Printen

Canadese zorgen over de GKv (1)

 

Redactie een in waarheid

10-09-11

 

De Canadese kerken (Canadian Reformed Churches, CanRC) waarmee de gereformeerde kerken vrijgemaakt een zusterkerkrelatie onderhouden, maken zich zorgen. Grote zorgen zelfs. Om de ontwikkelingen in de GKv. Dat steken ze niet onder stoelen en banken. Want een relatie tussen zusterkerken vraagt er om als er zorgen zijn die ook kenbaar te maken. Om elkaar te helpen. Zeker als het om fundamentele zaken gaat, moet er gesproken en hulp geboden worden.

 

De Canadese synode van Burlington 2010 stelde daarom een speciale commissie[1]

in die, kort gezegd, als opdracht kreeg de zorgen over de ontwikkelingen in de GKv kenbaar te maken en daarover te rapporteren. Twee leden van de commissie, ds. DeGelder en br. Nordeman, werden afgevaardigd naar de synode te Harderwijk.

 

De afgevaardigden van de CanRC hebben op deze synode openhartig over de ontwikkelingen die hun zorgen baren, gesproken. Hun deelname aan de besprekingen en de toespraken die zij tot de synode richten, leggen daar een niet mis te verstaan getuigenis van af.[2]

Na hun bezoek werd ook het kerkvolk van de CanRC op de hoogte gebracht. In Clarion, the Canadian Reformed Magazine (Volume 60, No. 16, 29 juli 2011), stond een verslag van het bezoek van de Canadese broeders aan Harderwijk. Het is zinnig om daar kennis van te nemen omdat hun waarneming ons kan opscherpen. En waarschuwen!

 

De genoemde commissie heeft ook een (interim)rapport geschreven over hun bevindingen en onderzoek. Het is zinvol dit puntige rapport waarin meer in detail wordt ingegaan op zorgwekkende ontwikkelingen in de Gkv te publiceren. Immers daarin wordt een onderbouwing geboden van de moeiten die de Canadese kerken hebben met de gang van zaken in onze kerken. We hopen dat verslag de volgende week het licht te laten zien.

 

Het kan ons bemoedigen als de moeiten die we zelf hebben maar die hier veelal worden genegeerd, kennelijk elders in de wereld wél worden gedeeld. Zo hebben we in de Canadese bijdragen (en ook van anderen!) aan de synodebesprekingen en in persoonlijke gesprekken met de afgevaardigden de warme band gevoeld met broeders die staan voor hetzelfde authentieke gereformeerde geloof en daarvan vrijmoedig getuigen.

 

We willen ook waarnemingen van zusterkerken in nog andere werelddelen publiceren. Graag ontvangen we daarvoor kopij, rapporten of artikelen. Die kunnen naar het email adres van de site worden gestuurd.

 

--------------------------------------------------------------------------------------------------

 

ARTIKEL IN CLARION

 

Bezoek aan de Generale Synode Harderwijk van de Gereformeerde Kerken in Nederland van 28 maart - 2 april 2011

 

Inleiding

 

De synode van Burlington 2010 voegde aan de Commissie voor Relaties met Buitenlandse Kerken een tijdelijke subcommissie toe voor contacten met onze Nederlandse zusterkerken (Acta art.86). Het onderstaande is een samenvatting van het rapport dat twee leden van deze subcommissie, G.J. Nordeman and J. DeGelder, schreven na hun bezoek als afgevaardigden van de Canadian Reformed Churches aan de huidige Generale Synode 2011 van de Gereformeerde Kerken in Nederland.

 

De synode

 

De synode werd gehouden in Harderwijk en vergaderde tussen januari en juni. Gewoonlijk kwam de synode alleen op vrijdag en zaterdag bijeen. Synodecommissies waren geformeerd per provincie zodat hun leden konden vergaderen in het gebied waar zij woonden. In de eerste weken waren er geen plenaire sessies omdat de synodecommissies hun rapporten en aanbevelingen moesten schrijven. De week van 28 maart tot 2 april vond de zgn. 'buitenland-week' plaats waarin alle buitenlandse gasten gelegenheid kregen zich te presenteren.

