Generale Synoden in Harderwijk - Impressie 1
D.J. Bolt
18-10-24
Op zaterdag 5 oktober 2024 vonden in de Bethelkerk te Harderwijk de opening en constituering van de DGK buitengewone Generale Synode Groningen 2024 en de GKN buitengewone Generale Synode Kornhorn 2024 plaats. 'Buitengewoon' want deze Generale Synoden (GS) zijn niet de reguliere driejaarlijkse vergaderingen maar vervroegd samengeroepen met als doel de eenwording van de kerkverbanden van DGK en GKN tot stand te brengen.
Een gedeelte van de dag vergaderden alle afgevaardigden samen als generale synode van de Gereformeerde Kerken.
Broeders en zusters uit beide kerkverbanden konden de vergaderingen bijwonen.
Ook wij woonden de vergaderingen van GS Groningen en de gezamenlijke synodevergadering van de Gereformeerde Kerken bij en geven hier indrukken van belangrijke zaken die aan de orde kwamen.
Generale Synode Groningen 2024
Vergaderfase 1
Opening
De vergadering GS Groningen werd geopend door ds. M.A. Sneep van samenroepende De Gereformeerde Kerk (hersteld) te Groningen.
Afgevaardigden (de namen van de primi zijn vet gedrukt):
Classis Noordoost
J.P. Bakker
N. Driebergen
Ds. M. Dijkstra
H.D. Hoving
Ds. C. Koster
G.A.E. Rodenboog
G. Schaak
J.A. Sikkens
Ds. M.A. Sneep
H. Tromp
W. Westendorp
J. Wieringa
Classis Zuidwest
J.P.A. Bazuin
G. Brinkman
W.M. Burggraaf
Ds. G. den Dulk
A. van Egmond
F. van der Groep
Ds. P. Heres
J. Houweling
M.W. Menninga
P.R. Nanninga
G.G. Plaggemars
Ds. H.Sj. Wiersma
Verkiezing moderamen en constituering
In twee stemronden werd als moderamen verkozen:
Ds. H.Sj. Wiersma, preses
Ds. C. Koster, assessor
Ds. P. Heres, scriba I
Ds. G. den Dulk, scriba II
Ds. Wiersma ontvangt de leiding en vervolgens wordt de buitengewone synode Groningen 2024 geconstitueerd.
Alle afgevaardigden stemmen in met de Belijdenis.
Initiële besluiten
Na intern overleg van het moderamen worden de volgende besluiten genomen:
- De pers mag verslag doen onder voorwaarden als vermeld in het synodereglement.
- Ds. E. Heres en ds. R.C. Janssen (Canadian Reformed Churches) worden benoemd als adviseurs.
- Br. E. Korevaar wordt benoemd als synode-quaestor.
Gemeente Mariënberg 'De Ark'
Met dankbaarheid neemt de synode kennis van een brief van de gemeente Mariënberg 'De Ark' met het verzoek weer te mogen worden opgenomen in het DGK kerkverband.
De kerkenraad geeft aan op hetzelfde fundament te staan en niet langer afzonderlijk te kunnen voortbestaan. Hoewel de broeders zich nog steeds niet op alle punten begrepen voelen, zien ze in dat ze verkeerd en zondig hebben gehandeld. Op maandag 23 september heeft de kerkenraad zijn schuld voor de HEERE beleden.
Op woensdag 25 september is dit besproken met deputaten ACOBB en vervolgens op een vergadering van kerkenraad en gemeente op woensdag 2 oktober aan de orde gesteld.
In de brief aan de GS Groningen 2024 schrijft de kerkenraad:
'De kerkenraad geeft aan van harte schuld te belijden, over alles waarin hij verkeerd gehandeld en gezondigd heeft, waardoor de gemeente van de Ark ook buiten het kerkverband geraakt is.'
en
'zich alsnog te conformeren aan alle uitspraken en besluiten m.b.t. Mariënberg, gedaan door de GS Lansingerland in 2017,
daarom het revisieverzoek aan de GS Lutten terug te nemen,
zo te erkennen dat de schorsing van ds. M. Dijkstra onwettig is geweest en
hem te beschouwen als predikant in volle rechten binnen het kerkverband.'
