Generale Synode Kampen 2023 – Impressie 3
D.J. Bolt
13-01-24
Vrijdag 1 december was het 'buitenlanddag' op de generale synode. Een aantal buitenlandse gasten werd hartelijk verwelkomd. Zij mochten de synode toespreken waarna preses ds. J.R. Visser in warme bewoordingen reageerde en de buitenlandse afgevaardigden toestemming verleende tot deelname aan en inbreng in de besprekingen.
De afgevaardigden waren
- Prof. dr. V.E. d'Assonville van de Selbständige Evangelisch Reformierte Kirche (SERK)
- Dr. R.C. Janssen van de Canadian Reformed Churches (CanRC)
- Br. J.H.C. Terpstra van de Orthodox Presbyterian Church (OPC)
- Br. P. Witten van de Free Reformed Churches of Australia (FRCA)
Inmiddels hebben we de toespraken van deze broeders met hun toestemming gepubliceerd op deze site.
GKN heeft een zusterkerkrelatie met de SERK. De relaties met de overige kerken kwamen op deze dag nog expliciet aan de orde.
Op de tafel van de synode lag ter bespreking het Rapport van Deputaten Buitenlandse Kerken. Daarin gaven de deputaten, ds. A. de Jager, ds. A. Jongeneel, br. K. Stelma en drs. J.P.C. Vreugdenhil een kort overzicht van hun werkzaamheden en deden zij een aantal voorstellen. Eerst iets over de werkzaamheden.
Contacten buitenlandse kerken
Deputaten hebben met hierboven genoemde kerkverbanden contacten onderhouden voor zover dat mogelijk was en paste bij de kerkelijke relatie. Zo werd een visitatie aan de zustergemeente te Hannover van de SERK gebracht. Besprekingen waren er met de CanRC en de FRCA om te komen tot zusterkerkrelaties. Een bespreekpunt daarbij is de relatie met DGK maar dat is voor de FRCA geen 'breekpunt', zo wordt gemeld.
De band met de CanRC groeit. Zo mogen GKN predikanten sinds hun synode van 2018 voorgaan in de CanRC. Deze kerken wachten nog met het aangaan van een zusterkerkrelatie tot GKN en DGK samengaan.
Ook is er regelmatig contact geweest met de Vrye Gereformeerde Kerk Suid-Afrika (VGKSA). Ook de band met dit kleine kerkverband groeit nu zij sinds 1 mei 2023 hun relatie met de GKv/NGK verbroken hebben. Voor hun predikantsopleiding maken ze gebruik van het Canadese seminarie in Hamilton.
De contacten met de OPC zijn zeer bemoedigend. Deze kerk heeft de GKN een 'corresponding relationship' aangeboden. Zo'n relatie is bedoeld om elkaar door wederzijdse contacten beter te leren kennen zodat binnen een afzienbare tijd overgegaan kan worden op een zusterkerkrelatie (Ecclesiastical Fellowship).[2]
Deputaten hebben ter kennismaking de Evangelical Presbyterian Churches in England and Wales (EPCEW) bezocht. Daarnaast informeel contact gehad met Reformed Presbyterian Churches in Eastern Europe, de Reformed Church in Letland en de Evangelisch Reformierte Kirche Westminster Bekenntnisse (Zwitserland, Oostenrijk en Zuid-Duitsland).
International Conference of Reformed Churches (ICRC)
Deputaten hebben vooral tijd en energie gestoken in contacten die via de ICRC, een internationale gemeenschap van gereformeerde kerken, mogelijk zijn. Zo'n gemeenschap bestaat er ook in Europa: the European Council of Reformed Churches, EuCRC.
Het GKN lidmaatschap van de IRCR kon worden verworven maar bleek nog niet zo eenvoudig te zijn. De FRCA speelde een beslissende rol die uiteindelijk tot een unaniem positieve beslissing leidde!
Voorstellen
Deputaten legden de synode de volgende voorstellen voor. We geven impressies van de besprekingen erover.
