Eensgezind één
D.J. Bolt
08-03-25
De synodevergaderingen in de Bethelkerk te Harderwijk zijn ten einde. We mochten ze als verslaggever vanaf de eerste vergadering van de generale synode Kampen op 4 november 2023 bijwonen tot de laatste synodevergadering van het Gereformeerde Kerken op 8 februari 2025. Nou ja, niet alle, want er is was een enkele achter gesloten deuren, en ook vergaderden soms de synoden van DGK en GKN tegelijk en gescheiden …
Het was boeiend en vermoeiend!
Boeiend, we zouden het niet graag gemist hebben hoe broeders (en zusters op de publieke tribune) elkaar ontmoetten. Het mooie van zulke centrale gebeurtenissen dat je gelegenheid krijgt broeders en zusters te ontmoeten en te spreken die kortere of langere tijd uit het gezicht waren verdwenen. Soms wat ongemakkelijk misschien, maar toch ook echt blij elkaar om als Gods kinderen je samen op weg te weten om ook kerkelijk weer alles te delen.
Vermoeiend ook! Want wat een ingewikkeld traject moesten synodeleden, velen onervaren met synodewerk, doorlopen waar maar liefst vijf synoden haar rol speelden[1]. Vaak besluiten moesten nemen op onbekende terreinen van het kerkelijk leven. Hobbels overwinnen waar zich verschillen van inzicht of onbegrip manifesteerden. We hebben veel respect voor de broeders die dit, onder de zegen van de Heere, tot een goed einde wisten te brengen!
Ja, ook vermoeiend voor ons. Om tijdig te bespreken documenten van de verschillende synodes te krijgen en te lezen om de besprekingen goed te kunnen volgen. Want het was heel veel wat er passeerde aan deputaten- en commissierapporten, (ad hoc) voorstellen en amendementen. En daarna moest uit aantekeningen van een soms urenlange bespreking door 24 synodeleden een samenvatting worden gedestilleerd, een 'impressie', die de goede indruk wilde geven van het synodale gebeuren. En het was natuurlijk ook altijd even spannend of de acht(!) moderamenleden van gecombineerde synodevergaderingen deze goedkeurde …
Vervolg
De synodes zijn gesloten, haar werk is dus klaar. Maar er zijn belangrijke onderwerpen die in Harderwijk niet konden worden afgehandeld en daarom doorgeschoven werden naar de eerstvolgende synode die gepland staat voor 2026. We noemen enkele zaken zonder volledig te zijn.
Geldigheid synodebesluiten
De vraag is welke synodebesluiten die eerder in de kerkgeschiedenis zijn genomen geldig zijn voor het GK-kerkverband. Kan iemand, om maar wat te noemen, zich beroepen op de besluit genomen op de GKv synode Leusden 1999 toen we nog samen 'vrijgemaakt' waren? En hoe staat het met besluiten van meerdere vergaderingen in de recente periode van de twee gescheiden kerkverbanden?
Daar moet over nagedacht worden. Een deputaatschap 'Voorganger' zal zich er over buigen en voorstellen doen aan de eerstvolgende synode.
Verschilpunten
Het is algemeen bekend dat er in de voormalige kerkverbanden verschillen in de kerkelijke praktijk zijn gegroeid. Deze werden niet geacht een belemmering te zijn om kerkelijk één te worden maar behoeven wel aandacht en doordenking. Het gaat voornamelijk om deze zaken:
- het gebruik van preken in leesdiensten
- liturgische formulieren bij openbare geloofsbelijdenis en huwelijksbevestiging
- het zingen van een aantal gezangen
- actief vrouwenkiesrecht
Dit gaf al wel even een stevige discussie. Er zijn zowel kerkordelijke als principiële bezwaren ingebracht tegen sommige praktijken. Afgesproken is dat deze inbreng zal worden meegenomen in voorstellen voor de synode van 2026. Ook dit is een onderdeel van de opdracht aan het deputaatschap Voorganger geworden, behalve dan de zaak van gezangen. Daarvoor is een speciaal deputaatschap aangewezen.
Zending en evangelisatie
Een andere zaak waarover een intensief gesprek nodig was, is de steunverlening aan het Reformatorisch Evangelisches Seminar te Heidelberg, Duitsland. Het seminarie leidt 'stadsevangelisten' op met als taak het Evangelie te brengen in grote Duitse steden waar de secularisatie sterk is.
Er werden indringende vragen gesteld over de situatie rond het seminarie en de hoge financiële hulpverlening. Een deputaatschap heeft de opdracht gekregen hier nader onderzoek te doen en daarover te rapporteren op de komende synode[2].
Een steeds belangrijker wordende vraag is hoe evangelisatie in ons eigen land dat ook sterk verwereldlijkt, gestalte moet krijgen. Vraagt dat niet veel (meer) aandacht en middelen? Het deputaatschap Zending en Evangelisatie heeft hier een belangrijke taak.
Opleiding tot predikant
Ook dit onderwerp kreeg terecht veel aandacht. De opleiding zoals die nu is vormgegeven in de Academie voor Gereformeerde Theologie, maakt voor een zeer belangrijk deel gebruik van het onderwijs van de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA). Maar er zijn grote zorgen over dit instituut wat betreft het gereformeerde karakter.
Algemeen gevoelen is dat gestreefd moet worden naar de verwezenlijking van een eigen opleiding zodra daar mogelijkheden voor zijn. Ook dit blijft een belangrijk aandachtspunt.
