Ethiek

Synodeverslagen

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Synode-impressie 2 - Algemeen/1

D.J. Bolt
08-10-11

Als je de veelal vrijwel lege publieke tribune zag van de generale synode te Harderwijk zou je het niet zeggen, maar het gebeuren daar was best boeiend. Het ging over wezenlijke zaken in ons kerkelijke leven. Wat daar besloten is heeft direct of indirect invloed op het samenleven in de kerken. Of je nu vindt dat de synode een directieve of hoofdzakelijk faciliterende rol zou moeten hebben, we krijgen allemaal te maken met de resultaten van de meeste vergadering van de kerken. Het is als met de politiek waar ook velen geen affiniteit mee hebben: ook al bemoei je je niet met de synode, de synode bemoeit zich wel met jou. De beslissingen daar genomen zullen vroeg of laat merkbaar zijn in je eigen kerkelijke omgeving. Daarom is het goed om mee te leven.

Het was ook boeiend omdat je in de synodevergaderingen de geestelijke strijd zag die er in de kerken woedt. Er was een krachtige drive van vele afgevaardigden om de koers van de kerken in 'progressieve' zin verder uit te bouwen. Weinig anderen waren er die trachtten deze terug te buigen in 'orthodox-gereformeerde' richting. De besprekingen reflecteerden zo de situatie in de kerken. Je ervaart waar 'men' naar toe wil.
In een korte algemene impressie wil ik enkele zaken noemen die mij zijn opgevallen en ik wil daar vrijmoedig wat commentaar op geven.
Later hoop ik op meerdere aspecten dieper in te gaan.

 

Organisatie besprekingen

 

De synode vergaderde vanaf begin april plenair, gewoonlijk alleen op vrijdag (9.00 - 22.00 uur) en zaterdag (9.00 - 16.00 uur). En was dan meestal publiek toegankelijk. Daarvóór zijn er 'informatieve zaterdagen' geweest die in eerste instantie niet en maar later wel publiek toegankelijk waren. Die heb ik gemist helaas. De overgang van deze twee fasen in de activiteiten vormde de zgn. buitenland week, vergaderingen met afgevaardigden van buitenlandse kerken.

 

Besprekingen worden meestal schriftelijk voorbereid door synodecommissies en het moderamen. Zij hebben in het bijzónder de stukken, vaak deputatenvoorstellen, bestudeerd en komen met conceptvoorstellen. Die zijn overigens toch vaak weer gebaseerd op de informatie en voorstellen aangeleverd door de deputaten.

De besprekingen verliepen vrijwel steeds volgens hetzelfde stramien: toelichting van de commissie en de deputaten op de voorstellen, bespreking ronde 1, indiening en toelichting op amendementen, bespreking ronde 2, stemming over amendementen en besluiten.

Een enkele keer werden als de discussienood heel hoog was (b.v. bij 'M/V in de kerk'), meer dan twee ronden gegeven maar dat bleef een uitzondering.
Er heerste een straffe discussiediscipline: sprekers mogen (kennelijk) niet met elkaar in discussie gaan. Wel is er in de volgende ronde gelegenheid om op de sprekers in de vorige ronde en die in de huidige rond voorgingen, alsmede de amendementen en voorstellen, in te gaan.  

 

Diepgang

 

Er zit iets lastigs in deze manier van werken, althans zo is het vanuit de 'pershoek' ervaren. In de eerste plaats kregen de media de conceptstukken uitgereikt vlak voor, en soms zelfs na het begin van de vergadering. Het is duidelijk dat dan enige inleesvoorbereiding niet meer mogelijk is. Het verzoek om de stukken een dag eerder te mogen ontvangen, eventueel onder embargo, werd afgewezen. Het maakte het volgen van de discussies soms erg lastig. Zeker als er meerdere, soms zelfs veel amendementen waren.

 

Verder had de vergadermethode ook iets onbevredigends. Er bleek nauwelijks gelegenheid te zijn om bepaalde punten nu eens echt 'man tegen man' uit te discussiëren. Op kritische inhoudelijke betogen van b.v. buitenlandse afgevaardigden werd veelal gereageerd met het voorlezen van een van te voren opgesteld antwoord. Dat betekende dat er vaak het gevoel overbleef dat er gesproken werd voor dovemansoren. Niemand ging er eigenlijk op in als de vergadering werd geconfronteerd met vroegere overwegingen en besluiten van de kerken. Soms hoorde je als dooddoener dat "we nu eenmaal  in een andere tijd leven". Dat feit is natuurlijk juist, maar de kracht van het argument is niet sterk.  

Daarom hebben we genoten van een enkele deputaat die 'lak' had aan deze discipline en wél een heen-en-weer discussie met synodeleden aanging. Dat leverde onmiddellijk een interessante gedachtewisseling op maar ook een ingreep van de preses …

 

Natuurlijk, een rondendiscussie is ordelijker en beter in de hand te houden maar mist wel die echte worsteling om samen tot verantwoorde besluiten te komen. De nieuw ingevoerde techniek waarbij iedere afgevaardigde beschikte over een eigen microfoon zou dat heel goed mogelijk hebben gemaakt (als het ding het deed tenminste en daar schortte het nog wel eens aan). Mogelijk werd het gemis aan inhoudelijkheid voor een deel vergoed door een intensief emailverkeer achter de schermen. Maar daar had de pérs, en heeft dus het kerkvolk natuurlijk niets aan.