Voorstel A – Differentiatie kerkelijke relaties
Zoals blijkt uit het voorgaande groeit het aantal wereldwijde kerkelijke contacten van de GKN sterk. Het wordt voor een klein kerkverband als onmogelijk gezien met elk(e) kerk(verband) waarmee contact is een zusterkerkrelatie met al zijn verplichtingen en gepaard gaande kosten te onderhouden. Daarom stellen deputaten voor verschillende relaties te onderscheiden voor wat betreft intensiteit en inhoud. We geven er de belangrijkste kenmerken van.
Zusterkerkrelatie
- Erkenning als kerk van Christus en wederzijds toezicht op leer en leven.
- Aanvaarding attestaties, kanselruil, respecteren pastorale zorg en tucht.
- Elke 2-3 jaar bijwonen van en deelname aan elkaar synodes, ook met toegang tot besloten vergaderingen.
Correspondentie
- Herkenning als kerk van Christus.
-
Respecteren van elkaars pastorale zorg en tucht.
Aanvaarding attestaties, kanselruil is zaak van de plaatselijke kerk. - Wederzijdse verplichtingen en voorrechten worden op elkaar afgestemd. B.v. bijwonen synodes als gast, spreekrecht etc.
Bevriend contact
-
Relatie is beperkt tot indirecte of persoonlijke contacten.
Geldt m.n. voor kerken van de ICRC die geen andere type relatie hebben. - Bij uitzondering worden afgevaardigden uitgenodigd voor synodes.
-
Respecteren van elkaars pastorale zorg en tucht.
Aanvaarding attestaties, kanselruil is zaak van de plaatselijke kerk.
Bespreking
De bespreking cirkelde vooral om de vraag of het 'haalbaar' is om zoveel (gradaties) kerkelijke contacten te onderhouden, en ook om de vraag 'wat het concreet oplevert voor ons'. Hebben we er wel genoeg menskracht en geld voor? Moeten we bijvoorbeeld wel liedboeken van andere kerken gaan beoordelen? Moeten we ons niet beperken tot kerken in omliggende landen? En moeten we op deze manier in de toekomst misschien onze synodes in het Engels gaan houden?
Toch worden oecumenische contacten door veel synodeleden (hoog) geschat. Het is zeer belangrijk elkaar te ondersteunen in tal van situaties waarin de kerken met dezelfde ontwikkelingen worden geconfronteerd, bijvoorbeeld rond abortus, euthanasie, gender, tegenstellingen en polarisatie in de samenleving. We moeten elkaar steunen in de strijd.
Historische banden moeten worden onderhouden. Afstanden zijn nu veel minder belangrijk en belastend door moderne communicatiemiddelen als internet, zoom vergaderen, etc.
Welk type relatie het meest passend is kan het best worden bepaald na eerst onderzoek van het betreffende kerkverband te hebben gedaan. Daarna kunnen deputaten dan een type relatie kiezen met bijbehorende specifieke kenmerken.
We moeten beseffen dat het in al onze contacten gaat om de kerk van Jezus Christus die wereldwijd vergaderd wordt, zo wordt benadrukt. Dat we daarin samen belijden en beleven. We moeten ons niet terugtrekken in ons Nederlands bubbeltje maar uitdrukking geven aan Christus' kerkvergaderende werk. Daarin passen activiteiten als visitatie en ondersteuning van woordbediening elders in de wereld.
Hoe het in de praktijk gaat werken? We moeten niet blijven steken in 'haalbaarheid'. Er kan met deze regels de komende jaren ervaring worden opgedaan. Waarbij er ruimte moet zijn voor uitzonderingen want niet alles kan van te voren worden ingekaderd
De buitenlandse afgevaardigden herkennen de moeiten om op een goede wijze kerkelijke relaties te implementeren. Zo wordt in de CanRC verschillend gedacht over de toegang tot de Avondmaalstafel als er geen sprake van een officiële zusterkerkrelatie is. In de OPC vraagt een plaatselijke gemeente ter beveiliging van de kansel expliciete instemming met de Schrift, de belijdenis en de kerkorde aan predikanten als er maar de geringste aanleiding tot twijfel bestaat.
