rapportage van de afgevaardigden van bijvoorbeeld de Canadese kerken heeft gelezen, kan niet anders dan tot de conclusie komen dat zij zeer zorgvuldig te werk zijn gegaan. Ze baseren zich juist op officiële stukken en besluiten en geven daar hun kritiek en commentaar op! Er is, naar wij hebben ervaren, geen sprake van dat ze alleen zijn afgegaan op wat 'losse' informatie. Deze kerken weten waar ze het over hebben. Het is alleen maar toe te juichen dat ze zich daarbij breed oriënteren en zich niet slechts hebben willen beperken tot datgene BBK aan informatie blieft te selecteren. We verwachten dat de Australische kerken niet minder goed en officieel geïnformeerd zullen blijken te zijn.

Leer en leven

Daar komt nog iets bij. Want, hoewel voor de officiële koers van de kerken inderdaad belangrijk is nauwkeurig na te gaan wat door de kerken 'met de meeste stemmen is besloten en hetgeen voor vast en bondig moet worden gehouden', het gaat wél om leer én leven. Wat officieel in mooie tot in punt en komma gestroomlijnde besluiten wordt verwoord - men kan er wat van in synodale vergaderingen - moet ook de praktijk van het kerkelijke leven dekken. En daar zit nu juist veel moeite en dat veroorzaakt veel onrust in onze kerken. Want de discrepantie tussen wat de kerken formeel besluiten op het 'meeste' niveau en het leven op de kerkvloer groeit. In de synodevergaderingen van de laatste jaren kon je horen en zien dat het 'gewone' kerkvolk vrijwel niets meer heeft met deze kerkelijke vergaderingen. "Het leeft niet meer", zegt men. "Men doet maar", hoor je. Plaatselijke kerken met hun kerkenraden gaan hun eigen gang. Je kunt het ervaren dat een predikant op huisbezoek 'doodleuk' stelt dat hij geen boodschap heeft aan de bepalingen van Amersfoort-Centrum t.a.v. de toelating tot het Avondmaal. Je kunt in onze kerken zomaar verzeild raken in een situatie van een volstrekt open Avondmaal[11], om maar een enkel voorbeeld te noemen.

Het persbericht van BBK erkent "dat er soms reden is voor zorg over (locale) ontwikkelingen binnen de kerken. De praktijk gaat wel eens in tegen besluiten van het kerkverband." We zijn blij dat de ogen van BBK hiervoor open gaan. Maar is er alleen sprake van incidenten?

Wie de discussies over de nieuwe kerkorde op de synode van Harderwijk heeft gevolgd, ziet een bepaalde trend. Er is sprake van een groeiend independentisme. Door verschillende welbespraakte afgevaardigden werd naar voren gebracht dat de synode niet voorschrijvend maar volgend dient te zijn. De belangrijkste taak van de meeste vergadering is faciliteren en ondersteunen van ontwikkelingen in de kerken. Vergelijk bijvoorbeeld de aanpassing van de KO op het punt van de erediensten op de zondag: als regel zal men twee kerkdiensten houden, zo bepaalt de Werkorde. Niet een goede onderbouwing vanuit de Schrift gaf hier de doorslag maar de gewenste praktijk in sommige gemeenten. En inmiddels zien we een groeiende gewoonte van het bijwonen van slechts één eredienst en is men hier en daar bezig met één dienst per zondag. 

Terecht moet een synode anticiperen op nieuwe zaken die zich voordoen. Star conservatisme is geestelijk de dood in de pot. Maar het punt waar het om gaat is of we een kerkgemeenschap vormen waarin we samen Schriftuurlijke afspraken maken en ons er ook aan houden, óf dat het kerkverband nauwelijks meer voorstelt dan een verband van een aantal autonoom opererende 'vrije' gemeenten die hun eigen koers bepalen en die voor zover nodig of gewenst, nog een (financieel) beroep (kunnen) doen op het kerkverband. Wie voorbeelden wil: kijk naar GKv Amsterdam en omgeving.

Misschien is ten diepste hier het probleem wel de handhaving van de kerkelijke tucht. Vanuit het postmodernistisch gevoel mag ieder zijn variant koesteren van leer en leven. Het past daarbij niet elkaar te vermanen, terecht te wijzen, laat staan kerkelijke tuchtmaatregelen te nemen. Die tijdgeest lijkt ook het vrijgemaakte kerkelijke leven te hebben doortrokken. Zou er daarom zo'n moeite zijn met een officieel vermaan uit Australië? En de deputatenbrief zo'n hoog gehalte bevatten aan 'kijk naar jezelf'?   

Uitsluitend naar synodebesluiten en –rapporten kijken? In de huidige kerkelijke situatie (trouwens wanneer niet) ontgaat ons dan heel veel. Dan mis je voor een belangrijk deel het zicht op het werkelijke leven en de eigenlijke koers van de kerken. We raden daarom de buitenlandse kerken aan toch maar door te gaan met kennisnemen van wat er buiten officiële kanalen aan informatie wordt geboden. 