 

Vergaderfrequentie

 

De synode vergaderde dus twee dagen per week. De afgevaardigden die ik daarover sprak, klaagden dat de 'doorlooptijd' van de synode zo toch wel lang werd. Bovendien, steeds weer moet je omschakelen, van je werk naar het vergaderwerk is lastig. Weer opnieuw inwerken, zeker als onderwerpen niet in één keer konden worden afgehandeld, zoals frequent gebeurde.

 

Comité

 

Als het meest vervelend voor 'outsiders' zijn de comitézittingen ervaren. Ze betekenden 'verbanning' naar een kille kelder van het kerkgebouw aangezien de hal te gehorig was. Afgezien hiervan, het wringt als niet duidelijk is of wordt dat behandeling achter gesloten deuren echt nodig is, dus als het over persoonlijke zaken gaat. Wrevel daarover leefde trouwens niet alleen bij verslaggevers maar ook bij (sommige) synodeleden. Juist zaken die publiek in (intensieve) discussie zijn verdienen ook in openheid te worden behandeld mijns inziens, om zo, zelfs al word je het niet eens, toch helderheid te verschaffen door overwegingen bij besluiten. Nu blijft er een gevoel van onbehagen bestaan over b.v. zaken die rondom de TU spelen.

 

Superouderlingen

 

Eigenlijk zijn het superouderlingen die in staat zijn synodewerk te doen. Waar vind je vergaderingen die van 's morgens negen uur tot 's avonds tien uur duren, zij het uiteraard onderbroken door pauzes en maaltijden? En dan met 36 mensen discussiëren over vele onderwerpen met niet zelden een emotionele kant, omspoeld door amendementen en tegenvoorstellen?
En als dan het einde van de avondzitting in zicht komt is er ook nog de dagsluiting. Een voortreffelijk zaak natuurlijk. Maar als de dienstdoende eindedagverzorger er een halve preek van maakt en vervolgens alle noden van de wereld in gebed opdraagt, zou daar de aandacht dan nog echt bij bepaald kunnen worden? Terwijl ook nog de altijd voortreffelijke warme avondmaaltijd nadeint? De vraag stellen is haar beantwoorden.

 

Muziek

En dan was er ook nog een cantor-organist afgevaardigde die soms de gelegenheid kreeg om aan het eind van de avond een psalm als driestemmige canon aan te leren. Dat lukte hem ondanks het late tijdstip zonder dat de mannenbroeders al te ver uit de muzikale bocht vlogen.
Maar voor degenen die daarna nog een uur anderhalf naar huis moesten rijden was het soms eerlijk gezegd wel afzien, hoe hoog het geestelijk niveau verder ook mocht zijn …

Ja, die cantor van de synode. Daar kon je van genieten. Van zijn korte improviserende, soms verrassende preludia. Van zijn oefenen met het gelegenheidskoor van de synode dat hij wist om te smeden (of op te zwepen?) tot iets als een multivocaal optreden. Hoewel misschien niet ieder van harte en geconcentreerd meedeed...

 



 

Leiding en techniek

 

De cantor was niet het enige muzikale synodelid. Iemand van het moderamen beheerste de piano en speelde op een onbewaakt moment heel vakkundig 'Altijd is Kortjakje ziek'. Heel boeiend.
Maar het moderamen had meer kwaliteiten. Met respect viel waar te nemen hoe preses, ds. Niemeijer, de besprekingen technisch bekwaam leidde en ze tot een geordend einde wist te brengen. Dat viel soms niet mee. Want houdt het maar eens uit elkaar als amendement op amendement wordt gestapeld, tegenvoorstellen geheel of gedeeltelijk door commissieconcepten worden vervangen, zinnetjes toegevoegd, woordjes geschrapt, puntkomma's toegevoegd, ideeën overgenomen door commissie of deputaten, of juist niet. Om er soms een punthoofd van te krijgen.
Om de vergadering te ondersteunen werd een nieuwe presentatietechniek toegepast: amendementen werden in de conceptvoorstellen life via een beamer op een groot scherm ingetikt. Iedereen kon zo realtime zien hoe de definitieve tekst tot stand kwam.

 

Ook hier is wel een verbetering wenselijk. Achterin de synodezaal was de tekst eigenlijk niet goed te zien, zeker niet als die ook nog (geel) gemarkeerd werd. Bovendien wie is als verslaggever in staat zo snel teksten over te tikken? Het zou mogelijk aanzienlijk kunnen worden verbeterd als de teksten dynamisch op de laptops van de afgevaardigden en de pers werden getoond. Dat kan technisch want ieder, ook de verslaggevers, zit op het synode-intranet.

Nu kreeg de pers desgevraagd de amendementen en tegenvoorstellen digitaal door de griffier aangeleverd. En ook andere stukken werden in een voortreffelijke samenwerking met het synodesecretariaat via email ter beschikking gesteld. Dat hielp om toch een betrouwbare verslaglegging te bereiken.

 

Wordt vervolgd