De hermeneutische loper (1)
D.J. Bolt
14-12-13
De Deputaten Kerkelijke Eenheid (DKE) van de gereformeerd-vrijgemaakte kerken hebben een aantal voorlichtingsvergaderingen in het land gehouden waarin ze hun werk voor kerkelijke eenheid toelichten en de discussie willen aangaan met het kerkvolk. Zo was er op vrijdag 6 december jl. ook een (laatste) bijeenkomst in het Noorden, te weten Zuidhorn. Voor ongeveer tachtig voornamelijk oudere mannen presenteerden de deputaten hun werk.
We geven een uitgebreid verslag van de deputatenverhalen en de daaropvolgende discussie. De bijeenkomst geeft een duidelijke indruk wat de koers is van dit deputaatschap m.b.t. de relaties met andere kerkgemeenschappen. Na dit verslag hopen we in volgend artikel hierop enig commentaar geven.
Deputaat ds. T. Dijkema
Ds. Dijkema opent de vergadering en leest vervolgens uit de brief aan Efeziërs hoofdstuk 4 de verzen 1 tot 6. We zingen drie coupletten uit De kerk van alle tijden.
Hij verwelkomt de vergadering en is blij met de opkomst. Er hadden zich vijftig mensen opgegeven, er zijn dus dertig aanwezigen illegaal maar ook die zijn hartelijk welkom.
De deputaat licht kort de structuur van het deputaatschap toe. Als deputaten zijn, behalve hijzelf, aanwezig ds. R. Prins en br. O. Westra.
Ds. Dijkema
We willen graag voorlichting geven over de stand van zaken m.b.t. eenheid nu en de plaatselijke kerken stimuleren aan eenheid bij te dragen. We gebruiken bijeenkomsten om dat nader uit te werken.
Uit een enquête is gebleken dat het onderwerp kerkelijke eenheid, in het bijzonder het contact met de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) niet zo leeft in heel veel gemeenten. Bijvoorbeeld omdat er geen NGK ter plaatse is zoals veel het geval is in het Noorden. Het heeft te er mee te maken dat ons kerkverband een stuk groter is.
Wat zijn de ontwikkelingen in de NGK? Er ligt van een NGK een voorstel [zie bijlage, red.] om te herenigen in 2016. Dat is al over ruim twee jaar. Maar dat moet ons niet overvallen. We moeten geen kennisachterstand oplopen.
Ons rapport is gericht aan de GS te Ede. Maar plaatselijke gemeenten vormen ook onze doelgroep. Die willen we ook meenemen in het gesprek, in het proces. Het is een belangrijk en mooi proces. Want kerkelijke eenheid heeft ons hart. Wij zijn Ambassadeurs Van De Eenheid.
We herkennen overal het gereformeerde geloof, wel worden er verschillende accenten gelegd. Bij de HHK, de CGK en de NGK vind je de liefde voor het Woord van God. En de belijdenis van Jezus Christus als onze enige verlosser. En liefde voor de gemeenschappelijke belijdenis. Dat doet wat met ons als deputaten. En we willen heel graag dat het ook wat met u en de kerken doet. Daarom schreven we niet een zakelijk rapport aan de synode. We willen u laten delen in bewogenheid. We zijn geraakt door wat er gaande is.
Kerkelijke eenheid. Er zijn debatten geweest op de Nationale Synode. Prof. A. van de Beek, prof. E. Talstra, en ds. G. de Fijter hebben zich niet onbetuigd gelaten. De PKN heeft de kerken opgeroepen om terug te keren. Het gesprek om eenheid zit in de lucht. Voorheen ging het om de verschillen. Nu ligt de nadruk wat verbindt, wat we bij de ander herkennen. Dat is anders dan enkele tientallen jaren geleden. Nog steeds geldt: eenheid in de waarheid. Niet ten koste van de waarheid. Belangrijk is: beginselen tegen schriftkritiek en vrijzinnigheid.
Maar dat kan niet alles zijn. In het afwijzen kan ook eenzijdigheid zijn. Want wat doe je dan met momenten waarop je oprecht Bijbels geloof merkt? Met de erkenning van Jezus Christus als verlosser en Here? Dat mag je niet negeren. Het klassieke gereformeerde geloof vind je bij de CGK, de HHK, de NKG, ook bij de Nationale Synode, de PKN/Gereformeerde Bond. Er ontstaan verrassende geloofsgesprekken. Wat doe je er mee? Doe je er meer mee? DKE kiest ervoor om er meer mee te doen. Graag bespreken we dat met u en op de generale synode.