Amendementen
- De verplichting bij een zusterkerkrelatie elke 2-3 jaar afgevaardigden naar een zusterkerk te sturen te conditioneren met de toevoeging 'waar mogelijk en nodig'.
- De vraag om advies bij wijzigingen van liedboeken, te schrappen.
Stemming
De amendementen en vervolgens het hele voorstel worden unaniem aangenomen.
Instructie
In de instructie voor deputaten zal de opdracht worden opgenomen de toepassing in de praktijk van de aangenomen regels te evalueren.
Voorstel B – Aangaan kerkelijke relaties
Alle voorstellen worden unaniem aangenomen. Dat betekent:
- SERK - Handhaving van de zusterkerkrelatie.
- FRCA - Officieel verzoek om een zusterkerkrelatie aan te gaan.
- CanRC - Officieel verzoek handhaven om een zusterkerkrelatie aan te gaan.
- VGKSA - Officieel verzoek om een zusterkerkrelatie aan te gaan.
- OPC - Aanvaarding aanbod van een 'corresponding relation'.
Preses ds Visser verwoordt de dankbaarheid voor deze besluiten.
Voorstel C – Nieuw te benoemen deputaten
- Ds. H. Drost
- Drs. J.P.C. Vreugdenhil
- Br. E. Haaksma, secretaris (geen deputaat).
Aangenomen.
Voorstel D – Opdracht voor deputaten
De bestaande opdracht wordt gehandhaafd zij het met de wijziging nu contact met gereformeerde belijders te zoeken via de ICRC, en zo mogelijk op conferenties aanwezig te zijn en daarvan verslag te doen.
Verder verantwoording te doen over de vruchtbaarheid van het aangenomen nieuwe kader kerkelijke relaties.
Voorstel E – Budget
De deputaten vragen voor hun werkzaamheden een budget van €20.000 voor de komende drie jaar. De penningmeester van het kerkverband heeft al aangegeven dat het geen probleem is.
Stemming
Aangenomen met twee onthoudingen.
Reformatorisch Theologisches Seminar Heidelberg
Een groot deel van de synodedag werd besteed aan een ander belangrijk onderwerp: het Reformatorisch Theologisches Seminar Heidelberg, en de bekostiging daarvan.
Voor velen zal dit seminarie niet zo bekend zijn daarom geven we er eerst een indruk van op basis van gegevens die het zelf publiceert[3].
Doel
Het Reformatisch Theologisches Seminar (RTS) beschouwt zich als een theologisch opleidingscentrum in de geest van de Reformatie. Het is dan ook geen toeval dat het zich in Heidelberg bevindt. Van daaruit kwamen immers in de zestiende eeuw belangrijke impulsen voor de vernieuwing van de christelijke kerk.
In navolging van deze traditie is het onderwijs aan het RTS gebaseerd op de leer van de Heilige Schrift, zoals samengevat in de reformatorische belijdenisgeschriften. Het RTS wil door haar werk bijdragen aan de vernieuwing en uitbreiding van de Kerk van Jezus Christus.
De studierichting
Het belangrijkste doel van het RTS is om predikanten, zendelingen en evangelisten op te leiden volgens de Schrift om zo de Kerk van Jezus Christus op te bouwen. De cursus volgt een compleet en uitgebreid curriculum in de geest van de Reformatie. Bijbelse onderwerpen (inclusief oude talen) krijgen een hoge prioriteit, samen met systematische theologie en kerkgeschiedenis.
Verder ligt de focus op het bevorderen van de praktische vaardigheden van de studenten: zowel m.b.t. het dienen in de gemeente als ook t.a.v. hun persoonlijke relatie met God.
De hele studie dient dus om toe te rusten voor het predikambt, voor pastorale zorg in de kerk, en voor evangelisatie en zending in een seculiere, postmoderne omgeving.
