Uit de kerken

Een gezonde kerk (1)

D.J. Bolt

26-01-19

De mannen- en vrouwenverenigingen van GKv Haren organiseerden op 10 januari jl. een avond met als thema Een gezonde kerk. Ds. H. Drost predikant van de GKv Zwijndrecht-Groote Lindt hield een toespraak.

We woonden deze avond bij. Zowel om het onderwerp, als ook omdat we blijven verlangen naar de gemeenschap met broeders en zusters die trouw willen blijven aan het Woord van de Heere. Waarmee we nog maar zo kortgeleden het Heilig Avondmaal vierden.
 

Het referaat geeft inzicht in waar de strijd ten diepste om gaat in de vrijgemaakt-gereformeerde kerken. En hoe dienaren van het Woord worstelen en proberen deze kerken terug te brengen van een weg die al verder afvoert van het gezag van zijn Woord in leer en leven.

Laten we met hen meeleven en bidden dat de Christus als Heer van zijn kerk ons weer samenbrengt in liefde tot Hem en in de eenheid van het ware geloof.
 

We hebben ds. Drost gevraagd of we zijn toespraak mogen publiceren. Dat heeft hij welwillend toegestaan (de powerpoint plaatjes missen).

Een gezonde kerk

Ds. H. Drost

Vooraf                                                                           

Hoe heten de twee chagrijnige zeurende oude mannetjes die in de Muppet Show op het balkon zitten? Ze leveren wat cynisch commentaar op wat de Muppets laten horen en zien.[1] Ze zijn bezwaard.

Ik moet u zeggen dat het een eigenaardige sensatie is bezwaard te zijn in de kerk waarin je opgroeide en daarin opeens wat alleen komt te staan. En ik vermoed dat velen van jullie je ook bezwaard noemen. Misschien kwam je daarom zelfs vanavond. 

Hoe zijn we bezwaard?
Hoe praten we vanavond?

Laten we de toon van de liefde tot Gods kerk proberen aan te houden.

Hoeveel gaf God ons niet via de kerken waar we leven?

Die liefde kan bezorgd zijn, maar nooit afbrekend.

Die liefde kan kritisch zijn, maar nooit cynisch.

De liefde wil zowel waarheid als openheid.

Ik hoop hiermee de goede toon te pakken te hebben voor vanavond en dan gaan we nu van start.

Inleiding

Het is verwarrend wat er in de kerk gebeurt. Neem nu mijn generatie. We zijn opgegroeid met stellige waarheden. Het stond allemaal vast als een huis. En nu lijkt het mode dat er niks meer vaststaat. Al de oude stevigheid verwaait in de wind.

Is dat erg? Of juist niet erg?

Hoe reageer je erop? Hoe reageert u?

Ik merk nogal eens dat mensen zo onzeker zijn dat ze er weinig meer mee te maken willen hebben. Ze kijken weg. Soms nog gewond door de felheid waarmee eerdere discussies gevoerd werden, willen ze zich er niet meer mee bezig houden.  Maar ben je dan wel trouw aan je Heiland?  Moeten we niet in elke generatie de strijd aan over de waarheid? We hoeven niet meteen de bijl uit de kast te halen, maar is Jezus  volgen niet blijven opkomen voor de waarheid? Zijn we God niet verplicht gereformeerd te blijven?
 

Behalve de felheid uit het verleden hebben we dan nogal eens last van de stelligheid uit het verleden. Ik bedoel dan de stelligheid waarmee niet- principiële zaken principieel werden gemaakt. Ik herinner me hoeveel er gediscussieerd is over het Liedboek, terwijl het vertrek van jongeren uit de kerk zich al begon af te tekenen. Waar ben je dan mee bezig?

Natuurlijk is het belangrijk dat je op zondag niet ketterijen de kerk inzingt, maar om dat nu als speerpunt te nemen? Wat werd er allemaal wel niet uit de kast gehaald? Grote woorden zijn gesproken. Ik heb toen wel eens gedacht: ‘Als je een onbekende psalm uit de Bijbel zou pakken en je zou hem voorleggen aan deze bezwaarde keurmeesters zou hij geschrapt worden’. Een heel aantal van hen scheurde daarom zelfs de kerk.