In het DKE-rapport staat ook een opmerking over de MV-discussie. Gesprekken met de NGK hebben tot resultaat gehad dat wij hun besluit in 2004 om vrouwen toe te laten tot de ambten niet meer als schriftkritisch betitelen. Daarom stellen we voor dat dit ook niet meer als een kerkscheidende factor moet worden beschouwd. Tegelijk ligt er ook het MV rapport van onze deputaten. Via een heel andere route komen zij tot dezelfde gedachten. Maar wij zijn aanspreekbaar op de DKE gedachtegangen en de deputaten MV op hun denklijn. Wij zijn niet verantwoordelijk voor elkaars standpunten en uiteindelijke conclusies.
Deputaat ds. R. Prins
Ik wil u meenemen in de contacten met de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Vijftien jaar geleden kwam ik in Hoofddorp voor het eerst een christelijke gereformeerde tegen. Contacten met de predikant en de gemeenteleden daar waren zeer plezierig. Mijn blikveld werd verruimd. Hoe kijk je naar de wereld, hoe reageer je daarop, ga je om met verschillen, hoe maak je preken. Ik heb veel geleerd in Kampen maar ook veel van mijn CGK collega's. Als deputaten hadden we weer dezelfde ervaring. Weer verruiming van het blikveld. Er worden wel andere accenten gelegd maar dat is alleen maar winst.
Even de geschiedenis in het kort.
Gesprekken begonnen in 1946. Op de eerste vrijgemaakte generale synode wordt het verlangen geuit om gesprekken te voeren met het oog op kerkelijke eenheid. Maar de eerste tientallen jaren waren moeizaam er heerste er wederzijds onbegrip. Punt was vooral de toeëigening van het heil. In 1967 werd door de GKv besloten geen deputaten meer te benoemen. Er worden alleen nog maar brieven gestuurd.
Maar in 1987 kwam er een nieuwe start. We vonden elkaar op het punt van de toeëigening van het heil. Er was geen belemmering meer om elkaar wederzijds als kerken van Jezus Christus te erkennen.
Op de synode van Zuidhorn 2002 pleitte de GKv voor het federatieve groeimodel. Maar voor deze tussentijdse vorm bleek op de CGK synode van 2004 en m.n. 2007 geen draagvlak te zijn. Dat was heel erg teleurstellend. Wel werd er verder gepraat en gezocht naar eenheid. Plaatselijke kerken werden gestimuleerd. Als dan landelijke eenheid een brug te ver was konden wél plaatselijke gesprekken gestimuleerd en gefaciliteerd worden. Het moet van onderop komen. En dat gebeurt ook in heel veel plaatsen. In 44 plaatsen en 77 plaatselijke vrijgemaakte gemeenten is een vorm van samenwerking met CGK: gezamenlijke kerkdiensten, kanselruil, gezamenlijk avondmaal. Er zijn ook nog 11 samenwerkingsgemeenten die één gemeente vorm en één kerkenraad hebben. En in Deventer is een combinatie van GKv, CGK en NGK.
Daarbij moeten allerlei problemen worden opgelost. Het is prachtig om dat te doen. Plaatselijk is er veel te doen. Maar landelijke eenheid is niet in zicht. Dat is ook zo uitgesproken op generale synode. Wel wil men plaatselijke contacten zeer stimuleren. Inmiddels heeft de CGK generale synode 2010 besloten dat alle GKv dominees welkom zijn op de CGK kansels. Wij hebben in 2011 hetzelfde besluit genomen voor CGK predikanten op Gkv kansels.
De laatste CGK synode 2013 heette ook predikanten van de PKN welkom de kansels mits het gereformeerde predikanten waren, dus in de praktijk Gereformeerde Bonds-predikanten. Dat leidt tot boeiende plaatselijke samenwerkingen. Bij een samenwerking tussen GKv en CGK gaan dus nu ook PKN/Gereformeerde Bondspredikanten in CGK voor. Hoe ga je daar als GKv mee om? Plaatselijk gaat het heel hard, maar soms ook niet. Het is merkwaardig dat de CGK synode heeft getracht op de rem te trappen omdat het plaatselijk te hard gaat en daar nog eens goed over wil nadenken. Gelukkig blijft het licht op groen. Er is wel de roep om het op oranje te zetten. Ook door het GKv MV rapport.