Theologische grondslagen
Het onderwijs aan het RTS is gebaseerd op de Heilige Schrift en werkt op basis van de volgende belijdenisgeschriften:
- Belijdenissen van de vroege kerk
- Luthers Kleine Catechismus (1529)
- Catechismus van Heidelberg (1563)
- De Nederlandse geloofsbelijdenis (1561)
alsmede
- Augsburgse Confessie (Confessio Augustana Variata, 1540)
- Geneefse Catechismus (1542)
- Tweede Helvetische Confessie (Confessio Helvetica posterior, 1564)
- Dordtse Leerregels (1619)
- Westminster Standards (1647)
Docenten aan het seminarie
Academisch gekwalificeerd personeel en internationaal erkende gastdocenten zorgen voor een theologisch grondige en geestelijk verantwoorde opleiding op universitair niveau - een essentiële voorwaarde voor een voltijdse bediening als pastor, predikant of zendeling in de Kerk van Jezus Christus.
Dr. theol. Victor E. d'Assonville
D'Assonville is directeur van het RTS.
Hij heeft in Potchefstroom (Zuid-Afrika) en in Münster (Westfalen) filologie en theologie gestudeerd, en promoveerde in 2000 aan de Universiteit van Rostock.
Hij was enkele jaren predikant van gereformeerde kerken in Zuid-Afrika en werkte als zendeling onder Sesothos en Griquas.
Na enkele jaren zendingswerk in Hannover werd hij begin 2017 de eerste predikant van de Selbständige Evangelische Reformierte Kirche (SERK) te Hannover.
Naast zijn werk als lid van het presidium van de International Congress for Calvin Research (ICCR) is hij auteur of redacteur van verschillende boeken en essays, doceerde hij kerkelijke en dogmatische geschiedenis en dogmatiek in Zuid-Afrika en geeft hij regelmatig lezingen op verschillende continenten.
Hij is predikant en zendeling van de Gereformeerde Kerk Postmasburg (GKSA) met de opdracht om systematische en historische theologie te doceren aan de RTS.
Prof. Dr. Hans (Johannes W.) Maris
Hans (Johannes W.) Maris is emeritus predikant van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) in Nederland en emeritus hoogleraar dogmatiek aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA).
Naast zijn lezingen- en onderwijsactiviteiten, die hem regelmatig naar verre landen als Canada en Zuid-Korea brengen, is hij bekend van diverse wetenschappelijke publicaties op het gebied van systematische theologie met een focus op pneumatologie en ecclesiologie.
Daarnaast heeft hij jarenlange ervaring in de raden van toezicht van theologische faculteiten in Duitsland.
Prof. Dr. Gert Kwakkel
Gert Kwakkel is hoogleraar Oude Testament aan de Theologische Universiteit Utrecht/Kampen (NGK) en hoogleraar Oude Testament en Hebreeuws aan de Faculté Jean Calvin, Aix-en-Provence.
Hij studeerde theologie in Kampen en werd daarna predikant van de Gereformeerde Kerk (GKV) in Nederland. Vervolgens werd hij docent Semitische talen en cultuurgeschiedenis van het oude Nabije Oosten in Kampen en promoveerde aan de Rijksuniversiteit in Groningen.
Dr. habil. Bernhard Kaiser
Bernhard Kaiser is hoogleraar systematische theologie aan de Selye János Universiteit in Komárno en oprichter en directeur van het Instituts für Reformatorische Theologie.
Na zijn studie theologie aan de Onafhankelijke Theologische Hogeschool van Basel, behaalde hij zijn doctoraat aan de Universiteit van Stellenbosch en habiliteerde aan de Károli Gáspár Universiteit in Boedapest. Hij was onder meer predikant van de Lutherse Kerk in Chili, theologisch adviseur van de Bijbelfederatie, en docent systematische theologie, geschiedenis van dogma's en filosofie aan de Vrije Theologische Hogeschool in Giessen.
Drs. René van der Wolf
René van der Wolf is predikant van de Gereformeerde Kerk Nederland in Hardenberg (GKN) en parttime docent Praktische Theologie voor de theologiestudenten van de GKN. Na zijn theologische opleiding aan de Theologische Universiteit Kampen werd hij predikant in verschillende kerken van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Voor zijn promotieonderzoek aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA) werkt hij aan een proefschrift in de homiletiek.