Toezicht

Het is wonderlijk gesteld. De Australische kerken hebben zich voorgenomen de GKv te gaan vermanen. Van weeromstuit plaatsen onze deputaten nu hén onder toezicht.

De deputaten willen dat BBK nauwlettend de pers in Australië volgt en een "signaal afgeeft als opmerkingen niet accuraat of eerlijk zijn".
Nou is daar natuurlijk niets op tegen. Het helpt om de betrouwbaarheid van de informatie te vergroten en bewaart goede verhoudingen. Zo krijgen wij maar heel weinig meldingen dat onze informatie 'niet accuraat en eerlijk is' zodat de conclusie wel moet zijn dat daar weinig of niets op valt aan te merken en dus wij ook een goede bron van informatie voor de rest van de wereld vormen… Of zou men scherper letten op wat de búitenlandse pers te berde brengt en de Nederlandse websites alleen achter de schermen bekritiseert zoals wij weleens het gevoel hebben gekregen?

Nog op een ander punt wordt de FRCA 'vermaand' vanuit Nederland. De Australische broederschap moet niet meer "contacten voortzetten met kerken die zich van ons hebben afgescheiden (en die ons valse kerken in wording[12] noemen)", bevelen ze aan. Want dat is "niet in overeenstemming met de kerkorde", zo vinden de deputaten. 

Je wrijft je ogen uit, als je dit leest. In het liberale klimaat dat in de GKv heerst, waar eigenlijk alles kan op het gebied van kerkelijke contacten en kerkelijk samenleven, wordt de oekaze gegeven, géén contact te hebben met afgescheiden broeders! Juist deze week kwam het bericht dat Deputaten Kerkelijke Eenheid hebben besloten in te gaan op een verzoek tot gesprek met de Protestantse Kerk Nederland (PKN). Nota bene, een kerkgemeenschap bestaande uit gereformeerden en vrijzinnigen, gelovigen en godloochenaars. En er is een uitgebreid contact en groeiende samenwerking met de Raad van Kerken in allerlei plaatsen. Een Raad die bestaat uit werkelijk alles wat zich maar als kerk aandient, van remonstrants tot rooms. Vol enthousiasme maakt men gereed voor de volgende Nationale Synode, getrokken door o.a. de vrijgemaakte hoogleraar prof.dr. B. Kamphuis.
Maar als de kerken in Australië spreken met de broeders die nog maar pas zijn afgescheiden en die beslist gereformeerd willen zijn en blijven, dan is het foei toch! Ja, en de reden is vooral dat zij zeggen dat de GKv "valse kerken in wording" zijn.

Nu, dat is toch ook zo? Die typering is toch terecht? Op deze website wordt al een hele tijd onverbloemd gesteld dat de gereformeerde kerken vrijgemaakt niet meer in alle opzichten voldoen aan de kenmerken van de kerk zoals we daarvan belijden in de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Dat is met vele argumenten aangetoond. De GKv is inderdaad op weg om tot een valse, d.w.z. niet meer wettige kerk van Christus te verworden. Een kerk waar jezelf en kinderen niet meer opgebouwd worden en niet meer veilig zijn.
Tot nu toe heeft niemand in onze kerken ons daarover vermaand, laat staan tucht geoefend[13]. Het Avondmaal staat voor ons open als voor ieder ander kerklid.

Waarom dan deze staf over het hoofd van de broeders in het verre Australië gebroken?
In dit kader is het ook bizar dat terwijl in vele vrijgemaakte gemeente het Avondmaal onbewaakt en onbestraft is opengesteld voor niet-gereformeerden, de deputaten nog vóór kennis kon worden genomen van het Australische vermaan, de Avondmaalkwestie al stellen. Hoeveel boter kun je op je hoofd verdragen!

Wij kunnen ons voorstellen dat vrijgemaakte deputaten het niet zonder meer genoeglijk vinden als zij in het verre Australië op de synode ook afgescheiden afgevaardigden tegenkomen. Dat zal best wel eens spannend zijn, zeker als het gaat om de ontwikkelingen in de kerken. Maar het gaat toch niet aan om vanuit Nederland wel even te bepalen wie mogen worden ontvangen in Australië? Als het ging om vrijzinnigen zou je er begrip voor kunnen hebben maar het gaat hier om integere gereformeerde broeders hoeveel moeite je ook kunt hebben met hun afscheid van de GKv.

Tenslotte

We zien uit naar het vermaan van de Australische kerken. Zij staan buiten de directe invloedsfeer van onze kerken. Vreemde ogen die wellicht scherper zien dan waartoe wij zelf in staat zijn. Laat ze maar in alle christelijke eerlijkheid samen met andere buitenlandse kerken hun broederlijk vermaan ons doen toekomen. Daarbij zijn we niet bang dat hun zorgen en bezwaren voortkomen uit hun wat 'achtergebleven' plekje op aarde waarin het bruisende Nederlandse leven nog geen vat op heeft gekregen[14]. Misschien is hun positie juist geschikt om goed te onderscheiden waarop het aankomt. En kunnen zij ons laten zien hoever het verval van de gereformeerde kerken is voortgeschreden.
Tot heil en zegen van de kerken en hun verbondenheid.