Maar wat moet je daar nu mee aan als kerklid anno 2019? Zijn er dan ook zaken die je nog wel principieel kunt noemen? Of vervaagt alles? Ik denk u, jou en mezelf in de mist van deze tijd te helpen door een hoofdlijn te trekken. 

Ik wil de insteek nemen bij de relatie tussen Woord en mens.

# Welke plek heeft het Woord in de kerken?
# Wat is de inbreng van de mens bij de koersbepaling?

Het gaat in de kerk om het woord.

Maar ook om de mens.

God zoekt een relatie.

Sterk ervaar je die spanning in missionair werk. Ik ben gevormd door alles wat ik aan gereformeerde bagage meekreeg en vooral hoe ik daarmee terecht kwam in een ongelovige omgeving om het evangelie te brengen. Mijn motto was in de tijd van Venlo: "Van harte gereformeerd en van harte missionair"

Typerend voor de ontwikkelingen binnen de Gereformeerde Kerken is dat je nu met het tweede (Van harte missionair) prima aan kunt komen, maar niet meer met het eerste (Van harte gereformeerd). Als je enige blijheid over gereformeerd-zijn uitstraalt, voel je hoe onprettig de moderne kerkganger van nu dat vindt die tegen zijn zin de naam "gereformeerd" draagt en zegt : 'Ik ben een christen’.

Wat betekent "gereformeerd"?  Mijn vrouw is vrijwilligster bij allerlei mensen buiten de kerk. Iemand die zij bezoekt en die niet zulke geweldige ervaringen heeft, zegt dat "gereformeerd" "geraffineerd" betekent.  Mensen hebben niet altijd even goede ervaringen met gereformeerden

Gereformeerd

Wat betekent "gereformeerd" ?

Ik heb de neiging om te wijzen op onze belijdenisgeschriften, dat na-spreken van de Bijbel, die visiedocumenten vol genade  die grandioos genegeerd worden in onze kerken. Maar dr. G. van de Brink zette me in zijn boek over Dordrecht wel aan het denken. Dat boek heet Dordt in context.

Is "gereformeerd" wat er staat in wat we noemen’ de drie formulieren van eenheid’ ?[2]  Die drie zijn – schrijft van den Brink - maar een onderdeel van een groot scala aan gereformeerde en presbyteriaanse belijdenissen in Gods wijde wereld [3].

Wat betekent "gereformeerd"?

De naam "gereformeerd" herinnert ons aan wat in de Reformatie van de zestiende eeuw "het leidende motief was: de kerk terugbrengen tot haar oorspronkelijke gestalte" [4]. Dat was het verlangen, de drive. Hij wijst dan op de stelling "ecclesia reformata semper reformanda". Vanuit ons kerkelijk verleden worden we daar niet echt warm van. Is reformanda een pleidooi voor starheid? Er stond oorspronkelijk nog wat bij en dat bepaalt de sfeer:

Ecclesia reformata sempter reformanda secundum verbum Dei : een gereformeerde kerk moet telkens hervormd worden (!) overeenkomstig het woord van God.[5]

Het gaat om een verlangen. Gereformeerd-zijn gaat over je hart. Wat drijft je? Hoe wil je kerk zijn? Wil je populair zijn? Wil je in de wereld meetellen? Of is het je verlangen dat Gods Woord aan het woord komt in de kerk? Wie dat wil, is gereformeerd.

Uiteindelijk gaat het dan niet eens om gereformeerd-zijn maar om God [6]. Luisteren we naar Hem?? Vertrouwen we Zijn woord? 

Op die manier is er in het gereformeerde plek voor het warme, het relationele, het gevoelvolle. In de gereformeerd-vrijgemaakte traditie leek het toen ik jong was wel dat gereformeerd-zijn betekende je strak te houden aan wat het Woord zegt. Het ging om de goede theorie. Dat gaf een sfeer waarin men de Bijbel gebruikte om elkaar de les te lezen. Soms leek het wel of hun hele persoonlijkheid erbuiten bleef staan 'als je je maar aan het Woord houdt'.