Drs. Rob Visser
Rob Visser is predikant van de Gereformeerde Kerk Nederland in Amersfoort (GKN). Na zijn theologische opleiding aan de Theologische Universiteit van Kampen was hij eerst predikant in gemeenten van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en daarna in de gemeente van de Vrye Gereformeerde Kerk, Zuid-Afrika (VGKSA) te Pretoria. Hij doceerde in de theologische opleiding aldaar, onder andere op het gebied van het Oude Testament.
Sinds 2005 is hij weer predikant in Nederland en sinds 2019 ook parttime docent ethiek en Oude Testament van de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN).
Daarnaast is hij auteur van diverse publicaties over Bijbelboeken, ethische onderwerpen en de Dordtse Leerregels.
Pastor Sebastian Heck
Sebastian Heck is predikant van de SERK te Heidelberg. Na zijn theologische opleiding in Duitsland, de VS (Westminster Theological Seminary, Philadelphia) en Nederland, werd hij in 2009 uitgezonden om de SERK in Heidelberg op te richten. Hij is vice-voorzitter van de raad van bestuur van de RTS en auteur en redacteur van verschillende boeken over gereformeerde onderwerpen.
Yoshio Ozawa, M.Lit., M.Div., MA
Yoshio Ozawa is docent Bijbelse talen (Grieks, Hebreeuws en Latijn). Hij studeerde Duitse taal- en letterkunde aan de Waseda Universiteit in Tokio, theologie aan de Vrije Theologische Hogeschool in Giessen en Indo-Europese studies aan de Philipps Universiteit in Marburg.
Naast zijn ruime ervaring als docent Bijbelse talen, werkt hij als onderzoeksassistent aan het internationale Septuaginta-project in Wuppertal.
Prof. Dr. Thomas Sören Hoffmann
Thomas Sören Hoffmann is een Duitse filosoof en hoogleraar praktische filosofie aan de Universiteit van Hagen. Hij studeerde filosofie, theologie en Italiaanse studies in Tübingen, Wenen en Bonn, waar hij promoveerde en habiliteerde. Hij staat bekend om zijn werk op het gebied van de bio-ethiek en om zijn publicaties over Hegel. Gasthoogleraarschappen brachten hem onder meer naar Linz in Oostenrijk en Mendoza in Argentinië.
Dr. Martin Emmrich
Martin Emmrich is nieuwtestamenticus en predikant van de Calvary Orthodox Presbyterian Church in La Mirada, Californië. Hij studeerde rechten aan de Johann Wolfgang Goethe-universiteit in Frankfurt en vervolgens theologie aan het Westminster Seminary California. Vervolgens promoveerde hij aan het Westminster Seminary in Philadelphia, waar hij ook docent Nieuwtestamentisch Grieks werd. Emmrich doceerde enkele jaren bijbelse theologie aan verschillende seminaries en is jarenlang predikant geweest in de Orthodox Presbyterian Church (OPC).
Geschiedenis
Relatie tussen GKN en RTS begon toen leden van GKN Hardenberg een rondgang langs de kerken deden om steun voor het instituut te verwerven. Deze ondersteuning is door de synode van 2018 geïnstitutionaliseerd met een opdracht aan de GKN Hardenberg om namens het kerkverband als 'steun verlenende kerk' op te treden.
De kerkenraad van deze kerk heeft daartoe een commissie ingesteld bestaande uit haar predikant en een drietal broeders.
Belangrijke taken zijn, samengevat:
- Ouderhouden van contacten.
- Laten informeren over onderwijs, studenten, docenten, vorderingen, financiën.
- Toezicht op activiteiten van het RTS.
- Informeren van de kerken over het RTS.
- Mogelijkheden tot verdere samenwerking met de opleiding van GKN.
- Uitvoering van financiële steunverlening.
