Middagdiensten
D.J. Bolt
21-10-23
Ruim twee jaar geleden, midden in de 'corona-tijd', gaven we aandacht aan het aantal kerkdiensten in de toen nog GKv hetende kerken[1]. M.n. waren we geïnteresseerd in het effect dat de epidemie had op het aantal gemeenten dat nog twee diensten durfde te organiseren. Er bleken heel veel middagdiensten te zijn gesneuveld.
Inmiddels zijn we weer twee jaren verder. Is de situatie van vóór corona hersteld?, zo vroegen wij ons af. Daarom maakten we opnieuw een overzicht op basis van het overzicht van kerkdiensten in de NgK Kerkbode van Groningen, Frylân, Drenthe. Voor deze informatie moest voor nogal wat gemeenten uitgeweken worden naar internet omdat zij kennelijk niet meer de moeite nemen de kerkbode opgaven te verstrekken.
Onderstaand plaatje toont samenvattende het resultaat. In de bijlage wordt het onderliggende gedetailleerde overzicht geboden.
De situatie van vóór corona is wat betreft aantallen diensten per zondag, dus in het geheel niet teruggekeerd. Vier jaar geleden waren er van de 73 kerken slechts 5 die geen middagdienst meer hielden, nu zijn er van de 66 overgebleven kerken 36, zesendertig, die nog slechts 1 eredienst houden op de dag van de Heere. Op grote schaal is deze dienst, veelal een 'leerdienst' waarin een onderdeel van de leer van de kerk volgens m.n. de Heidelbergse Catechismus werd behandeld, vervallen. Is het een wonder dat binnen en ook buiten deze kerken geklaagd wordt over het kennisniveau van de gereformeerde leer[2]?
Tegengeworpen zou kunnen worden dat er toch nog maar wel 30 gemeenten zijn die twee diensten organiseren. Maar naar onze waarneming gaat het in de middagdiensten vaak om ouderen, 'grijze hoofden', mensen die hechten aan de oude traditie. 'Diehards', zo verwelkomde een ouderling van dienst hen kortgeleden in een 'regiodienst' te Enumatil …
Zou dit ook niet een van de zeer wezenlijke problemen zijn (geweest) van de NgK, de voormalig GKv? Het probleem dat zo kernachtig wordt uitgedrukt door de profeet Hosea: 'Mijn volk gaat te gronde door het gebrek aan kennis'[3].
In De Bunschoter van 7 juli 2023 plaatste ds. M.J.C. Blok een ingezonden artikeltje n.a.v. het bericht dat in een bepaalde PKN-kerk de tweede dienst op zondag het loodje dreigt te leggen. Ds. P.L. Storm neemt het over in de 'persschouw' van Nader Bekeken met als titel Kerkgang: bekering tot simpele trouw.
Het past geheel in ons artikel. We laten het hier in zijn geheel volgen.
Ds. Blok:
"Onlangs was in deze krant te lezen dat de Vaartkerk in Eemdijk heeft nagedacht over de tweede kerkdienst op zondag. Moet die anders worden ingevuld of opgeheven worden?
Het aantal kerkgangers in de tweede dienst is er drastisch teruggelopen. Ik begreep inmiddels dat de tweede kerkdienst op zondag in de Vaartkerk het loodje gaat leggen (met uitzondering van bijzondere avonddiensten, bijvoorbeeld met een bepaald thema). Ik vind dat jammer en verdrietig: Kerkdiensten die je opheft krijg je niet zo maar weer terug.
In het bovenstaande zullen ook de andere kerken in ons dorp zich herkennen. Kerkbezoek neemt fors af. Onder jongeren en ouderen. Ook de gecombineerde diensten in de NGK kennen veel lege stoelen en banken. En grijze hoofden. Wat is er toch aan de hand? En: is het tij nog te keren? Ook persoonlijke Bijbellezing en persoonlijk gebed staan onder druk. En ook het gebed en de Bijbellezing aan tafel rond de maaltijd.
We lezen van Jezus dat Hij op sabbat volgens gewoonte (!) naar de tempel ging. Die gewoonte hield Jezus er in. En de schrijver van de brief aan de Hebreeën roept op onze onderlinge bijeenkomst niet te verzuimen, zoals sommigen dat toen deden. Ligt de sleutel niet in ons hart? Dat we met ons hart besluiten om weer te gaan kerken. En ook die tweede dienst niet te passeren. Dat we de kerkgang gewoon weer gaan oppakken. En daar elke week weer een besluit toe nemen. En dat we lamlendigheid, slapte, verwendheid en gemakzucht opgeven. Kortom: dat we ons bekeren. En aan Christus vergeving vragen en opnieuw beginnen.
Om Hem gaat het in de kerkdienst: Jezus Christus, de gestorvene en opgestane. Wie Hem negeert of passeert speelt met vuur. Het zal toch niet zo zijn dat het hart van het evangelie ons niet meer interesseert? Wat zich uit in het domweg wegblijven uit de kerk.
Wat zou het mooi zijn als de kerken in ons dorp voor deze zaak een gebedsuur zouden uitschrijven.
Ik herinner mij de ouderling van dienst in mijn eerste gemeente (Waardhuizen, N.B.). Hij bad regelmatig dit gebed:
"Vader, geef ons simpele trouw,
ook in de allerheiligste verrichtingen
op de preekstoel en er onder".
Simpele trouw, daar draait het om.
De praktijk is vaak dat niet alleen de tweede zondagse eredienst sneuvelt maar ook de eerste. Het gaat dan zo: van twee diensten op zondag bezoeken naar één dienst en vervolgens naar nul diensten. Dan plakken we het etiket op: secularisatie. Maar in werkelijkheid is de simpele "trouw" geweken.
Geve onze goede God dit mooie lied in ons hart:
"Ik zal met vreugd' in het huis des Heren gaan,
Om daar met lof uw grote naam danken ...".
"
Laten we niet vergeten: Schepen op strand zijn bakens in zee!
BIJLAGE
NOTEN
[2] Zo bijvoorbeeld prof. dr. H.J. Selderhuis op de Ontmoetings- en bezinningsdag 2023 te Ermelo: 'Dat zondig individualisme dat roept ‘Christus is Heer’ maar wel zelf de dienst wil uitmaken, zie ik als een virus zich verbreiden in kerken die zich van een kerkverband wat aantrekken voor zover het hen past, maar ook bij hen die willen dat het bij anderen net zo toe gaat als bij hen. Meer nog zie ik het in gemeenteleden die – vaak door gebrek aan kennis vanwege gebrek aan catechese en catechismusprediking – van alles roepen en van alles doen en vooral ook niet doen, maar niet leven bij ‘alzo spreekt de Heer’.'
Zie Studie- en ontmoetingsdag Ermelo – Verslag op deze site.
[3] Hosea 4:6 (NBG 1951).