Die wat kille, theoretische benadering – die ik overigens meer in de kerk dan bij ons thuis aantrof - heeft mij wel doen zoeken naar meer warmte. Ik kwam als knaap in de evangelische beweging. Ik werd wel geraakt, zowel positief als negatief. Maar ik had het gevoel thuis te komen toen ik in mijn eerste gemeente Eemdijk nog iets merkte van gereformeerde bevindelijkheid. De stal in en daar met je broeder die onder de koe zit delen met elkaar hoe groot Gods genade is over eigenwijze zondaren als wij. Dat was niet alleen theorie, dat was het leven. 

Daar was beleving. Daar sprak het hart. Daar was emotie.  In de Nadere Reformatie krijgen al die emoties een plek binnen het kader van Gods Woord, zoals bij voorbeeld ook de Dordtse leerregels in hoofdstuk 5 over de volharding doen.

Daar gaat het over jou als mens met hoofd en hart, over blijheid over genade en berouw over zonde. Je vindt als mens een plek  in de liefde van het warme verbond van God..

Vanuit die persoonlijke geschiedenis werd ik dus wel enthousiast over het voorstel gereformeerd zijn een verlangen te noemen: het verlangen dat Gods Woord de kerk vernieuwt, vormt en stuurt. Het gaat om het Woord van God. Het gaat erom dat we Hem horen in de kerk en volgen. Kort gezegd: in de Reformatie zag men dat je wel op het gezag van Gods Woord kunt hameren, maar dat je er niets mee opschiet als je Gods eigen stem er niet in hoort[7].

Dat is de start vanavond. Ik ben dankbaar voor de vrijgemaakt Gereformeerde traditie die heel serieus werk maakt van het Woord van God. Ik ben dankbaar wat ik leerde van de bevindelijke Gereformeerde traditie die serieus aandacht had voor het hart van de mens.

En ik denk u, jou en mezelf in de mist van deze tijd te helpen door op dit punt in te zoemen: wat zegt Gods Woord? Wat doet het met mij? En ik stel het op scherp door als thema te nemen : begin je in het Woord of denk je vanuit de mens?

Er zijn drie punten waar ik u wil laten zien hoe dat een rol speelt in de ontwikkelingen in de kerk, namelijk ten eerste in het missionaire werk waar ik me erg bij betrokken voel en het meeste van afweet, ten tweede in de vragen van de ethiek zoals rond homoseksualiteit en ten derde in de prediking waarop ik door de organisatoren van deze avond geattendeerd werd.

Dus   

1. Evangelisatie

2. Ethiek

3. Preken

We zingen Psalm 19:2 in Nieuwe Berijming die dicht bij de bijbel blijft en het mooi eigentijds verwoordt. 

Volkomen is Gods wet: een kracht die mensen redt,
een goed getuigenis.
Wie zijn bevelen eert leeft vreugdevol en leert
wat ware wijsheid is.
Gods woord houdt eeuwig stand Puur goud of diamant
heeft lang niet zoveel waarde.
Honing smaakt minder zoet en doet veel minder goed
dan Gods gebod op aarde.

1 - Evangelisatie

In de theologie is er sterk de beweging aan te wijzen van het Woord naar de mens. De mens is steeds meer gaan bepalen wat het Woord zeggen mag. Ik zal u daar niet mee lastig vallen. Maar je zag en ziet het op allerlei punten terug in de praktijk van het kerkelijk leven. Ik heb dat aan den lijve ervaren in de ontwikkeling van het gereformeerde evangelisatiewerk.

Hoe breng je het evangelie?

Hoe bereik je de moderne mens?

Kent u dat machteloze gevoel dat je je medemens niet bereikt als je het Woord van God aan het woord laat? Ik had het gevoel chinees te spreken. Ik zond wel uit, maar er was geen ontvangst, alleen grote verbaasde ogen. Ja, je kunt praten wat je wilt maar een ongelovig mens snapt het gewoon niet. Een mens die de Geest niet bezit, aanvaardt niet wat van de Geest van God komt, want voor hem is het dwaasheid. Hij kan het ook niet begrijpen, omdat het geestelijk moet worden beoordeeld. 1 Korintiërs 2:14

Er gaapt dus een kloof. Dat geeft een spanningsveld. Hoe kom je binnen? Wat moet je met zo’n rare boodschap? Dwaasheid is het.