In aanwezigheid van de directeur van het RTS prof. dr. V.E. d'Assonville wordt het werk van de commissie besproken.
Bespreking
In aanwezigheid van de directeur van het RTS prof. dr. V.E. d'Assonville wordt het werk van de commissie besproken.
Het grote belang van de RTS wordt door de commissie met klem naar voren gebracht. In Europa is er hiermee een gereformeerde opleiding waar veel kleine kerken bij kunnen aanhaken, zeker als de opleiding Engelstalig wordt, zoals het voornemen is. Het onderwijs is een kans die de Heere geeft in zijn voorzienigheid. Het kan als een wonder van de Heere worden beschouwd. We mogen deze kans niet mogen laten lopen, we zouden ons dan heel erg tekort doen. We zeggen daarom voor het aangezicht van de Heere dat dit werk door moet gaan als het even kan.
Het RTS is ook van groot belang voor onze eigen Academie voor Gereformeerde Theologie (AvGT). En wellicht kan er in de toekomst ook samengewerkt worden met de opleiding van DGK.
Evenwel is het 'project' fragiel en wankel. Er is veel gebed nodig. En ook geld, daar zit een probleem want regelmatig dreigt er financieel tekort. Soms zo dat een salaris niet kan worden uitbetaald. Het is nodig dat er een begroting komt die waarborgt dat het werk voortgang kan vinden. Daarvoor moet een dringend appel op de kerken worden gedaan, voorlichting en presentaties gegeven door docenten en studenten hoe de Heere werkt in Duitsland en wat we daar doen. Ook op het punt van nieuwsbrieven is er wel het een en ander te verbeteren. Misschien een 'woordvoerder' per gemeente aanstellen?, zo wordt gesuggereerd.
Ook kan worden overwogen dat de RTS eigenlijk ook een soort 'zendingsactiviteit' is, zending, waar we als kerken verder nauwelijks aan toe komen.
Het concrete voorstel is om als kerken €60.000/jaar bij te dragen aan het seminarie. Dat is een derde van de totale RTS begroting waaraan verder door andere 'geldschieters uit Canada en Amerika' wordt bijgedragen. Kan dit bedrag worden gehandhaafd?
Er ontstaat veel discussie over. Is er nu al niet 'een gat' in de begroting? Terwijl de werkzaamheden en dus kosten ook nog toenemen. Kan er niet beter worden begroot zodat duidelijk is waar het geld precies voor nodig is?
Een voorstel wordt gedaan een quotum van €40/ziel vast te stellen. Bij een ledental van rond 16.000 levert dat al iets meer op. Moeten we nog niet vrijgeviger zijn, €45/ziel misschien?
Maar, zo wordt gewaarschuwd, niet elke kleine gemeente kan dit zomaar opbrengen. Het kost vaak al moeite genoeg de begroting rond te krijgen. Daarentegen, dat is dan wellicht een zaak voor de classis, om als (classis)kerken het quotum gezamenlijk op te brengen.
Tenslotte wordt besloten met 1 stem tegen het quotum te stellen op €45/ziel. Dat geeft enige reserve op het totaal van de te verwachten uitgaven. Wel wordt aangedrongen een goed gespecificeerde begroting te maken zodat de werkelijke uitgaven daartegen kunnen worden vergeleken en gecontroleerd.
Benadrukt wordt ook dat de kerken verantwoordelijk zijn voor de opbrengst en afdracht van het quotum. Particuliere giften moeten in principe worden omgezet in bijdrage aan de kerkelijke kas zodat het quotum kan worden gehaald.
Archief
Als laatste komt op deze synodedag nog de staat van het papieren kerkverbandelijk archief als opgeslagen in twee archiefdozen, aan de orde.
Hoe daarmee om te gaan? Moet dat niet gedigitaliseerd worden? En niet alleen dat maar ook de toegang tot het archief niet worden geregeld?
Er is een concreet voorstel nodig. De brs. Haaksma, Meijer en De Leeuw zullen er naar kijken.
Sluiting
Preses ds. Visser sluit de vergadering met dankgebed.