Binnen de GKv wordt de diversiteit groter. Landelijk wordt het dus niet gemakkelijker. De CGK hebben ook besluiten genomen over MV en zijn tegen. Hoe gaat dat uitpakken? Nu de CGK op hun laatste synode homoseksualiteit zonde heeft genoemd, moeten we ons in de GKv afvragen wat we nu weer met zo'n besluit aan moeten. De dingen grijpen in elkaar en afstoten weer af zodat we weer op onszelf te blijven. Het is een boeiend gebeuren. Het is winst om over eigen kerkmuren heen te kijken.
Het gelezen gedeelte in Efeze 4 is mooi, maar hetgeen in Efeze 3 over de liefde van God in Christus dat daaraan vooraf gaat, is heel mooi. Samen met alle heiligen, daar hebben we iets van geproefd. Dat is heel fijn en dat wensen we ieder toe.
Deputaat br. O. Westra
Roel Prins zei dat hij voor zijn dertigste nooit een christelijke gereformeerde was tegengekomen. Ik hoop dat u eerder een Nederlands gereformeerde tegenkomt. Want onbekend maakt onbemind. Te gemakkelijk wordt in stereotypen gedacht: ze zijn zus of doen zo. Het is heel fijn als velen van u contact hebben met hen.
Ik ga iets vertellen over de contacten met de NGK.
Begin dit jaar gaf de het Contact Orgaan Gereformeerde Gezindte (COGG) een jubileumbundel uit over zijn vijftig jarig bestaan. Over kerken die allemaal gereformeerd heten. De titel Verscheurd verlangen maakt niet erg vrolijk. Daarin staat het verhaal van een CGK legerpredikant die in Zuid-Frankrijk voor een zaal met mensen in uniform vanuit alle protestantse richtingen, iets over Nederland moet vertellen. Hij laat de zich woest vertakkende boom van afscheidingen zien. De zaal barst uit in lachen en vraagt: Hoe kunnen jullie zo leven?
Ja, die vraag mogen wij ons wel stellen. Als je er aan gewend bent dan lukt het vrij aardig met die 50 jaar COGG. Maar er is verandering te bespeuren. We willen niet meer met de versplintering van het Nederlandse protestantisme meedoen, zie de opdracht aan de DKE.
Voor vijftig jaar waren we nog een met de NGK maar daarna leefden we gescheiden. Het laatste decennium is dat veranderd. Er is met de Commissie Contact en Samensprekingen (CCS) van de NGK een goed en open overleg. Er is een verblijdende overeenstemming. We merken dat we uit hetzelfde nest komen. Ik geef wat hoofdlijnen.
In 2006 werd Balans over de binding aan de belijdenis door de gezamenlijke deputaten uitgegeven. De generale synode van Zwolle nam daar dankbaar kennis van maar had wel vragen op onderdelen. Door het rapport Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten (VOP) was er wantrouwen gegroeid en kwam er stagnatie in de relatie. Maar door de synode van Zwolle werd het deputaatschap ingrijpend vernieuwd en kon er weer in alle rust aan het werk worden gegaan. Er werd inhoudelijk met elkaar gesproken over de doop, de kerk, het avondmaal en de Heilige Geest. Daaruit bleek een loyale en royale binding aan de belijdenis in de NGK. De synode van Harderwijk was daar dankbaar voor.
Maar de openstelling van de ambten voor vrouwen betekende voor de synode nog wel een ernstige bezwaar tegen verdergaand contact. Daarom is er doorgesproken over de achtergronden, hoe we met de Schrift omgaan. En het resultaat is vastgelegd in een gemeenschappelijke nota over de uitgangspunten voor de omgang met de Schrift. De synode van Harderwijk heeft ook hier met dankbaarheid kennisgenomen maar vond dat de barrière er nog wel was. Via een gesprek over hermeneutiek hebben we nagegaan hoe groot de verschillen echt zijn. Gods Woord bleek echt doorslaggevend te zijn.
Het wederzijds vertrouwen is zodanig gegroeid dat we verder durven en willen gaan, ook al denken we over onderdelen niet altijd gelijk. We hebben geen uitspraak over vrouwelijke ambtsdragers gedaan, dat is niet onze taak. Maar het hebben van vrouwelijke ambtsdragers betekent niet dat er dus sprake is van schriftkritiek. We hebben dankbaar kunnen constateren dat beide kerken de Schrift als Gods Woord aanvaarden en dat deze daar in veilige handen is. M.b.t. vrouwelijke ambtsdragers denken we verschillend maar dat komt dus niet in mindering op dit vertrouwen. Daarom ligt er nu het voorstel aan de synode om nu over te gaan op samensprekingen gericht op kerkelijke eenheid. Daar moet de generale synode van Ede over beslissen.