 

Vergadering met BBK

 

Op de eerste dag van die week ontmoetten wij een sectie van BBK deputaten[3] om de zorgen van de Canadian Reformed Churches over ontwikkelingen in onze Nederlandse zusterkerken over te brengen. Sommige zorgen waren al verwoord door de synode van Burlington 2010, maar onze commissie gaf een gedetailleerder evaluatie in een interimrapport dat al eerder was toegezonden aan BBK[4]. Dit rapport bood een kritische evaluatie van drie zaken (hermeneutiek, voorkomend in publicaties van dr. Paas en dr. Van Bekkum; de contacten tussen de GKv en de NGK; en Man/Vrouw in de kerk).

 

We hadden een openhartige en broederlijke bespreking over verschillende onderwerpen. De afgevaardigden hadden het bovengenoemde interimrapport ook al naar de synode gestuurd. Hoewel het na sluitingstijd voor ingekomen stukken werd verstuurd, accepteerde de synode het en gaf het aan de synodecommissie voor buitenlandse kerken om er commentaar op te leveren. Ook kregen alle leden van de synode een kopie.

 

Ernstige zorgen

 

We benadrukten de ernst van de zorgen van Canada en hoe dit de relatie met ons zou kunnen beïnvloeden. We drongen er bij hen op aan deze zorgen niet onder tafel te vegen of alleen maar kennis te nemen van de visie van de CanRC (en andere kerken!). Onze zorgen moeten door de synóde worden gehoord, maar voor buitenlandse kerken is BBK het adres om hier stem aan te geven en ze op de agenda van de synode te zetten. De manier waarop BBK dit dan doet, laat aan de synode zien hoe ernstig de bezwaren zijn die in buitenlandse zusterkerken leven.

 

We spraken onze bezorgdheid erover uit dat de ontwikkelingen in de Nederlandse kerken er toe leiden dat zij zich verwijderen van de betrouwbaarheid en het gezag van Gods Woord. Steeds meer wordt de mens en zijn ideeën en verwachtingen in het centrum gesteld in plaats van Gods geopenbaarde wil.

De broeders pakten dit punt op en verzekerden ons dat, ondanks wat er allemaal gaande is en schuift in de Nederlandse kerken, zij trouw willen blijven aan de Schriften als het Woord van God in alle opzichten. Zij blijven volhouden dat de gereformeerde kerken in Nederland Bijbels en confessioneel integer zoeken naar relevante antwoorden op vragen die gelovigen stellen als zij geconfronteerd worden met de wereldse postchristelijke samenleving

 

De presentaties van synode rapporten

 

De dinsdag werd besteed aan een conferentie waarop verschillende door de synode ingestelde commissies hun rapporten die op de agenda stonden, presenteerden. De bedoeling was om zo de buitenlandse afgevaardigden in het Engels te informeren over de verschillende onderwerpen en voorstellen waarover de synode had te handelen.

 

De scriba van de synode gaf een overzicht van de synodeagenda en ds. Oosterhuis, secretaris van BBK, gaf een overzicht van de voorstellen met betrekking tot de buitenlandse zusterkerkrelaties.

Vermeldenswaard is dat de GKv[5] zijn aanbod van een zusterkerkrelatie met de OPC heeft ingetrokken. Het aanbod werd door een aantal synodes gedaan maar was tot nu toe door de OPC in overweging gehouden. De 77ste General Assembly van de OPC concludeerde dat de Assembly niet in staat was, zonder reserves, te bevestigen dat de Gereformeerde Kerken in Nederland echt gereformeerd zijn.

 

Daarna lichten de Deputaten voor Kerkelijke Eenheid (DKE) het deel van hun rapport over contacten met de NGK[6] toe. Ook de deputaten Man/Vrouw (M/V) in de kerk gaven een samenvatting van hun rapport. Na elke presentatie was er gelegenheid om vragen te stellen. Maar de deputaten wilden niet in discussie gaan over verschillende visies.