Ander onderwijs
Hoewel het geen onderwerp was op de afgelopen synodevergaderingen, zouden we toch, ook in het kader van wat we hierboven noemden, graag aandacht willen vragen voor het onderwijs aan onze jeugd en jongeren. De tijd dat we konden rekenen op een geestelijke overeenstemming tussen het onderwijs in gezin, kerk en school is vrijwel verdwenen. De school is uit deze drie-eenheid verdwenen. Het kan niet anders of dat zal gevolgen hebben, ook voor de kerk.
Zeker, we hebben catechisaties, de Bijbelschool, de basisschool De Triangel en jeugdactiviteiten. En proberen voorlichting en inzicht te geven met bladen als De Bazuin en Weerklank. Maar de vraag blijft hoe wij als kerken Schriftuurlijke schoolonderwijs kunnen (laten) geven aan onze verbondskinderen.
Waardering
Wat is er veel werk verzet in de bijna anderhalf jaar van deze synodevergaderingen! Maar we mogen daarbij vooral ook niet vergeten het voorbereidende werk van de wederzijds deputaten kerkelijke eenheid van DGK en GKN. Zij spraken elkaar in 20 à 25(!) bijeenkomsten over de kernpunten
- het fundament van de kerk, Schrift en belijdenis, en
- de katholiciteit van de kerk
en kwamen daarna met voorstellen tot eenwording aan hun synodes. O.a. zo kernachtig verwoord:
'De synode van de … bijeen op … besluit om de DGK/GKN te erkennen als ware kerken van Christus die staan en bouwen op het fundament van apostelen en profeten.'
De gezamenlijke synodes van Kampen 2023 en Dalfsen 2024 bevestigden dit in een reeks van besluiten waarvan het eerste luidt:
'De kerken van De Gereformeerde Kerken (hersteld)(DGK) en de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) erkennen elkaar als ware kerken van Christus die staan en bouwen op het fundament van apostelen en profeten. De erkenning houdt in erkenning van elkaars ambten en ambtsdragers, openstelling van de kansels voor elkaars dienaren van het Woord en aanvaarding van elkaars attestaties. Om het één zijn in het kerkelijk samenleven vorm te geven besluiten de kerken tot vereniging van de kerkverbanden DGK en GKN.'
En daarmee was de eenheid van de DGK en GKN een feit!
Hoe moeten we al dit intensieve werk in de kerk waarderen? 't Was nodig maar eigenlijk hangt het er toch een beetje bij? Is het een zaak al die vergaderingen en papieren rompslomp zo spoedig mogelijk achter ons te laten en weer 'gewoon' aan het werk te gaan?
O.i. zou dat miskenning van zijn van dit werk van Christus en Zijn Geest. Immers we belijden dat Hij het is die ons weer bijeen bracht na een jarenlange diepdroevige verscheurdheid. We hebben hiervoor God gedankt in gebed en lied!
Misschien moeten we niet kerkwerk gaan ranken in de zin van dit is belangrijker dan dat. Wie zal dat ook op de meest eerlijke en geestelijk correcte wijze kunnen doen?
Zou het terecht zijn degene die het gouden kruis op de torenspits van een kathedraal zet te verheffen boven degene die in de modder groef voor het fundament van het gebouw?
Laten we de beoordeling en waardering van ons zwoegen maar over aan Christus op Zijn Grote Dag.
Fasen
In het hele ingewikkelde proces van eenwording zou je drie fasen kunnen onderscheiden:
- Voorbereiding van de eenwordingsbesluiten op 26 maart 2024.
- Werken aan en vaststelling juridische consolidatie kerkverband op 8 februari 2025.
- Werken van verdere geestelijke integratie.
Het was eigenlijk wel grappig. Na de besluiten op 26 maart vroegen we verschillende synodeleden en anderen of DGK en GKN nog bestonden. We kregen verschillende antwoorden, sommigen zeiden ja andere nee. Het bleek zelfs een gevoelig punt, zo merkten we.
Maar het verschil zit in de wijze waarop we keken naar de vereniging. Vanuit geestelijk oogpunt was inderdaad in maart 2024 een einde gekomen aan de verdeeldheid van broeders en zusters over twee kerkverbanden, einde DGK en GKN dus. Tegelijk moest er vervolgens nog wel het een en ander formeel juridisch geregeld worden rond (overdragen van) bevoegdheden, relatie met overheid, aansprakelijkheid, eigendommen, gelden, etc. Dat kreeg z'n beslag 8 februari 2025, de dag waarop ook de buitengewone synodes werden gesloten en hun bestaan een einde nam. Het einde van de tweede fase.
En nu zijn we dus in de derde fase van 'geestelijke integratie' beland. Eigenlijk is die in natuurlijk al veel langer geleden begonnen met de gesprekken tussen de deputaten kerkelijke eenheid destijds. Maar nu is de tijd aangebroken van daadwerkelijk kerkelijk samenleven. We komen elkaar tegen, spreken elkaar en werken samen. Dat is niet altijd gemakkelijk bij vroegere forse tegenstellingen, kerkelijke clashes hebben plaatsgevonden die harten diep raakten. Maar toch is het de opdracht van Jezus Christus als de Heer van de kerk om samen eendrachtig en eensgezind op trekken. Zoals Paulus dat verwoordt in zijn brief aan de Korintiërs (1:10)
'…ik roep u ertoe op, broeders, door de Naam van onze Heere Jezus Christus, dat u allen eensgezind bent in uw spreken, en dat er onder u geen scheuringen zijn, maar dat u hecht aaneengesmeed bent, één van denken en één van gevoelen.
Dan gaat ons kerkelijk leven bloeien!
Tot eer van de Heer!
NOTEN