Synodeverslag week 23 - Herziening Kerkorde 2
D.J. Bolt
18-06-11
De synode zette opnieuw een stap in het projecttraject 'herziening kerkorde'. Eerder, 16 april, was afgesproken dat de kerken nog eens de gelegenheid zouden krijgen zich uit te spreken over de voorstellen, nu op basis van Werkorde 2. Om hen daarbij te helpen had de synode deputaten gevraagd een leeswijzer te creëren die in detail aan moest geven welke zaken wel en (nog) niet waren veranderd of zijn vervallen t.o.v. de huidige Dordtse kerkorde.
In de bespreking van zaterdag 11 juni 2011 zou het dus uitsluitend gaan over de vraag of de aangeleverde leeswijzer beantwoordt aan de wens van de synode en deze, samen met Werkorde 2 en zijn memorie van toelichting, aan de kerken kon worden toegestuurd. Echter inmiddels had een aantal broeders een voorstel ingediend om een ad hoc commissie in te stellen die als taak krijgt een en ander door te lichten. M.n. daar bleek de bespreking om te cirkelen.
Van de deputaten herziening kerkorde waren aanwezig de ds. Harmannij (ook synodeafgevaardigde), br. P.T. Pel en prof.dr. M. te Velde.
Zie voor Werkorde en de leeswijzer www.gkv.nl.
Voor conceptbesluit 'consequenties nieuwe werkorde', zie bijlage.
Herziening Kerkorde 2
Preses
Alle primi zijn aanwezig!
Eerst is nu de leeswijzer aan de orde.
Commissie – Ds. Feijen
We hebben WO2 en de memorie van toelichting bekeken. Het is ons met vreugde opgevallen dat deputaten grondig naar de reacties uit de kerken hebben geluisterd. We zijn ook dankbaar voor het overzicht dat nu gemaakt is en dat geargumenteerd een goed inzicht geeft welke wijzigingen er zijn.
We zijn van mening dat een heel goede leeswijzer is gemaakt. Hij geeft geen inzicht in de achtergronden van de wijzigingen maar die staan wel in de memorie van toelichting.
We moeten de kerken niet voor de voeten lopen door hun wijzigingen, achtergronden en ontvangen reacties toe te sturen, nu alleen maar de leeswijzer. Volgend jaar zullen we, na de reacties uit kerken, de discussie over de achtergronden van de kerkorde voeren.
De synodecommissie betuigt adhesie aan het voorstel van Wezeman om onderzoek te doen naar de bestuurlijke effecten van de wijzigingen. Er heeft nog geen bemensing voor de commissie plaatsgevonden.
Adviseur - Prof. Te Velde
Ik wil het voorstel voor een commissie die de effecten van de veranderingen rond PS en GS onderzoekt van harte steunen. We verwelkomen een voorstel in deze geest.
Preses
Het gaat nu eerst om de leeswijzer, daarna over de commissie.
Ds. Oostland
Ik ben blij met de leeswijzer. Vraag: geeft de nieuwe memorie van toelichting het complete plaatje?
Br. Mollema
Ik ben buitengewoon blij met de handige leeswijzer. Alle hulde.
Br. Wezeman
Ik ben ook positief. Vraag: als we in mei volgend jaar terugkomen, na verwerking van de opmerkingen uit de kerken, wat betekent dat voor de omvang van de synodediscussie? Is het dan 'ja of nee' tegen het resultaat, óf is elke discussie nog mogelijk? Ook over de sterkte van het fundament, over de architectuur van de KO? Kunnen we nog steeds zeggen: nee, dit huis, deze ruimte, deze afmetingen etc. willen we niet?
Ds. Wesseling
Ik wil aansluiten bij de woorden van Wezeman. Ik heb heel veel waardering voor wat ik lees, en voel ook vaak vreugde. Maar wat mij bezig houdt is de vraag of we niet bezig zijn een huis in elkaar te zetten, zonder dat we eerst bezig zijn gegaan welke geest en orde er in het huis moet heersen. En dáár afspraken met elkaar over hebben gemaakt. Het gaat om een 'gemeen akkoord'. Een kerkverband is een verbond in liefde en trouw. Het gaat om het accorderen van een vernieuwd verbond. Soms ademt de geest van de regelingen iets postmoderns en ook dreigen kerken regelingen naast zich neer te leggen. Kunnen we als kerken, elkaar straks recht in de ogen kijken als we het verbond met elkaar vernieuwen?