 

Conferentie over hermeneutiek

 

De volgende dag woonden alle buitenlandse afgevaardigden in de theologische universiteit in Kampen een conferentie over 'hermeneutiek' bij. Het is was duidelijk dat deputaten BBK hadden waargenomen dat in tal van zaken zorgen van veel buitenlandse zusterkerken cirkelen rond hermeneutische vragen: wat zijn de principes die bepalen hoe wij de Bijbel lezen en verklaren?

Een aantal stafleden van de TUK[7] leidde de verschillende onderwerpen m.b.t. dit thema in. Na elke presentatie ontstond een levendige en nu en dan kritische discussie.

 

Synode vergaderingen

 

Donderdag en vrijdag waren de enige twee dagen die aan synodevergaderingen werden besteed. Het rapport van deputaten BBK met de aanbevelingen van synodecommissie Utrecht stond voor donderdag op de agenda. Het was een plezierige verrassing dat deze commissie een uitgebreide en zorgvuldige samenvatting van het ons interimrapport gaf.

De synodecommissie suggereerde dat een bepaalde gedragslijn zou worden gevolgd in de beantwoording. Maar het stelde ons teleur dat niemand op het rapport reageerde. Ook de synode deed er niets mee tot onze frustratie: "Dankuwel voor uw brief, maar we negeren hem".

 

Voor de tweede synodedag was een algemene bespreking van het rapport van de Deputaten Kerkelijke Eenheid gepland, met een focus op de contacten met de NGK. Twee onderdelen van het rapport ontvingen speciale aandacht: (1) de zaak van de trouw aan de leer en de binding aan de gereformeerde confessie, en (2) de hermeneutische principes achter het VOP[8] rapport van de NGK, dat leidde tot de openstelling van alle ambten voor vrouwen. De algemene conclusie van het rapport was dat er een grote eenstemmigheid en eensgezindheid is gekomen m.b.t. deze zaken en er een veel groter begrip is gegroeid voor elkaar als kerken. De synode wijdde er een eerste bespreking aan.

Verspreid over de agenda voor deze dagen werden de broeders afgevaardigden uitgenodigd om de synode toe te spreken. Rev. DeGelder deed dit voor de CanRC. Hij werd beantwoord door K. Wezeman, voorzitter van BBK.

 

Cultureel relevant in een seculiere samenleving

 

De dagopening op dinsdag bleek de rode draad te zijn die gedurende de hele week vele presentaties en toespraken verbond. De meditatie over Exodus 3:1-15 zette voor ons de toon. Mozes spreekt in dit gedeelte vanuit de brandende braambos tot God. De toepassing die werd gemaakt was duidelijk: God spreekt, maar niet altijd daar waar wij menen dat Hij spreekt, of op de manier waarop wij verwachten dat Hij spreekt. En: Als we proberen de relevantie van Gods Woord in onze contekst proberen te ontwaren kan dat een zekere spanning geven … de moderne tijd vraagt om een nieuwe manier van spreken, nieuwe manieren van uitleggen. En: Het is niet altijd gemakkelijk de stem van de levende God in onze wereld te herkennen, of zijn woorden uit te leggen voor onze situatie. Wat is de relatie tussen God en onze cultuur? Hoe spreekt hij tegen mensen van onze tijd?

We zouden ons moeten afvragen: Wat betekent het als God spreekt in de Bijbel? Is er spanning tussen de Schriften en het spreken van de levende God?

 

De boodschap leverde een belangrijke sleutel tot het begrijpen van de ontwikkelingen in onze zusterkerken. Er is een drang Gods Woord op zo'n manier weer te geven dat het ons als gereformeerde kerken cultureel relevant maakt; om zo het evangelie toegankelijk te maken voor mensen die leven in een toenemend verwereldlijkte, en ook postmoderne en postchristelijke samenleving.