Ds. Koster geeft aan dat het gesprek van deputaten ACOBB met de kerkenraad ook in de geest van deze brief was. De kerkenraad greep met beide handen de optie van deputaten ACOBB aan om weer opgenomen te worden in het DGK kerkverband.
Verschillende broeders uiten hun dankbaarheid en geven blijk van ontroering over dit (op schaal kleine) 'wonder van de 21ste eeuw' waarmee een einde mag komen aan jaren vol van vol verdriet en treurnis, met schande voor de Naam van Christus en zijn kerk.
Ook ds. M. Dijkstra als persoon in kwestie is erg dankbaar dat deze morgen de hand geschud kon worden met de afvaardiging van de kerkenraad van Mariënberg 'De Ark'. De brief en de wijze van terugkeer geven grote blijdschap. Christus brengt als het Hoofd van zijn kerk, bij elkaar wat uit elkaar is gegaan. De wonden van diepe pijn en verdriet hebben tijd en genade nodig om te herstellen, maar met de kracht van de Heere kan hij doen wat in zijn vermogen ligt om te werken aan herstel van vertrouwen.
Op zijn verzoek zingt de vergadering met alle aanwezigen Psalm 147:1:
Lof zij de HEER, goed is het leven
als 's Heren lof wordt aangeheven.
Lieflijk en recht te allen tijde
is 't onze God ons lied te wijden.
Hij bouwt de stad, door Hem verkoren,
het volk in ballingschap verloren
brengt Hij er samen, heelt hun wonden,
hoezeer hun harten zijn geschonden.
De synode besluit de gemeente Mariënberg 'De Ark' weer op te nemen in het kerkverband. De synode wenst de kerkenraad wijsheid en sterkte toe haar gemeente op zorgvuldige wijze hierin mee te nemen.
Het besluit zal worden meegedeeld aan de GKN synode en gevraagd om er mee in te stemmen.
Voorstellen
Ter tafel ligt een document Voorstellen voor de buitengewone synoden DGK en GKN 5 oktober 2024 (dd. 31-08-24, 139 pagina's!). Ze zijn bedoeld als input voor de buitengewone synoden 'gezamenlijk bijeen op 5 oktober 2024 te Harderwijk voor het tot stand brengen van de vereniging van de kerkverbanden DGK en GKN'.
Het is van belang om te zien wat de Moderamina en de Deputaten Voorbereiding Eenwording die de voorstellen schreven, als hun taak zagen. We citeren
'Taak
De buitengewone synoden hebben een bijzondere taak. De synoden Kampen 2023 en Dalfsen 2024 hebben besloten tot het samenroepen van een gezamenlijke synode die de vereniging van de kerkverbanden tot stand moet brengen. Eigenlijk zijn het twee buitengewone synoden die gezamenlijk vergaderen en spreken over voorstellen voor de definitieve inrichting van het verenigde kerkverband, het instellen van dit kerkverband, het overdragen van verantwoordelijkheden, taken, bevoegdheden, verplichtingen, gelden en goederen en het formeel beëindigen van de activiteiten van de huidige kerkverbanden. Daarover zullen de synoden afzonderlijk en samen besluiten nemen. Na wat er op 16 maart 2024 door de synoden Kampen 2023 en Dalfsen 2024 is vastgelegd en overeengekomen, is dit de laatste stap in het verenigingsproces. Vanaf dat moment is het één kerkverband. De bij dit kerkverband aangesloten kerken zijn dan ingedeeld in classes die in december 2024 voor het eerst worden gehouden. De kerken hopen in mei 2026 een eerste generale synode te houden.'
Is het hiermee duidelijk wat er nu staat te gebeuren, wanneer en hoe? Misschien kan een brief van de Deputaten voorbereiding volgende synode (bestaande uit het vroegere moderamen GS Dalfsen), dd. 19-09-24, het een en ander wat meer toelichten. Deze deputaten willen daarin deze belangrijke vraag beantwoorden:
'… welke stukken op de agenda horen van de GS Groningen en welke niet. Wij hebben ons hierover beraden en willen u met dit schrijven van advies dienen.'