APPENDICES 

Appendix A – Persbericht in ND

auteur: redactie kerk en religie 

De vrijgemaakt-gereformeerde deputaten Betrekkingen Buitenlandse Kerken willen dat bezorgde Australische zusterkerken anders omgaan met hun kritiek op de Nederlandse situatie.

Dat schrijven ze in een gisteren verschenen persverklaring, naar aanleiding van het nieuws dat de Free Reformed Churches of Australia (FRCA) een commissie hebben benoemd die de komende maanden een officiële vermaning opstelt. Deze vermaning is gericht aan de volgende synode van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) in 2014. Dat de Australische kerken – in de jaren vijftig van de vorige eeuw gevormd door vrijgemaakte emigranten – dit van plan zijn, werd afgelopen zomer al bekend.

De Nederlandse deputaten tekenen aan dat de Australische kritiek ‘vaak niet is gebaseerd op officiële stukken of generaal-synodale besluiten, maar vaak ook op persoonlijke ervaringen of op informatie van allerlei (Nederlandse) websites, die zeer kritisch schrijven over wat er binnen de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) gebeurt.’ Het is volgens hen ‘niet vruchtbaar allerlei zaken op lokaal niveau onder een vergrootglas te leggen, terwijl men niet weet wat de kerkenraad, classis of synode hierover besloten heeft’.

Volgens het deputaatschap is er soms best reden voor zorg over ontwikkelingen, ‘maar een buitenlandse zusterkerk zal zich hierin terughoudend moeten opstellen tot de synode een besluit heeft genomen’. Ook dan blijft er nog genoeg te bespreken, schrijven ze.

De zorg van de Australische zusterkerken is al jarenlang onderwerp van gesprek en raakt thema’s als Bijbeluitleg, ethiek, leer over de kerk en sacramenten. Wat deputaten betreft, blijven de kerken in gesprek over de kerkelijke keuzes. En daarvoor blijven ‘synodebesluiten het uitgangspunt’.

• geplaatst:
• 22-01-2013 - 5.40
• laatst gewijzigd:
• 22-01-2013 - 14.40

Appendix B – Besluit FRCA m.b.t. het vermaan

I. Decision:

1. To present to the RCN an official admonition stating our concerns.

2. This admonition will be a statement of weighty objections with respect to the doctrine and practice of the RCN in line with the rules for sister church relations.

3. To appoint an advisory committee consisting of brothers chosen by synod to formulate the admonition paying special attention to items that have had deputies’ special attention such as:

a. Hermeneutics

b. Ethics

c. Sacraments

d. Ecclesiology

e. Church government

f. Liturgy

4. The committee is to take into account the responses already received from the RCN. This is to be done in consultation with the Canadian Reformed Church deputies CRCA according to Article 86, Synod Burlington 2010 and the DRCA of the FRCSA according to Article 19.4 of Synod Pretoria 2011. Acts of Synod 843.

5. The advisory committee is to report to synod delegates by 1 March 2013.

6. Synod is to reconvene on 22 April 2013 so that this official admonition can be tabled for adoption and so that synod can formulate its decision on how to proceed with our relationship with the RCN.

Grounds:

1. Over time the FRCA synods and deputies have clearly expressed their concerns and called upon the RCN synods and deputies to remain faithful. The present deputies have presented evidence that the RCN does not reject all errors contrary to the word of God.

2. The seriousness of these concerns requires an official admonition that will have consequences.

3. The RCN have clearly communicated to the FRCA:

a. that they don’t recognize themselves in the image described in the Acts of Legana 2009;

b. that they request substantiated reasons supporting our concerns; and

c. that they are willing to listen to them.

4. Our rules for sister church relations require mutual assistance, encouragement, exhortation, and care. Although the deputies report as well as previous synod decisions and reports to synod have substantiated many of our concerns it is important to go the extra mile to ensure that our concerns are accurately and properly formulated and understood, particularly when our Dutch sister churches are requesting this.

5. The RCN have clearly communicated to us that they would like communication of official concerns to be addressed directly to their synod, as is the intent for the official admonition.

6. We need to ensure that our concerns are clearly and carefully formulated in the form of a weighty document, making use of the expertise in our churches, and existing work done.

7. Other sister churches share these concerns and have decided to work in consultation with us. (See article 86 of Synod Burlington 2010: Consideration 3.10 “The fraternal delegates of the FRCA and the OPC at Synod Burlington-Ebenezer requested that our deputies work together with theirs in reaching out to the RCN.” Decision 4.4.5 “To work in consultation with the deputies of the FRCA and the OPC.”)

NOTEN