De gedachte aan kerkelijke eenheid leeft ook sterk bij NKG. Hun voorstel is om in 2016 in staat van hereniging te zijn. Op 31 oktober van dat jaar is het vijftig jaar geleden dat de Open Brief verscheen die een belangrijke rol speelde bij de scheuring toen.
We moeten nu niet over de haalbaarheid speculeren maar wel dankbaar constateren dat er een belangrijke poging is gedaan tot een nieuwe eenheid. Ik hoop en bid dat op afzienbare tijd dit werkelijkheid zal worden. Meer dan ooit hebben we elkaar nodig in deze snel seculariserende wereld.
Bespreking
Br. Dwarshuis, Assen.
In het rapport DKE over het VOP rapport van de NGK wordt de conclusie getrokken dat we moeten erkennen dat het spreken van de Schrift over de taak van man en vrouw niet altijd duidelijk is. Maar dan is al behoorlijk een standpunt ingenomen, vergelijkbaar met dat van de NGK. Het betekent dat de Bijbel niet helder zou zijn. Maar Paulus beroept zich voor het zwijgen van de vrouw in de gemeente toch op de schepping en zondeval, hoe kan dat dan? Ik begrijp het niet zo goed.
Hermeneutische uitgangspunten staan op pag. 9. Een paar punten daaruit.
In punt 2 gaat het vooral om 'contekst betrokkenheid van bijbelse voorschriften' gaat. De contekst wordt meer benadrukt dan wat er werkelijk in de tekst staat.
Beroep op de schepping in punt 3. Zijn er werkelijk andere bronnen zijn nodig om Gods bedoeling met de schepping te kennen? En hoe verhouding die bronnen zich dan met elkaar?
Punt 5 'geloofwaardige toepassing', waarom moet het geloofwaardig zijn?
Samengevat krijg ik de overtuiging dat bij de uitleg kennelijk andere aspecten boven de tekst gaan. Dat wordt dan geconcretiseerd in de conclusie over man en vrouw in het ambt.
Deputaat ds. Dijkema
Ik vind het wat lastig om hier in detail op te antwoorden. De hoofdlijn is duidelijk. We raken hiermee aan de hermeneutische discussie. In de CGK en de NGK wordt er ook over gesproken. De aangedragen punten zijn voor mij nu te gedetailleerd.
We zijn nog druk in gesprek. Dat gesprek zal ook op de synode worden gevoerd. We willen het Woord van God volstrekt serieus nemen. In het gesprek erover hebben we elkaar over en weer elkaar herkend als gelovigen die oprecht willen luisteren naar de Schrift. Bij de vrouw in het ambt, het bestuur etc. zijn vragen stellen. Serieuze vragen, zoals van oudere zusters die je niet kunt betichten van schriftkritiek. Er moet een serieuze discussie worden gevoerd in de pers en op de synode.
Ds. Alserda, Hoogkerk
Wat is precies schriftkritiek? Wat is de achtergrond? Wat is er nu precies ontzenuwd? Er is toch een schriftkritisch achtergrond? Harderwijk heeft het rapport niet overgenomen. Er is nog steeds reden tot zorg. Er stond nog steeds een barrière. En wat voegt het tweede rapport nu precies toe zodat de synode en de kerken nu wel moeten zijn overtuigd? Het heeft inhoudelijk niet zoveel toegevoegde waarde. Ik heb steeds meer vragen gekregen, gezien ook de concretisering van MV in de kerk.
Deputaat ds. Dijkema
Schriftkritiek is een containerbegrip. 'Ergens niet mee eens zijn' is geen schriftkritiek. Schriftkritiek is niet aan te wijzen. Schriftkritiek is een houding, namelijk als je negatief en bewust afstand neemt van het Woord van God, het niet serieus neemt. Met die benadering is het VOP rapport niet schriftkritisch want het gaat gewetensvol en serieus om met de Schrift, het Oude Testament, met de cultuur. Dat doen wij ook. Bijvoorbeeld bij de dagen van Genesis 1. Als wij zeggen dat wij de hoofdbedekking van de vrouw in 1Kor. 11 niet meer doen, dat is cultuur van die dagen, dan is dat geen schriftkritiek. We houden rekening met groei en ontwikkeling. Dat geldt ook t.a.v. 1 Tim 2. De benadering van het VOP rapport is geen schriftkritiek. Er was destijds veel kritiek op en er werden indringende vragen gesteld. Maar ons begrip van de manier van het Nederlands gereformeerde denken is groter en sterker geworden. Daarom is het punt niet meer kerkscheidend.