Deputaten - Br. P.T. Pel
De tweede memorie van toelichting is niet een doublure van de eerste. Die moet er dus wel bij betrokken worden want samen laten ze een ontwikkeling zien.
Wezeman vraagt of de discussie nog open of dichtgetimmerd is volgende jaar. Ik denk dat we blijven zeggen dat het concept herziene kerkorde het werk van deputaten is, na uitgebreide consultatie van de kerken. Daarom is de synode vrij er nog van alles van te vinden. Zij heeft zich er nu nog niet aan gecommitteerd. Er is dus nog alle ruimte. Geen fait accompli. Allerlei amendementen moeten nog kunnen, volgens mij.
Het zou mooi zijn als we volgend jaar, zoals Wesseling zegt, kunnen spreken met elkaar over de geest in het huis. Het hangt van de kerkgemeenschap af wat we delen. Daarbij gaat het niet alleen om teksten, maar om een gemeenschappelijk akkoord, geen dwangbuis.
Deputaten - Prof. Te Velde
Ik heb meer dan eens gefilosofeerd over een preambule waarin je op dit soort punten ingaat. En dat niet alleen over kerkorde zaken, maar ook over bijvoorbeeld rechtvaardig en goed handelen. De lijn nu is: laten we ons beperken tot de artikelen van de KO en als een toegift daarbij nog eens goed typeren wat een KO is. Achter de KO zitten allerlei achtergronden over het recht. Je codificeert het recht maar je kunt er niet de geest mee sturen, dat kan alleen het evangelie. Hier gaat het om de verhouding tussen de Schrift en KO met zijn rechtsartikelen. We zijn ons bewust van wat er speelt…
Preses
We moeten nu de leeswijzer vaststellen. We zien daarin geen mankementen kennelijk. We zijn dankbaar voor de service die de deputaten daarmee aan de kerken bieden.
Volgend jaar gaan we Werkorde 3 bespreken en besluiten nemen in een algemene ronde. Dan gaat het eerst over fundamentele vragen en zijn er mogelijk nog algemene veranderpunten. De broeders willen ook nog kijken naar bestuurlijke effecten en naar het geestelijk karakter van het voorstel, dat hoort ook in die eerste algemene ronde.
Ds. Feijen
Ik sluit me aan bij br. Pel. De discussie kan op de gewenste breedte worden gevoerd, wat voor consequenties die ook heeft.
Spiritualiteit in de KO, naar voren gebracht door Wesseling, is een mooi punt. De vraag is wat betekent het gemeenschappelijk akkoord voor het geestelijk leven in de kerken? We moeten t.z.t. nadenken hoe we dit gestalte gaan geven.
Preses
Er is een conceptvoorstel van een achttal broeders met adhesie van commissie en deputaten.
Ds. Oostland
Kunnen we de memorie van toelichting óók niet beschikbaar stellen aan de kerken samen met WO2 en daarnaar op pag. 54 van WO2 verwijzen? Want dat document speelt ook een rol.
Iedereen heeft belang bij de onderzoeksresultaten van de ad hoc commissie als voorgesteld in het conceptbesluit. Als dat onderzoek eerder klaar is dan 1 april 2012, kunnen we ook daarmee de kerken dienen.
Punt 2, het analyseren van het functioneren van kerkelijke vergaderingen, komt te vroeg want dit is afhankelijk van welke kant we opgaan.
Ds. Ophoff
Het conceptbesluit wil een onderzoek naar bestuurlijke aspecten van de nieuwe WO. Uit de memorie van toelichting 2 blijkt dat dat heel hard nodig is want bij de toelichting op E7 lezen we bijvoorbeeld dat als men het aantal afgevaardigden te groot vindt alternatieven zullen worden onderzocht. Dat klinkt ongelooflijk aardig, maar is ook naïef. Want alternatieven hebben grote consequenties, financieel, qua aansturing, etc. Het gevolg zal zijn dat we volgend jaar met al het voortschrijdend inzicht te weinig tijd zullen hebben voor de bouw van een nieuw huis. Daarom zou ik de hoofdindieners willen vragen aan de besluittekst toe te voegen, dat er vrijheid is om alternatieve uitgewerkte voorstellen te doen. Anders zitten we er volgend jaar nog mee.
