Synodeverslagen

Synodeverslag week 10 - Informatieve ronde DKE

D.J. Bolt
26-03-11

De synode van Zwolle-Zuid heeft voor een nieuwe synodale werkwijze gekozen. Deputaten hebben opdracht gekregen de activiteiten zodanig te organiseren dat op een efficiënte manier kan worden vergaderd en de duur van de synode wordt bekort. Een van de middelen om dat te bereiken is dat vóórdat de eigenlijk zittingen van de synodevergadering worden gehouden de synodeleden onder leiding van de preses ds. P. Niemeijer de gelegenheid krijgen deputaten vragen te stellen over hun werk zoals dat van te voren schriftelijk werd gerapporteerd. Het gaat hierbij dus nadrukkelijk niet om beoordeling en besluitvorming.
Deze 'informatieve ronden' zijn publiekelijk toegankelijk. Eén ervan hebben we bijgewoond: die waar het ging over kerkelijke eenheid en samenwerking. De Deputaten Kerkelijke Eenheid (DKE) lichtten hun werk toe en gingen in op vragen van synodeleden.
We willen deze middagronde verslaan. Wellicht geeft dat wat achtergrond voor de komende besprekingen en besluiten.

Presentatie

Deputaat ds. H.J. Messelink gaf eerst een korte presentatie van het werk door het deputaatschap (13 mannenbroeders) verricht. Hij memoreerde dat het werk wat gehinderd was doordat er weinig continuïteit in bemensing was geweest. Er moest met veel nieuwelingen worden gewerkt. En bovendien had men nogal te kampen met ziekte en persoonlijke omstandigheden. Toch is er wel veel gebeurd. Daarbij gaat het het deputaatschap om diepgang en is het gericht op lange termijn resultaat.

Er is sprake van een groeiende plaatselijke samenwerking met CGK en NGK. Deputaten hebben veel werk aan het steunen en faciliteren daarvan. De brochure Katholiciteit en Eenheid is goed ontvangen.
Met de NGK is overeenstemming op punten bereikt. Er is een flinke stap voorwaarts gedaan m.b.t. hermeneutiek en Schriftuitleg.

Vorig jaar is er een eerste kennismakend gesprek met de Raad van Kerken geweest. Het is wenselijk dat eerst de synode zich erover uitspreekt of er een vervolg moet komen want het is een gevoelige materie.

Datzelfde geldt ook van de Nationale Synode. Deputaten hebben geoordeeld dat afwezigheid slechter te verklaren is dan aanwezigheid. Deputaten zijn blij dat aan de synode is deelgenomen. Er is daar rechtzinnigheid en gehoorzaamheid aan de Schrift geconstateerd, ook in ontwikkelingen in de PKN. "Rechtzinnigheid rukt op", zou je kunnen zeggen. Jonge predikanten beïnvloeden gemeenten. Hetzelfde geldt voor de Nederlandse Zendingsraad.

Het besluit van de vorige synode van de CGK maakte niet erg blij. Toch zijn er openingen gekomen, is er sprake van een zekere stroomversnelling.

Het rapport Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten (VOP) wordt met de NGK deputaten (CCS) besproken vanuit overeenstemming op het gebied van hermeneutiek. Daarbij is niet alles is al een gepasseerd station.
De Landelijke Vergadering wil niet alleen nauw samenwerken voor specifieke vragen maar ook meer algemeen. In de ontwikkeling van het denken is onze hulp nodig. De gesprekken zullen worden voortgezet.

Deputaten stellen ook voortzetting van deelname aan COGG en DOE voor en willen instemming met de voorstellen die daarop betrekking hebben.
Ze vragen een mandaat m.h.o op de Raad van Kerken en de Nationale Synode.

VRAGEN EERSTE RONDE [1]

Br. Feenstra [2]
Wat is de impact van de besprekingen met de NGK als plaatselijke kerken daar de resultaten naast zich neerleggen? De insteek van de deputaten is op inhoud maar heeft samengaan ook geen culturele aspect?
Voor de toekomst lijkt het zinvol expertise op te bouwen om behulpzaam te zijn bij plaatselijke eenheid.

Ds Pos
Deputaten voeren drie redenen om het contact met de Raad van Kerken voort te zetten. Maar had Zwolle-Zuid ook nog niet andere argumenten? Wat is het nut van deze raad eigenlijk? 

Wat de NGK betreft, krijgen we nu open ogen voor werkelijkheid die er daar al was, of is er veranderde gezindheid?

Wat is het doel en het programma van Nationale Synode?

Ds Gunnink
Wordt er nog gesproken met de CGK over het functioneren van kerkgrenzen of is dat inmiddels een achterhaald station gezien soortgelijke problemen in de GKv?

Deputaten melden overeenstemming met de NGK over de hermeneutiek. Is die overeenstemming er werkelijk?

Het Aanvullend Rapport geeft aan dat de drijfveer om deel te nemen aan de Nationale Synode het gebed was van de Here Jezus in Joh. 17 om eenheid van allen die in zijn naam geloven. Maar is beleefde eenheid op deze 'synode' wel een eenheid in waarheid naar art. 27-29 NGB? Betekent deze deelname niet een breuk met de koers van de GKv in het verleden?