 

Ontspoord

 

Het lijkt een lofwaardig doel om als christenen cultureel relevant te zijn als we ons in spreken en schrijven richten tot mensen in onze postmoderne en postchristelijke samenleving. Uiteindelijk leven we als kerkmensen in een seculiere wereld en worden daardoor beïnvloed. En we willen ook onze handen uitstrekken naar ongelovigen op een manier die hen aanspreekt en die relevant is in hun omgeving. Maar dit betekent niet dat onze postmoderne cultuur en contekst moeten gaan bepalen hoe we de Schrift zullen lezen, en wat in de Bijbel relevant is voor vandaag en wat niet. Want dit zou de (moderne) mens met zijn ideeën en verwachtingen in het midden plaatsen i.p.v. God, die zichzelf openbaart.

We zijn bang dat hier de dingen ontsporen in onze Nederlandse kerken. Het argument dat het schrijven van Paulus de cultuur van zijn dagen weerspiegelt en dat dus het duidelijke onderwijs in zijn brieven niet langer geldt voor de tijd waarin wíj leven, ondermijnt de belijdenis dat het Góds Woord is waarin de Here zijn wil openbaart. Als we aangemoedigd worden om naar de stem van de levende God te luisteren boven wat is geschreven overschrijden we een belangrijke grens.

Door de gretigheid om cultureel relevant te zijn, wordt gemakkelijk vergeten dat Gods Woord vaak ook tegen-cultureel is. In feite is het sinds de dagen van het Nieuwe Testament altijd tegen-cultureel geweest, en zal dat altijd blijven.

 

Theologie in Kampen   

 

Het schijnt dat op de TUK meer en meer de nadruk ligt op de behoefte academisch relevant te zijn te midden van andere Nederlandse als internationale theologische faculteiten en instituten. De meeste van deze instituten zijn tamelijk liberaal in hun theologie en erg kritisch in hun benadering van de Schrift.

Dit betekent dat de focus is veranderd. Hoewel de hoofdtaak van de TUK officieel nog de opleiding van predikanten is, schuift het brandpunt naar academisch theologisch onderwijs.

Het gevolg is dat steeds minder afgestudeerden kiezen om predikant te worden en dat de TUK steeds meer moet meedingen om studenten te krijgen. Voor jonge mannen (en vrouwen!) van de GKv is de TUK niet meer de eerste keus maar een van vele opties.

De drang om academisch relevant te zijn en geaccepteerd te worden door moderne liberale theologische academies baart zorgen, zie de resultaten van onderzoek en publicaties als die van dr. Paas en dr. Van Bekkum. De intentie om de confrontatie aan te gaan met kritische geleerden in hun eigen domein kan goed zijn, maar als het resultaat een modern kritischer manier van lezen en interpreteren van de Bijbel is, gaat het verkeerd. Indien het de helderheid en autoriteit van de Schriften als Gods Woord, zoals we belijden in art. 3, 5 en 7 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis ondermijnt, is de prijs voor de kerken te hoog. Het gaat uiteindelijk om de School die de toekomstige predikanten en leraren opleidt.

Het was opvallend hoe in verscheidene presentaties in Kampen de beheersende vraag was hoe de waarheid van Gods Woord kan worden gepresenteerd op zo'n wijze dat het relevant is voor de huidige vragen die mensen hebben in een zeer wereldse, postmoderne en postchristelijke cultuur van de 21ste eeuw.

 

Stijl van het Koninkrijk

 

Een ander onderwerp dat vragen opriep was de zgn. "stijl van het koninkrijk" benadering bij ethische kwesties. Het werd ontwikkeld als een goed bedoelde poging als Gods volk een weg te vinden in netelige ethische kwesties. We weten allemaal dat het niet altijd gemakkelijk en eenvoudig is recht toe recht aan Gods geboden voor een heilig leven toe te toe te passen. Niet alles is altijd even helder en duidelijk.

In zijn presentatie op de hermeneutiek conferentie in Kampen gaf dr. Ad de Bruijne een toelichting op de intentie van deze benadering. Maar het werd niet duidelijk hoe deze verbonden kon worden met Gods geboden en voorschriften in zijn Woord. Op zijn minst wordt de indruk gewekt dat deze benadering een dekmantel vormt voor kerkenraden en kerkleden om hun eigen persoonlijke ethische keuzen te maken. Het effect zal ethische verwarring zijn, in plaats van het streven naar eenheid in het gehoorzamen van Gods Woord.