Br. Van Dixhoorn
Wat zijn de gevolgen van het weghalen van de PS? Waarom moeten classes uit minimaal vijf kerken bestaan? In een kleine classis als Axel bijvoorbeeld blijkt het wel mogelijk om alle taken uit te voeren.
Bij het onderzoek naar financiële consequenties moeten ook aspecten als hulpbehoevende kerken worden betrokken.
Br. Mollema
De ad hoc commissie moet niet een tweede commissie Gelderland-HollandNoord worden maar goed samenwerken, met name als er grote punten aan de orde zijn. Deputaten moeten dan eventueel met alternatieven komen. Zij moeten ook niet bang zijn om problemen op tafel te leggen.
Moeten we versnellen om de gemeenten op tijd op de hoogte te stellen? Laten we de zaak niet opblazen. Het heeft geen zin om de kerken ook nog eens de resultaten van de ad hoc commissie te laten verwerken in hun reacties. We zien eventuele bottlenecks wel komen.
Allerlei kosteneffecten, zie punt 2, gaan we bekijken.
De commissie kan uit de synodeafgevaardigden worden samengesteld, het moderamen zal zich daar wel over buigen, maakt u zich geen zorgen.
Br. Wezeman
Ik wil dat onderstrepen, de commissie is van de synode zelf. Het gaat er om goed inzicht te krijgen in de organisatie.
In de grond staat: "Een logische vervolgstap is dan het onderzoek iets uit te breiden naar een meer integrale visie op het (bestuurlijk) kerkelijk samenleven". Dat is een punt wat mij heeft geraakt. Ik kan nog niet zien hoever dit gaat. Maar het hoeft niet te gaan om uitgewerkte voorstellen door deze commissie, zoals Ophoff stelt. Want het is een adviescommissie die de bespreking en de synodecommissie ondersteunt.
Br. Mars
Ook zou in de opdracht het belang voor de toekomst verwoord moeten worden. Want de consequenties zijn enorm.
Deputaten – Br. Pel
Er is wel genoeg helderheid over de competenties.
Onderdeel 4 van de opdracht moet uiterlijk 1 april 2012 aan de synode gerapporteerd worden, maar dat is te laat. We moeten goed kijken naar ieders competenties en de planning afstemmen in goed overleg.
AMENDEMENTEN
Ds. Ophoff
De opdracht voor de commissie moet duidelijk zijn. Daarom toevoegen aan punt 3: "Op basis van het onderzoek eventueel alternatieve mogelijkheden uit te werken en aan de GS aan te bieden".
Het bestuurlijke model kan door commissie worden opgezet, de deputaten kunnen het in hun huis, de tekst van de KO, verwerken.
Ds. Feenstra
De datum in punt 4 wijzigen in 1 januari 2012.
BESPREKING RONDE 2
Ds. Oostland
Ik ben gerustgesteld over de status van de commissie. Goede communicatie naar buiten heeft grote aandacht. Ik wil dat onderstrepen. Ieder moet weten wat het bijvoorbeeld betekent als de PS niet meer bestaat.
Ds. Van Dijk
Het amendement Ophoff spreekt over "alternatieve mogelijkheden". Dat betekent dus alternatieven van het bestuurlijke model. Dat moet dan ook wel worden vermeld.
Ds. Leeftink
Ik steun Ophoffs amendement. Het is goed om alternatieven op een rijtje te zetten.
Ds. Trimp
Het amendement Ophoff is wel heel breed, het bestrijkt E3, 4 en 7. Maar volgens mij zit het al in opdracht 1. We moeten de commissie niet teveel belasten met het uitwerken van alternatieven. Dat is te open naar alle kanten. Is dat nu echt nodig?
Br. Bakker
Is het inderdaad wel erg nodig. Commissie heeft een adviserende en ondersteunende rol voor de synodecommissie, dicht tegen de deputaten aan. Zij gaan niet langs elkaar heen werken. Ik proef een beetje angst daarvoor bij Ophoff.
