De CGK tussen klem en knoop
Drs. F.J. Bijzet
09-03-24
Welke betrokken christen zou in deze maanden niet meeleven met en bidden voor het kerkverband van de Christelijke Gereformeerde Kerken? Zij staan voor een wel heel moeilijke knoop. Valt die nog te ontwarren? Of zal die doorgehakt moeten worden? Met alle gevolgen daarvan?
In 1967 verscheen er een boek van de bij de oudere kerkleden in de CGK vast nog wel bekende ds. J.H. Velema: Tussen klem en knoop. Daarin bezint de schrijver zich op wat de kerk van Christus is. En waartoe zij ook geróepen is. Die roeping is een klemmende zaak. Maar tegelijk stuit ds. Velema op veel knopen in de verwarrende situatie waarin wij kerk zijn.
Ik bezit nog altijd een bespreking van dit boek door een destijds ook meelevende lezer. Maar ook een, m.i. terecht kritische, recensent. Hij merkt op dat de titel van dit boek wel leuk gevonden is, maar taalkundig al niet klopt. Als de roeping om kerk te zijn een klemmende zaak is, staan we onder die klem. En als we op lastige knopen stuiten, staan we daar voor. Dus kun je niet spreken over: tussen klem en knoop. Want dát zou betekenen dat je onder de klem uitgeraakt bent en de knopen laat voor wat ze zijn. Maar kan en mag dat, wanneer die klem Gods roeping om kerk (dus: van de Kurios) te zijn is?
Ds. Velema heeft die tussenpositie wel altijd als het eigene van de Christelijke Gereformeerde Kerken gezien. Hij schreef al eerder, in 1946 over : Tussen de vuren, toen zijn kerken geen duidelijke stelling wilden innemen in het conflict in de toen nog ‘Gereformeerde Kerken in Nederland’. En in zijn boek van 1967 ziet hij het “tussen twee klippen doorzeilen”, en dus een “midden-positie: innemen, als een wijze keuze: “Hij is goed christelijk gereformeerd, die eenzijdigheden vermijdt en in het juiste midden staat”.
Zijn recensent in 1967 was het met hem eens dat eenzijdigheden inderdaad vermeden moeten worden- dat hoort bij de roeping van de kerk. Maar wat is die middenpositie? Heeft de waarheid een middenpositie? Moet de kerk dus als pijler en fundament van de waarheid (1 Tim. 3:15) steeds zorgen de ‘midden-positie’ te bezetten?
Hoe anders spreekt Gods Woord! Verwijt Elia Gods volk niet maar steeds op twee gedachten te hinken? Walgt Christus niet van zijn gemeente in Laodicea omdat ze daar niet koud en niet heet zijn, maar lauw? Wie Christus´ kerk situeert tussen de klemmende Goddelijke roeping en lastige knopen ontwart geen knoop en hakt die ook niet door. Want de knopen in ons verzondigde leven worden alleen ontward, als we onder de klem van het Woord van God blijven. In de overgave van het geloof, zoals ds. Hendrik de Cock van Ulrum daarvan sprak: “Blind in de toekomst, alleen ziende op het gebod”.
Hoe actueel is die recensie van meer dan 50 jaar terug nog. Laten we de Heer van de kerk erom bidden dat de Christelijke Gereformeerde Kerken, zowel plaatselijk als in hun meerdere vergaderingen, de komende spannende maanden beseffen dat een tussenpositie geen oplossing mag zijn voor een kerk die onder de klem van Gods Woord wil blijven.
Drs. Bijzet is emeritus-predikant van Die Vrye Gereformeerde Kerk Kaapstad en lid van de Gereformeerde Kerken Nederland.