We geven iets uit dit advies weer zodat de gang van zaken en de besprekingen op de synoden mogelijk wat duidelijk(er) kan worden.
Laatste DGK synode
De buitengewone synode van 5 oktober 2024 is 'de laatste DGK-synode, en deze synode is bijeengeroepen met het doel om samen met de synode van de GKN de vereniging van beide kerkverbanden tot stand te brengen.'
Taken laatste DGK synode
Behandeling van
- Lopende zaken 'die nog niet afgehandeld konden worden'
- Bezwaren tegen besluiten DGK GS Dalfsen inzake de erkenning.
- Bezwaren tegen de wijze waarop verenigd wordt.
- Zaken die de vereniging aangaan (naam kerkverband, classisindeling)
Verschillen tussen DGK en GKN in de praktijk
De gezamenlijke vergadering van de DGK en GKN synoden op 16 maart 2024 besloot deze verschillen te accepteren. Ingekomen verzoeken en bezwaren daartegen kunnen op de gezamenlijke buitengewone DGK/GKN vergadering van 5 oktober 2024 nog worden behandeld.
Alle andere zaken
De overige ingekomen stukken worden voor déze synoden (van 5 oktober 2024) onontvankelijk worden verklaard, maar kunnen bij de eerstvolgende reguliere (gefuseerde) synode 2026 opnieuw worden ingediend.
De precieze aanpak vergt enige bespreking. Er wordt voorgesteld ook bezwaren t.a.v. de Opleiding ontvankelijk te verklaren en samen met de GKN te bespreken. Ook de adviseurs ondersteunen dat. Maar bijvoorbeeld de zaak van 'Abbotsford' komt nu niet aan de orde.
Afgesproken wordt eerst ingekomen stukken inzake de 'erkenning' en de wijze waarop daartoe op de GS Dalfsen 2024 is besloten, te bespreken.
1. Erkenning en vereniging
Er zijn hierover enkele brieven binnengekomen. De synode besluit een ad hoc commissie in te stellen die de synode moet adviseren. Na beraad dient de commissie (ds. Dijkstra, br. Van Egmond, ds. P. Heres, ds. Wiersma, met beide adviseurs) de vergadering met een viertal adviezen.
We geven de kern van de bezwaarschriften en revisieverzoeken samengevat weer en gelijk daarna wat de synodevergadering vervolgens op basis van de adviezen overwoog.
Bezwaarschrift br. G.M. Boogert
Br. Boogert heeft de volgende bezwaren:
- De behandeling van het bezwaarschrift van br. C.A. Teunis m.b.t. ICRC-lidmaatschap had op de synode Dalfsen 2024 samen met de GKN moeten gebeuren.
- GS Dalfsen 2024 besloot oog te houden voor samenwerking met academische opleidingsinstituten elders in de wereld. Het bezwaar is dat dat wellicht niet altijd gereformeerde instellingen zijn.
- Het besluit over LRCA is zeer betreurenswaardig. Het BBK rapport van 2021 miskent de 'ware bedoelingen' van de LRCA m.b.t. Westminster Confessie. Wij moeten samen met de LRCA alle wind van leer bestrijden.
De synode acht inhoud van deze brief meer een algemene oproep geen verkeerde wegen in te slaan.
Bezwaarschrift br. P. Bos
Br. Bos oordeelt dat het afscheiden destijds door en vorming van de GKN (2009) niet Schriftuurlijk was en dat er nu eerst schuldbelijdenis plaats moet vinden voor er sprake van vereniging kan zijn. Ook moeten eerst de verschillen in praktijk tussen de kerkverbanden worden besproken. Tot zolang moeten verschillen 'bevroren' worden.
Op de buitengewone GS Lutten 2019, 2021/2022 is al gesproken van wederzijdse schuld. Eventuele bezwaren daartegen had br. Bos al moeten indienen bij GS Dalfsen 2024.
Overigens, het handelen van de kerken nú is doorslaggevend.