Deputaten – Br. Pel
We juichen het onderzoek toe en zijn ook voor goed overleg. Verschuiving van de datum naar 1 januari 2012 is ook welkom. Dan zijn we op tijd. Tekstueel zitten er niet zoveel consequenties aan voor ons. Het aantal betrokken artikelen is gering. De werkzaamheden hoeven elkaar niet te bijten.
Br. Mollema
B3 "in samenspraak met…" is zo vanzelfsprekend. Het gaat om een technisch onderzoek door de ad hoc commissie, niet om een geheel nieuw bouwwerk. Het amendement Ophoff is heel erg overdreven. Ook dat van Feenstra is niet nodig. Wij spreken zelf wel over de planning etc., want we zijn een ondersteunende commissie.
Ds. Ophoff
Mijn amendement niet nodig? Onder 1 staat niet meer dan een onderzoek doen. Ik wil voorkomen dat er onhelderheid komt als het onderzoek er toe leidt dat er toch een ander model moet komen. Het ontwerp van een bestuurlijk model is iets anders dan een herziene kerkorde opstellen. Je kunt verschillende kanten op. Deputaten zijn niet gevraagd voor het bestuurlijk model. Dat is een andere opdracht. Als het ons zoveel waard is om er apart over na te denken, dan moeten het model ook vaststellen en deputaten de bijbehorende tekst laten maken. Maar die opdracht staat nu niet in het voorstel. Mijn amendement luidt dus nu: "Op basis van het onderzoek eventueel een alternatief bestuurlijk model uit te werken en aan te bieden."
Ds. Feenstra
Ik heb mijn amendement ingeslikt.
Preses
De tekst van Ophoff verandert het voorstel wel erg. Dan moet er nu een alternatief voorstel worden aangeboden en is er tijd nodig voor overleg door de halve synode.
Is er een derde ronde nodig? () Ik constateer dat daaraan geen behoefte is.
Ds. Ophoff
Ik trek mijn amendement in.
STEMMING
Besluit aanvaard, VaaT00O00.
Preses
We zullen ons beraden op de samenstelling van de commissie en ook in het moderamen moeten spreken over planning voor het volgende jaar. Er is tijd nodig tussen de algemene ronde en de besluitvormende ronde, alsmede wannéér we het precies gaan doen.
(spreekt volgens een dankwoord aan deputaten).
Bijlage
Conceptbesluit 31-110611 consequenties nieuwe werkorde
Besluit:
Een ad-hoc commissie in te stellen en deze op te dragen:
- een onderzoek te doen naar de bestuurlijke effecten van de wijzigingen die de concept kerkorde voorstelt onder E. Kerkelijk samenleven, de punten E3, E4 en E7;
- analyseren hoe de genoemde kerkelijke meerdere vergaderingen het best kunnen functioneren uit een oogpunt van:
- omvang en vertegenwoordiging
- goede aansturing van deputaten
- adequate en tijdige besluitvorming
- continuïteit en consistentie
- kosten
- vergaderefficiency - dit voor zover nuttig en nodig in samenwerking met DAO en in samenspraak met de commissie NH/GLD en deputaten te doen;
- de synode daarover te rapporteren uiterlijk 1 april 2012.
Grond:
de herziening van de kerkorde veroorzaakt een heroverweging van het (bestuurlijke) kerkelijk samenlevingsmodel en doet op dat punt voorstellen.
De leeswijzer geeft onder sectie E een goed inzicht in hoe ingrijpend die zijn. Het is nuttig en nodig de beoogde effecten van die wijzigingen te kennen alvorens erover te besluiten. Een logische vervolgstap is dan het onderzoek iets uit te breiden naar een meer integrale visie op het (bestuurlijk) kerkelijk samenleven. Bij de behandeling van het nieuwe KO concept (na de 2e consultatieronde) kunnen de resultaten van het onderzoek dienen tot een ondersteuning of verbetering van de besluitvorming ter zake.
Dit besluit wordt gesteund door de synodeleden:
Wezeman, De Vries, J. Feenstra, Knepper, Mars, Ziedses, Ophoff en Mollema.