Deputaat br. Westra
Voor de inhoudelijke exegese zijn we aangewezen op de MV deputaten. Dat is buiten onze opdracht. Maar in de intensieve gesprekken die we met de NGK hebben gehad zijn we onder de indruk geraakt van de oprechte vroomheid waarmee ze met Gods Woord omgaan. Ook al komen zij tot een andere conclusie dan leidt dat niet tot minder vertrouwen dat we aan elkaar hebben gegeven. We zijn nog niet uit discussie MV en dat moeten we hier ook niet willen. Maar we zijn er wel van overtuigd dat de Nederlands gereformeerden zuiver met de Schrift omgaan. Op onderdelen kunnen we tot andere conclusies komen zonder dat het verhindert om samen op weg te gaan. MV is hier vanavond niet aan de orde. We moeten de discussie overlaten aan de generale synode, die moet er over beslissen.
Br. De Groot Zuidlaren
Er worden mooie woorden in de richting van de NGK gesproken. Ik ben er blij mee dat na veertig jaren apart te zijn geweest, we toch dicht bij elkaar gebleven zijn. Ik zou ook echt blij zijn als we weer tot echte eenheid zouden komen.
Maan van die hermeneutiek krijg je reumatiek. Onze eigen kerk schuift op in de hermeneutiek. Dat heeft prof. De Bruijne ook eerlijk gezegd. Op den duur wordt de hermeneutische sleutel een hermeneutische loper, en die past op alle deuren. Voor MV is een heel verhaal nodig om duidelijk te maken dat er niet staat wat er staat. Zo praat het VOP rapport ook over "de exegese van Paulus" maar dat kun je toch niet zeggen, de Schrift is toch door God ingegeven?
Zouden de CGK misschien wel eenheid met ons willen maar bang zijn dat er dan weer een groep bij komt?
Deputaat ds. Dijkema
Ik zou willen waarschuwen tegen de beeldspraak van de hermeneutische loper. Dat wekt de indruk van een slimmigheidje. Dat is niet een zuivere benadering van wat Kampen en m.n. De Bruijne, Kamphuis en De Ruijter voorstaan. Hermeneutiek staat voor het totale proces van schriftverstaan. We hebben allemaal een hermeneutische visie op de Bijbel. Bijvoorbeeld als het gaat om de volgorde van Bijbelboeken, verhouding OT-NT, Genesis 1, de geslachtsregisters van Mattheus en Lucas, etc.
Deputaat ds. Prins
Het argument dat de verscheidenheid in de CGK een belemmering vormt voor de eenheid op landelijk niveau is waar, maar een flauw argument want dat geldt ook voor de GKV. Omdat we landelijk niet een zijn ontstaan er los van elkaar in allerlei zaken aparte uitspraken.
Over de vrouw in het ambt heeft de CGK in 1998 al een rapport geschreven. En nu dus over homoseksualiteit. Op synodeniveau zou veel meer gezamenlijk met rapporten moeten worden gekomen. Je hebt elkaar nodig.
Verscheidenheid speelt daar zeker een rol in. Er is meer dat ons uit elkaar houdt. Als het om specifieke thema's vindt je elkaar niet. Maar wij zijn samen gereformeerd ondanks cultuurverschillen en verschillen in standpunten.
Br. Serier Groningen-Zuid
Als het over thema's gaat, een pracht thema is het diaconaat. Daarin werken we nadrukkelijk samen met CGK en NGK en geven op een geweldige vorm aan een gezamenlijk diaconaal steunpunt. Een landelijke diakendag staat er aan te komen.
Als het uitgangspunt is dat we elkaar moeten kunnen vinden in leergeschillen dan wordt eenheid door de wederzijdse identiteit zwaar gefrustreerd. Een thematische aanpak is beter, en een projectmatige aanpak nog weer veel beter. Zie als voorbeeld de aanpak van de asylzoekers problematiek. Knip de zaak op in thema's en projecten en probeer zo verder te komen. Dus niet op dat abstracte, op het aggregatie niveau.
Deputaat ds. Dijkema
Dat is ook wat wij in hoofdlijnen doen. Een voorbeeld dat ik deze week las: docenten in Kampen en Apeldoorn op het gebied exegese Oude Testament hebben gezamenlijk een boek gepubliceerd over de benadering van de Schriften. Hermeneutiek in optima forma. Ze hebben elkaar gevonden op theologisch niveau. Dat is wat anders dan het alledaagse niveau, maar ik bedoel maar.
