Gereformeerd en katholiek
N. van Dijk
19-05-12
De laatste jaren worden van verschillende kanten pogingen gedaan om te komen tot eenheid van gelovigen. Zouden we in het verleden de nadruk hebben gelegd op de verschillen die het gescheiden optrekken rechtvaardigen, nu horen we steeds meer dat we in deze tijd van secularisatie moeten kijken naar wat ons bindt, en niet naar wat ons gescheiden houdt. Ook de houding ten opzichte van Rome is veranderd en van diverse kanten wordt ook toenadering gezocht met de Rooms Katholieke kerk. Zo was er onlangs te lezen dat na twee jaar verkennende gesprekken rooms-katholieken en evangelischen in Nederland officieel een dialoog met elkaar aangaan.
In een aantal artikelen in het kerkblad van de Hersteld Hervormde Kerk gaat ds. P. de Vries uit Boven-Hardinxveld in op de overeenkomsten maar ook op de verschillen die er nog altijd zijn. Hij benadrukt dat er zeker in ethisch opzicht overeenkomsten zijn tussen Rome en het protestantisme. Ze protesteren beide tegen een ethiek die uitgaat van de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht van de mens. Als het over de beschermwaardigheid van het leven gaat kunnen we vaak optrekken met rooms-katholieken.
Toch zegt de kerk van de Reformatie dat juist de kerk van Rome de scheuring heeft veroorzaakt en dus niet 'katholiek' wilde zijn. Rome heeft de apostolische erfenis niet ongeschonden bewaard terwijl de reformatoren zonder enige reserve instemden met de leer van de Vroege Kerk met betrekking tot de Drie-eenheid en de Persoon van de Here Jezus. De zaligheid is enkel uit genade.
Voor de reformatoren bestond de katholiciteit van de kerk in de eenheid van het geloof. De Reformatie vroeg de kerk van die dagen zich te ontdoen van alle ballast, zoals de verering van Maria en de heiligen, het beschouwen van de paus als opvolger van Petrus en plaatsvervanger van Christus op aarde, en de leer dat de priester de macht heeft om brood en wijn bij de eucharistie in het lichaam en bloed van Christus te veranderen.
Ook de visie op de overheid verschilt. De reformatie wijst aardse en politieke macht van de kerk af, terwijl het gezag van de paus boven dat van aardse overheden staat. Hij is 'plaatsbekleder van Christus'. en kan door geen aardse gezagsdrager ter verantwoording geroepen worden.
De verschillen tussen Rome en de Reformatie raken niet zozeer de Godsleer en de christologie, maar het werk van de Heilige Geest:
"Volgens Rome spreekt de Geest door de Schrift en de traditie van de kerk, belichaamd door de paus. Gehoorzaamheid aan God is voor Rome altijd gehoorzaamheid aan het levend leergezag van de kerk. Daartegenover stelt de Reformatie dat de kerk aan de Schrift onderworpen is. De Reformatie stelt dat de Heilige Geest het geloof werkt en versterkt door het gebruik van de sacramenten, terwijl Rome stelt dat de sacramenten genademiddelen zijn. Rome kent aan de kerk en haar ambtsdragers een heilsbemiddelende betekenis toe. Er is alleen toegang tot God via de kerk als instituut. De Reformatie leert dat er voor elke gelovige rechtstreeks toegang is tot God door Jezus Christus. De kerk is voor de Reformatie allereerst de gemeenschap van alle ware gelovigen vanaf het begin van de geschiedenis tot aan de jongste dag. Op de vraag hoe een mens voor God kan bestaan, verwijst Rome naar kwaliteiten in de mens, ook al worden die toegeschreven aan Gods genade. De Reformatie verwijst enkel en alleen naar het werk van Christus buiten ons om".
In een volgend artikel benadrukt de predikant de betekenis van het katholiek zijn, het is het geloven wat altijd en overal door de Kerk is beleden, met als kern dat de drie-enige God de God is van volkomen zaligheid. Hierbij horen geen Mariaverering en pauselijke onfeilbaarheid. Rome heeft sinds de zestiende eeuw dit katholieke karakter steeds meer verloren. Voor Rome blijft het uiteindelijke doel dat heel de christenheid en ten slotte heel de mensheid de paus als plaatsvervanger van Christus op aarde erkent.
Ds. de Vries benadrukt het belang van de gereformeerde belijdenis:
"We mogen zeggen dat de gereformeerde belijdenis de diepste expressie is van de inhoud van de Bijbel en daarmee van het katholieke christelijke geloof. Op een aantal heel fundamentele vragen geeft de gereformeerde belijdenis een antwoord. Dat is dat de Bijbel de uiteindelijke bron en norm van het geloof is. Niet de Kerk bepaalt hoe wij de Bijbel moeten lezen, maar uit de Bijbel weten we wat de Kerk en haar kenmerken zijn. De levende God is de drie-enige God en als zodanig de God van volkomen zaligheid. Levend geloof is geen menselijke prestatie maar wordt door de Heilige Geest in ons gewerkt. Laten wij het katholieke karakter van de gereformeerde belijdenis onderstrepen. Zij geeft de juiste antwoorden op vragen waarop elke christen een antwoord moet geven".