Revisieverzoek br. H.C. de Marie en zr. W.J. de Marie-Dam
Deze broeder en zuster vragen de synode de GKN nog niet te erkennen als ware kerk van Christus omdat deze kerken volgens hen niet staan en niet bouwen op het fundament van apostelen en profeten. Zij constateren dat uit diverse citaten van GKN-predikanten. Eerst moet er weer samengesproken worden over de kerk zoals beleden in de NGB.
Het gaat in de kerk om haar leer, niet om uitspraken van individuele predikanten. Als er sprake is van afdwaling dan moet iemand via 'de kerkelijk weg worden aangesproken. Dat kan ook m.b.t. zusterkerkrelaties, als met de OPC bijvoorbeeld.
Revisieverzoek ds. S. de Marie
Ds. De Marie haakt aan bij het eerder door GS Dalfsen 2024 afgewezen bezwaarschrift van br. C.A. Teunis inzake het lidmaatschap van de ICRC.
De GKN is lid van deze conferentie van gereformeerde kerken evenals o.a. de CGK. GS Dalfsen heeft geoordeeld dat het GKN lidmaatschap de vereniging met de GKN niet in de weg staat. De predikant wil echter dat bij vereniging van DGK en GKN deze zaak opnieuw aan de orde komt, de besluiten van DGK GS Emmen 2009 erbij worden betrokken en het lidmaatschap beëindigd wordt.
Het lidmaatschap van de ICRC staat eenwording met GKN niet in de weg, oordeelt de vergadering. Wel kan dit opnieuw aan de orde worden gesteld en dan ook de besluiten van GS Emmen daarbij worden betrokken. Maar het is niet juist nu de besluiten van GS Dalfsen vervallen te verklaren.
Alle bezwaarschriften en revisieverzoeken worden afgewezen voor zover zij betrekking hebben op de erkenning en eenwording. Wel kunnen verschillen later in de reguliere kerkelijke weg opnieuw aan de orde worden gesteld.
Zo is de weg vrij om samen met de afgevaardigden van de GKN buitengewone Generale Synode Kornhorn 2024 samen verder te gaan vergaderen.
GS Groningen 2024 wordt provisorisch gesloten.
Vergadering synoden DGK en GKN
De vergadering wordt geleid door dr. A. Bas van GKN Kampen/Dalfsen.
Op de agenda staan drie zaken:
- Naam nieuwe kerkverband
- Indeling gemeenten in classes
- Besluit tot eenwording kerkverbanden
1. Naam kerkverband
Het voorstel luidt:
'De Buitengewone synode van De Gereformeerde Kerken in Nederland (hersteld) Groningen 2024 en de Buitengewone synode van de Gereformeerde Kerken Nederland Kornhorn 2024, in vergadering bijeen op 5 oktober 2024, besluiten, afzonderlijk en samen, het per 1 november 2024 in te stellen kerkverband, conform het voorstel van moderamina, de naam Gereformeerde Kerken te geven.'
De moderamina hebben uit alle, ook door de kerken aangedragen, alternatieven de naam Gereformeerde Kerken gekozen, dus zonder verdere duiding of toevoeging. Juridisch schijnt deze naam geen problemen op te leveren, zo bleek na onderzoek.
De belangrijkste principiële motieven die voor deze naam worden aangevoerd:
- Het geeft aan wat we willen zijn: kerken die vanuit de Schrift de gereformeerde belijdenis willen handhaven en verkondigen.
- Het sluit aan bij de geschiedenis. Het laat zien dat we niet anders willen zijn dan de kerken die in de Reformatie terugkeerden naar het evangelie, naar de trouw aan de Schrift als het ene Woord van God.
Het naamvoorstel levert wel de nodige discussie op. Vragen zijn:
- Is een landsaanduiding als 'werkterrein' toch niet gewenst?
- Het geeft verwarring want meerdere andere kerken tooien zich al met deze naam.
- Kan het niet leiden tot ongewild juridische gehakketak?
- Is de naam niet net zo misverstand wekkend als de 'De' van DGK?
- Is ter wille van een eenvoudige identificatie, een aanduiding als b.v. 'hersteld' niet wenselijk?