Br. Zijlstra
Ik heb het DKE rapport niet gelezen maar uit de referaten blijkt duidelijk een keuze voor de NGK. Dat betekent vervreemding van CGK. Ik vraag me af, is dat niet jammer? Er is een opmerking gemaakt over het CGK besluit over homoseksualiteit. Maar als we de vrouw in het ambt accepteren bij de NGK, kunnen we dat CGK besluit over homoseksualiteit dan ook maar niet accepteren?
Openheid naar de NGK betekent verwijdering t.o.v. CGK, PKN/Gereformeerde Bond. Misschien moeten we toch een andere richting kiezen.
Deputaat br. Westra
Verwijdering t.o.v. de CGK heeft een andere reden dan daar net aangegeven. Al zeventig jaar voeren we gesprekken. Formeel staan we op dezelfde grondslag. Beide kerken hebben een andere achtergrond, de papieren zijn in orde. Maar het lukt niet om verder te komen. Met de NGK gaat het beter. Zij komen uit hetzelfde nest, veel meer vrijgemaakt dan onderdelen van de CGK. Daar heb je twee vleugels, bevindelijk en niet-bevindelijk. In het Noorden zou aansluiting geen probleem hoeven te zijn. Alleen landelijke eenheid wil niet. Ik heb wel eens horen zeggen in een gezamenlijke bijeenkomst: de CGK zijn 'ja-maar-kerken'. Als je denkt dat je er met elkaar uit bent, en conclusies trekt dan zegt een bepaalde vleugel: 'ja maar, hoe zit het met de prediking'. Wij hebben wat met elkaar afgepraat over de toeëigening des heil, maar het bevindelijk element wordt gemist bij ons. Zij vertrouwen onze prediking niet. Daarom is het landelijk lastig. Sommigen zeggen: het is trekken aan een dood paard. Zoek het daarom maar in het plaatselijke. Niet bij bevindelijke gemeenten, daar gaat het heel moeilijk. Daar gaat het nog over gezangen, Bijbelvertaling en kledij. Culturele aspecten zijn niet gemakkelijk, daar blijk je niet gemakkelijk overheen te kunnen stappen. In sommige bevindelijke kerken komen vrouwen niet binnen zonder het dragen van een hoed.
De Nederlands gereformeerden zijn veel meer broeders van hetzelfde huis. We hebben elkaar nodig. Apeldoorn en Kampen gaan wel samen maar dat is om de overheid en de financiën. Dat de universiteiten samengaan betekent niet een samengaan van GKv en CGK. Ik heb mijn reserves en ben meer gemotiveerd tot eenheid met de NGK dan met de CGK. Helaas.
Br. Zwarteveen
Er is veel gesproken over verschillen. Er zou eerder eenheid met de NGK dan met de CGK zijn. Voor Groningen betwijfel ik dat. De CGK en de Tehuisgemeente zijn enorm verschillend.
Er is al jarenlang overleg en samenwerking met de CGK in Helpman. We kennen elkaar, attestaties gaan over en weer. Maar hoewel de preekstoel open staat wordt er geen gebruik van gemaakt. Wat te doen?
Ga je een worden in één groot kerkgebouw? CGK zit al in twee gebouwen ter grootte van twintig vrijgemaakte kerken. Het is een moeilijke, praktisch onmogelijke opgave om in een gebouw samen te komen of avondmaal te vieren.
Br. Geersing, Zuidhorn
N.a.v. het verhaal van Heleen Sytsma in De Reformatie kortgeleden. Stel dat Drachten/Bethel niet meer een herdoop eist. Zouden wij het dan t.a.v. de kinderdoop met doperse gemeenten ook niet op een akkoordje kunnen gooien? Hebben deputaten deze vraag al eens overdacht?
Deputaat ds. Dijkema
We zijn nog nooit met deze vraag bezig geweest. Geen mening nog over. Bethel en de Vrije Baptisten Gemeente in Groningen hebben een sterke starre doopvisie zoals ik vroegere vrijgemaakten over de kerk hoorde praten. De enige ware doop is die door onderdompeling op persoonlijke geloofsbelijdenis. Anders is het geen echte doop. We willen op dit soort sterke punten het niet op een akkoordje gooien. Dat is niet het niveau waarop je over de doop spreekt. Wel is er in Gkv in toenemende mate moeite met de kinderdoop. De gereformeerde houding is dan een van geduld en pastoraal onderwijs. Daar blijft het bij tot nader order.