 

We zijn er niet overtuigd van deze "stijl van het koninkrijk" benadering erg zal helpen. Onze zorg is dat in de praktijk het onderscheid tussen Gods wil en wat hij verbiedt, vertroebelt. De benadering leidt af van wat God gebiedt in zijn Woord. Het individualisme van onze dagen zal mensen met tegengestelde overtuiging brengen tot uitspraken als: "Dit is mijn keuze en jij kunt niet zeggen dat die verkeerd is, want dit is wat het leven in Gods koninkrijk voor mij betekent".

 

Liturgische versplintering

 

Het is bekend dat plaatselijke kerken experimenteren met eredienst en liturgie. Er zijn genezingsdiensten gevoed door charismatisch denken. Gereformeerde auteurs spreken over de kinderdoop als optioneel. Een kerk organiseerde zogenaamde "Taize-diensten" zonder prediking met alleen maar een persoonlijke meditatie. Hoewel de media veel aandacht aan deze dingen geven, werd ons verteld dat maar een heel beperkt aantal van de 270 plaatselijke kerken hierbij zijn betrokken. De meeste zaken zijn ook op geen enkele wijze gesanctioneerd of goedgekeurd door een classis of synode. In feite fronsen veel mensen hun wenkbrauwen bij deze activiteiten.

Dit mag zo zijn, maar het is ook belangrijk op te merken dat niets en niemand in staat lijkt te zijn deze zaken te stoppen. Het resultaat is dat de kerken van het GKv-verband meer en meer een versplinterd beeld vertonen.

 

Een cruciale verschuiving

 

De ontwikkeling in het theologische denken in Kampen laat een cruciale verschuiving in de hermeneutiek zien: wat zijn de uitgangspunten die ons leiden als we de Schriften lezen en verklaren? Dit zal onvermijdelijk doorsijpelen in de kerken, en dat doet het al. Het vormt de achtergrond van vele dingen die veranderen in onze Nederlands zusterkerken. Indien daar geen ommekeer is, zal het menselijk gesproken leiden tot meer en meer theologische en liturgische verwarring en versplintering in en tussen de kerken. Het begin daarvan kan nu al worden waargenomen.

 

Gedeelde zorgen

 

Wij staan daarin niet alleen. Verscheidene buitenlandse gasten die deelnamen aan de discussies in Kampen gaven ook blijk van ernstige zorgen over het gebruik van de Schrift aan de TUK. En in hun presentaties voor de synode maakten vele afgevaardigden uit de broederschap kritische en waarschuwende opmerkingen en stelden bezorgde vragen over de ontwikkelingen in de gereformeerde kerken in Nederland.

 

(vertaling D.J. Bolt)

 

 



[1] De commissieleden zijn rev. J. deGelder, ouderling G.J. Nordeman, rev. J. Moesker en dr. C. Van Dam

[2] Zie m.n. deSynodeverslagen week 13 - Buitenlandse gasten 2 en 3 in de rubriekSynodeverslagen. De bijdragen van de CanRC kunnen ook heel gemakkelijk worden gevonden door als zoeksleutel (zie rode icoon rechtboven) in te geven: De Gelder. (Met excuus nog aan de predikant dat zijn op z'n Nederlands is gespeld, het had moeten zijn DeGelder.

[3] BBK betekent Betrekkingen Buitenlandse Kerken,of: relaties met buitenlandse kerken  

[4] De commissie wil ook een samenvatting van het interim rapport  bieden voor publicatie in Clarion.

[5] GKv staat voor Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, ook bekend als Reformed Churches in The Netherlands (RCN), de engelse vertaling van Gereformeerde Kerken in Nederland, de officiële naam van onze zusterkerken.

[6] NGK staat voor Nederlands Gereformeerde Kerken, ook bekend als  Netherlands Reformed Churches (NRC).

[7] TUK staat voor Theologische Universiteit Kampen

[8] VOP staat voor Vruowelijke Ouderlingen en Predikanten, of: ‘Female Elders and Ministers’ in het Engels.