Anderen achten de kans op problemen niet groot, 'we zien wel'. Bovendien is de naam 'oergereformeerd'. We zijn niet 'hersteld' gereformeerd, we zijn gewoon gereformeerde kerken 'gebleven'. We mogen ook 'pretentieus' zijn.
Amendement
Ds. Wiersma dient een amendement in, gesteund door de adviseurs: Hersteld Gereformeerde Kerken, afgekort als HGK of (H)GK. Een peiling onder de afgevaardigden levert echter (te) weinig steun op.
Stemming
GS Groningen 2024 : 11 voor, 1 onthouding
GS Kornhorn 2024 : algemene stemmen voor.
Voortaan zal het nieuwe kerkverband dus Gereformeerde Kerken heten.
2. Classes indeling
Het voorstel luidt:
'De Buitengewone synode van De Gereformeerde Kerken in Nederland (hersteld) Groningen 2024 en de Buitengewone synode van de Gereformeerde Kerken Nederland Kornhorn 2024, in vergadering bijeen op 5 oktober 2024, besluiten, afzonderlijk en samen, de kerken van het per 1 november 2024 in te stellen kerkverband, in te delen in drie classicale ressorten, Noord, Oost en Zuidwest, conform het hiervoor genoemde voorstel van moderamina.'
De moderamina stellen concreet voor de kerken in te delen in drie classicale ressorten van ca 7 kerken per resort waarbij zo mogelijk het totaal aantal kerkleden per ressort niet te veel verschilt. Zo:
Classis Noord
- Gebied: Groningen, Friesland en Drenthe.
- Kerken: DGK Assen (met DGK Emmen), GK Assen, DGK Groningen, GK ZO Groningen, GK Kornhorn (met GK Leeuwarden), DGK Opeinde, GK Zuidhorn (met GK Buitenpost).
Classis Oost
- Gebied: Overijssel en de Noordoostpolder.
- Kerken: DGK Dalfsen, GK Dalfsen, GK Enschede, GK Hardenberg, GK Kampen, DGK Lutten, DGK Zwolle (met GK ’t Harde), GK Zwolle (met GK Apeldoorn en GK Den Helder).
Classis Zuid-West
- Gebied: Rest van Nederland.
- Kerken: DGK Amersfoort, HGK Bunschoten-Spakenburg, GK Ede e.o. (met GK Amersfoort en GK Den Bosch), GK Harderwijk, DGK Lansingerland, DGK Rijnsburg, GK Zwijndrecht (met GK Goes).
Ds. Bas deelt mee dat er door de GKN met dankbaarheid kennisgenomen is van de terugkeer van Mariënberg 'De Ark' in het DGK kerkverband. Deze gemeente kan nu ondergebracht worden in classis Oost.
GK Den Helder hoort nog bij classis Oost omdat deze kerk niet geïnstitueerd is en behoort bij GK Zwolle.
De classisindeling wordt unaniem aangenomen.
3. Besluit tot eenwording kerkverbanden
Het voorstel luidt:
'De Gereformeerde Kerken in Nederland (hersteld) en Gereformeerde Kerken Nederland besluiten zich per 1 november 2024 te verenigen tot één gezamenlijk nieuw kerkverband onder de naam 'Gereformeerde Kerken'. (1)
Volgens dit voorstel zijn de DGK en GKN kerken per 1 november 2024 juridisch één kerkverband, Gereformeerde Kerken geheten.
Ds. Sneep dient een amendement in om de datum van 1 november te vervroegen naar 5 oktober 2024, dus onmiddellijk.
De vergadering gaat hier unaniem mee akkoord.
Stemming
Het geamendeerde voorstel wordt na peiling met algemene stemmen aangenomen.
De vergadering zingt samen met het aanwezig publiek Gez. 35:1-3.
Een persbericht over het eenwordingsbesluit zal aan alle kerken worden toegezonden.
De volgende vergadering staat gepland op 19 oktober 2024, weer in de Bethelkerk te Harderwijk.
De vergadering wordt gesloten.