Br. Bolt, Drachten
Ik heb een vraag over onze relatie met de NGK.
Wat is schriftkritiek? Er is gesteld dat het schriftkritiek is als mensen willens en wetens, bewust de Schrift niet willen volgen, afstand doen van de Schrift. Ik denk dat dat niet een goede definitie is. Want elke ketter zal zich baseren op de Bijbel. Niemand zal zeggen, 'ik heb een standpunt maar laat de Schrift dicht'. Daar gaat het m.i. ook om in de discussie met de Nederlands gereformeerden. Je kunt wel zeggen, en dat is hier in alle toonaarden gezegd vanavond, deze mensen zijn zo vroom en oprecht. Ik geloof werkelijk ook dat heel veel Nederlands gereformeerd dat ook zijn. Zij spreken naar hun overtuiging naar de Schrift. Maar.
Of de vrouw in het ambt naar de Schrift is dat is een vraag waarover onze synode diepgaand zal moeten spreken. Als het standpunt in het VOP rapport niet naar de Schrift is dan zullen zij moeten buigen voor en gehoorzamen aan de Schrift. En dan komt het punt: als zij dat niet doen dan is dat een zaak van schriftkritiek, want dan buig je niet voor het Woord van God.
Ik vind dat het deputaatschap DKE eigenlijk nogal voor zijn beurt spreekt. Terwijl we in de kerken de discussie voeren over de vrouw in het ambt zeggen de deputaten DKE al: wij vinden dat geen punt meer dat kerkelijke eenheid verhindert. We zullen toch eerst die discussie moeten voeren. Als u Nader Bekeken leest van deze maand waarin een heel aantal artikelen staat over de vrouw in het ambt, m.n. over het M/V deputatenrapport, dan ziet u hoe diep dit gaat [samenvattingen zijn te vinden in Vrouwen op vrijgemaakte kansels 6, in de rubriek In de pers, red.]. Dan is het maar niet een kwestie van 'nu ja we hebben een verschil van mening' maar dan gaat om het verstaan van de Schrift. En daarom zou ik er voor willen pleiten om toch de hele zaak van eenheid met de Nederlands gereformeerden nog maar eens heel goed te bekijken.
Deputaat ds. Dijkema
Dat niet iedereen ons gelijk kan volgen kan ik me voorstellen. Maar we zijn Ambassadeurs Van De Eenheid niet van oneenheid. Ik heb Nader Bekeken nog niet gelezen. Er worden ook door andere broeders en zusters belangwekkende artikelen geschreven. En een zuster heeft een proefschrift geschreven. Er wordt genuanceerd over gedacht. Sommige predikanten, ouderlingen, ambtsdragers, een hoogleraar onder ons hebben over dit thema ook bepaalde gedachten, wijzen ook een bepaalde koers. Zoals u spreekt over buigen voor de Schrift, we moeten met respect over elkaar spreken ook al hebben we verschil van opvatting. Woorden, lijnen en gedachten respectvol uiten, en niet onmiddellijk met schriftkritiek komen. En dat zou ik dringend willen aanbevelen ook in de komende maanden.
Br. Veldman, Zuidhorn
We hebben het veel over de relatie met CGK en NGK gehad. Maar er zijn nog veel meer gereformeerden. Ik lees b.v. de Waarheidsvriend, lijfblad van de Gereformeerde Bond. Globale indruk is dat de inhoud vergelijkbaar is, populair gezegd, met De Reformatie van tien jaar geleden. Het gaat om dezelfde onderwerpen: religie, cultuur, Bijbel, geloofsbelijdenis. Gereformeerde Bondsgemeenten zijn geen kerk, ze zitten in de PKN, voor een deel misschien bij de HHK.
En dan zijn er ook nog de Gereformeerde Gemeenten. Op de generale synode van Zuidhorn was een gereformeerde gemeente afgevaardigde kerkelijke eenheid aanwezig. Is de bevindelijke hoek ook in beeld bij onze deputaten? Ik zou graag een creatief advies willen om thema's aan de orde te stellen om dichter naar elkaar toe te kunnen komen zoals bij CGK en NGK zoals we vanavond hebben gehoord. Of zijn er barrières die bijna onoverwinnelijk zijn? Komt er misschien een volgende sectie voor bevindelijk gereformeerden bij het deputaatschap? Van deze mensen is heel veel te leren.