In plaats van het Woord te blijven spreken in het geloof dat de Geest binnen kan brengen bij een mens wat idioot klinkt, zie je een beweging van aanpassing. Dat gaat mis. Je moet de boodschap wel op de mens toespitsen, maar niet aan gaan passen. Dan ga je erin zitten schrappen.

Je gaat bij voorbeeld eenzijdig benadrukken hoe liefdevol God is. In de kerk begint de discussie of er echt wel een hel is en buiten de kerk spreken we alleen maar over Gods liefde en aanvaarding. Bekering komt dan veel minder of helemaal niet meer in het missionaire woordenboek voor.  Maar wat voor christenen groeien er uit zo’n verhaal? Als je het gehate kruis buiten beschouwing laat, kweek je feelgood-christenen.

Het is wel naar de smaak van de mens, maar je bent te ver opgeschoven: het is niet meer de eerlijkheid van Gods Woord. Positief is dat in de kerken meer aandacht voor de missionaire taak van de kerk is. Belangrijk blijft dat het Woord klinkt.

Wat is gezonde evangelisatie?

Het gaat er in evangelisatie niet alleen om dat je bij de hoorder aankomt, maar dat je met het evangelie bij de hoorder aankomt. 

2 - Ethiek

Ook in de ethiek – het denken over hoe we als christenen ons zullen gedragen in de navolging van Jezus – merk  je hoe men op de lijn tussen Woord en werkelijkheid opschuift naar de mens. Een treffend voorbeeld las ik in een verslag van een congres over homoseksualiteit. Als de vraag aan de orde komt of iemand met een homoseksuele relatie toegang tot het avondmaal kan krijgen, komt als antwoord:

'De Heere Jezus Christus kijkt Petrus diep in de ogen en zegt: Simon, zoon van Jonas, heb je Mij lief? Als dat er is, wie zouden wij dan zijn om de weg naar de tafel des Heeren te versperren?'

Daar heb je wat er vaak gebeurt: je kijkt je medemens in de ogen. Je hebt een mens voor je. Maar wat doe je met het Woord? Dat laat je op zo’n moment toch niet achter je? Dat doe je toch niet voor de gelegenheid maar even dicht?

Ik herinner me goed het afscheid van iemand die homoseksueel samenleefde. We hadden een klik. Hij kon en wilde zijn homoseksuele levensstijl niet opgeven. Ik kon en wilde de Bijbel op dit punt niet dichtlaten. We namen afscheid met een hulpeloos gebaar. Vreselijk, maar wat is erger: Gods boek dichtklappen of iemand er liefdevol mee confronteren? 

Hoe deed Jezus dat?

Jezus was vol van Vaders Woord. En Hij had oog voor ieder mens. Hij zag de ander echt. En vol liefde zegt Hij wat de zonde is. Zo komt er ruimte voor vergeving en een nieuwe weg, bekering.  Jezus zegt ons in de kerk alleen met stenen te mogen gooien als we zelf geen enkele zonde hebben. Zo krijgt een slechte vrouw een nieuwe kans – om heilig te gaan leven (!).

Jezus zei:

‘Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.’  Hij bukte zich weer en schreef op de grond. Toen ze dat hoorden gingen ze weg, een voor een, de oudsten het eerst, en ze lieten hem alleen, met de vrouw die in het midden stond.
Jezus richtte zich op en vroeg haar: ‘Waar zijn ze? Heeft niemand u veroordeeld?’ ‘Niemand, heer', zei ze. ‘Ik veroordeel u ook niet', zei Jezus. ‘Ga naar huis, en zondig vanaf nu niet meer.’ Johannes 8:7-11

Het gaat er in het christelijk leven niet alleen om dat je met de mens rekening houdt, maar dat je met het evangelie de nieuwe weg van genade wijst. 

Wordt vervolgd