NOOT
(1) Update 05-11-24, djb: Het correcte Instellings-of verenigingsbesluit D.02./BESLUIT 1 - EENWORDING is nu vermeld (conform pag. 91 van Voorstellen voor de buitengewone synoden DGK en GKN 5 oktober 2024.).
Generale Synode Groningen 2024
Vergaderfase 2
Na een korte pauze vergadert deze synode weer verder.
2. Verschillen DGK en GKN
Er komen drie zaken aan de orde:
- Lijst met gezangen
- OPC en ICRC
- Opleiding tot de Dienst des Woord (ODDW)
Tussen DGK en GKN zijn in de loop van de jaren verschillen gegroeid wat de kerkelijke praktijk betreft. Het gaat om wat wordt genoemd, niet-kerkscheidende verschillen. Dus verschillen die weliswaar de eenwording niet blokkeren maar die bepaald niet onbelangrijk zijn. Daarom vragen zij om bespreking en het nemen van besluiten.
Als voorbeeld wordt genoemd de lijst met gezangen die in de kerken worden gezongen. In de Kerkorde is bepaald dat de gezangen door de synode moeten zijn goedgekeurd (art. 67). Maar er is een verschillende praktijk gegroeid tussen DGK en (ook binnen) GKN. Hoe daar mee om te gaan?
Afgevaardigden stellen dat zolang er zich nog geen kerkelijke vergadering over diverse verschilpunten heeft uitgesproken het goed zal zijn zich te houden aan de afspraken en besluiten die er in de afzonderlijke kerkverbanden in het verleden werden genomen
De synode besluit als aanpak te kiezen, in deze vergadering een 'peilingsronde' te houden en op de volgende vergadering er verder over te praten.
2.1 Lijst met gezangen
Meerdere afgevaardigden pleiten ervoor een studiedeputaatschap in te stellen om de gezangenlijst te toetsen aan de Schrift. Er kan dan vervolgens op de synode van 2026 besloten worden de huidige 41 gezangen eventueel uit te breiden met nieuwe gezangen voor het gehele kerkverband.
2.2 OPC en ICRC
Ook op dit punt leven er verschillende opvattingen in de kerken. Maar deze onderwerpen kunnen beter aan de orde komen als het punt Betrekkingen Buitenlandse Kerken (BBK) aan de orde is.
2.3 Opleiding tot de Dienst des Woord (ODDW)
Er zijn veel revisieverzoeken en (ook nieuwe) bezwaren binnengekomen op dit onderwerp. In elk geval voor DGK betekent de nieuwe aanpak een ingrijpende wijziging van de opleiding van predikanten. Is er daarbij wel voldoende aandacht geschonken aan de TUA en de Schriftkritiek? Wat is er gedaan met de aandachtspunten waartoe in de vorige vergaderingen werd besloten?
De opleiding is van groot belang voor de kerken, zo wordt benadrukt. Voortdurend doceren van dwalingen in colleges kan gemakkelijk werken als een zuurdesem. Deze zaak mag niet op de lange(re) worden geschoven, de opleiding is immers al gestart per september.
De beraadslaging hierover zal op de volgende vergaderingen van 19 oktober worden voorgezet, voorbereid door een commissie die zal bestaan uit ds. Dijkstra, br. Nanninga, br. Westendorp, ds. Wiersma, en ds. E. Heres als adviseur.
Het resultaat zal ook aan de GKN afgevaardigden worden aangeboden.
Hoe verder?
Zaterdag 19 oktober 2024 DV worden dus de buitengewone en gezamenlijke synodevergaderingen voortgezet. Voor de gesprekspunten hebben de bestaande moderamina contact met elkaar.
Het is de bedoeling dat de dag begint met een 'mening vormende ronde' op een gezamenlijke vergadering van beide buitengewone synoden. Besluitvorming zal vervolgens plaatsvinden op de afzonderlijke buitengewone synodes van DGK en GKN.
Zo is het voornemen.
Ook wordt nog afgesproken dat de behandeling van een ingekomen stuk over doop geadopteerde kinderen zal worden voorbereid door het DGK synode moderamen.
Sluiting
De DGK GS Groningen 2024 wordt op christelijke wijze provisorisch gesloten.