Deputaat ds. Prins
We spreken samen met de CGK ook met de HHK. Het aardige is dat we op onderdelen elkaar aanvoelen, en dat we wat voor elkaar kunnen betekenen. Dit valt onder sectie 1.
Thema's als rechtvaardiging door het geloof kunnen aan de orde worden gesteld. We hebben anoniem preken aangeleverd en wisten dus niet van wie welke preek was behalve die van de HHK die wat langer was. We hebben een goed gesprek gehad over de rechtvaardiging door het geloof. Heiliging is ook een thema. Ook rond zondag 21 hoe we de kerk zien. Hoe we in de kerk zitten. Dat is heel goed te bespreken. Bij dat soort thema's merk je dat je op dezelfde grondslag staat.
Aanwijzingen of richtlijnen zijn er gesprekken voor CGK en andere kerken, daar valt ook de HHK onder.
Plaatselijk situaties ontstaan waarin een GB-predikant in de CGK voorgaat. Hoe gaan wij daar mee om? Dat is een zaak voor sectie 4. Daar zijn we volop mee bezig. Goede gesprekken, wij leren veel van hen. De HHK is in 2004 ontstaan. Ze zijn heel erg met hun eigen identiteit bezig, 'waarom zijn we apart gebleven?'.
De Gereformeerde Gemeenten zijn niet direct in beeld. We hebben geen gesprekken met hen.
Deputaat ds. Dijkema
Ga gewoon eens een gesprek aan. Spreek eens over rechtvaardiging en heiliging. Ga eens een preek horen. Gewoon met dominees, hoeft niet met de kerkenraad. Ga met plaatselijke gereformeerde bondsgemeenten na welke contacten er ontstaan.
Vraag ons maar wat voor wensen er leven.
Tot nu toe zijn de Gereformeerde Bond en de HHk water en vuur. Want 'zij zijn gegaan en wij zijn gebleven'. Her en der zijn vrijgemaakten in gesprek met de PKN, met gereformeerde bondsgemeenten. Wij voelen dat dat mogelijk wel eens een volgende stap kan zijn. Wie weet!
Met Gereformeerde Gemeenten en Oud-gereformeerde Gemeenten zijn praktisch onneembare bolwerken.
Ds. Minnema, Baflo
Ik ben lid van dagelijks bestuur van het COGG. We hebben binnen het COGG wel contacten met Gereformeerde Gemeenten. Ook met het Gereformeerde Confessioneel Beraad binnen de PKN. Deelnemers doen dat op persoonlijke titel. Br. Koole sprak op generale synode te Zwolle.
Het COGG is enigszins vrijblijvend, een enigszins gemengd gebeuren.
Is de jubileumbundel beschamend na vijftig jaar? Moeten we het COGG maar opheffen?
We proberen met nieuw elan zaken van de grond te tillen. We doen in elk geval nog twee zaken. We organiseren een theologisch studentenconferentie voor de gereformeerde gezindheid om kerkelijke eenheid te promoten en laten landen.
En we willen een classis van CGK huize als pilot laten fungeren waarin de betrokken kerken van gereformeerde origine een regionale conferentie houden die past in het kader van de doelen van het COGG.
En verder wil ik alvast aankondigen dat het COGG zijn jaarlijkse bijeenkomst op 10 april 2014 zal houden met als thematiek de gereformeerde zoektocht naar hermeneutiek. Dr. J. Hoek, dr. J.M. Burger en dr. A. Huijgen belichten dat thema.
Bijlage
De Nederlands Gereformeerde Kerken uit de regio Amsterdam-Alkmaar hebben 2 november jl. een voorstel op de Landelijke Vergadering van hun kerken gedaan om het kerkverband op 31 oktober 2016 te verenigen met het verband van de GKv. Zij reageren daarmee op de deputatenrapporten van DKE en MV, die ze met enthousiasme hebben ontvangen. Als de vrijgemaakten de voorstellen overnemen zijn er volgens de voormalige buitenverbanders geen belemmering meer om op een feestelijke manier te gaan verenigen.
De Landelijke Vergadering gaat het voorstel als een 'ingekomen stuk' nog inhoudelijk bespreken.
In het moderamen van de Landelijke Vergadering is voor het eerst en met grote meerderheid en met applaus, een vrouw gekozen: Judith Speijer (59) uit Leerdam. Zij is tweede scriba geworden. Overige moderamenleden: ds. W. Smouter (eerste voorzitter), A.P de Boer (tweede voorzitter) en B. Versteeg (eerste scriba).