Ds. Feenstra
Kan nu de verhouding met de CGK na 2007 positiever is, het federatieve groeimodel weer uit de kast worden gehaald?

Br Mollema
De toonzetting van brochure is positief, kunnen de contacten met de HHK ook niet wat hartelijker en minder zakelijk?

Ademt het besluit 3 m.b.t. de NGK over de binding aan de belijdenis niet teveel 'zoek de verschillen'? Past dat wel bij gekozen grondhouding?

Antwoord deputaat ds. H.J. Messelink

Er is binnen de NGK een groeiende impact van 'landelijk' op 'plaatselijk'. Plaatselijke kerken gaan weer meer rekening houden met het landelijke gebeuren. Dat werkt nog niet overal door, maar toch is er minder 'los zand'. Vergelijk het verzoek over meedenken homoseksuele ambtsdragers. Daar wil men nu eerst een landelijke uitspraak over doen. Wel is er een nog grotere verscheidenheid dan bij ons. Verhouding landelijk-plaatselijk is lastig. Er is nog een hoop werk te doen.

Deputaten ontwikkelen expertise en gebruiken die in allerlei lokale situaties. Maar ze zijn wel gebonden aan regels van de synode. Plaatselijke situaties vragen vaak om een specifieke aanpak gezien gegroeide situaties. Er wordt geholpen om vastgelopen situaties weer vlot te trekken.

Verandering in de NGK of bij ons? De laatste paar jaar zijn deputaten NGK heel bereid om naar ons te luisteren en eigen standpunten ook kritisch te bekijken. Gesprekken zijn er eigenlijk nog niet zo lang: sinds 1995 (Ommen). De laatste jaren is er ontwikkeling, vooruitgang. Dezelfde vragen leven in de NGK en de GKv als bijvoorbeeld 'hoe lezen we de Schrift'. Die kunnen materieel diepgaand worden besproken, niet alleen formeel. Het rapport VOP vraagt om een nieuwe bezinning. Er is grotere bereidheid om kritisch naar zichzelf te kijken.

Is er werkelijk overeenstemming met de NGK over hermeneutiek? Deputaten kiezen voor een weg van buiten naar binnen. Hoe lezen we de Schrift en vervolgens hoe passen we die toe. We laten ons niet opjagen door de actualiteit en nemen de tijd. Het doel is niet een prachtig resultaat in 2011. We leggen ons niet vast op data. Maar het wordt nu wel spannend. Over vrouwelijke ambtsdragers bijvoorbeeld: Werkt de overeenstemming in de praktijk door? Zulke vragen gaan we aan de hand van de bereikte overeenstemming te lijf.

Wij gaan niet verschillen zoeken want we hebben een duidelijke opdracht waaraan we gebonden zijn. Binnen de opdracht bekijken met elkaar wat kan worden bereikt, welke stappen naar kerkelijke eenheid kunnen worden genomen. En dat steeds in goede harmonie. De verschillen worden niet weggepoetst.

Antwoord deputaat ds. A.J. van Zuijlekom

Christelijke Gereformeerde Kerken
Er was diepe teleurstelling over de opstelling van de voorlaatste CGK synode t.o.v. de GKv. Op hun laatste synode zei prof. Maris dit ook nog eens. Maar er blijven contacten met de GKv. Na onze synode van Zwolle-Zuid is er tijd genomen om zaken door te spreken. Het vertrouwen moest weer groeien. Er is bezonnen over de katholiciteit van de kerk, neergelegd in een mooie notitie. Dat heeft gewerkt. Het is opvallend dat de laatstgehouden CGK-synode besloot elkaars predikanten uit te nodigen op de kansels. Dat wordt breed gedragen. Wel is er huiver van de 'zwaardere' CGK-broeders. Maar prof. Maris en ds. Van 't Spijker zien het als een zaak van vertrouwen in de Here. Niet de dingen proberen onder controle of tegenhouden, maar de Heer volgen op de weg van eenheid die Hij geeft.

De perforatie van kerkgrenzen is niet meer aan de orde geweest. We zijn het eens dat het verkeerd, akelig is en anders moet, maar dat is een plaatselijke zaak. Op de synode van Zuidhorn hebben we het federatief groeimodel aanvaard. Van daaruit werken wij. En dat kan ook. Het is wel een historisch gedateerd model, inmiddels 10 jaar oud. Ondanks dat de CGK het niet heeft aanvaard werkt het eigenlijk toch wel zo in de praktijk: we komen meer bij elkaar over de vloer en vormen samen een huis. Plaatselijk kan elke CGK-predikant worden uitgenodigd. Dat is het belangrijkste: voor de prediking bij elkaar in en uit lopen. Zo zal het groeien. We moeten elkaar maar niet meer lastig vallen over het groeimodel. De groei ontvangen we nu op een andere wijze van de Geest.

Hersteld Hervormde Kerk
Kunnen we niet royaler met deze kerken spreken? De relatie is nog fragiel. Er zijn twee ontmoetingen één-op-één geweest en een samen met CGK. De HHK zit niet op ons te wachten. Zij is bezig met organiseren van het kerkverband. Het is een zelfbewuste kerkgemeenschap. Bovendien is er met ons een enorm verschil in cultuur. Toenadering zal niet gemakkelijk verlopen. We moeten nuchter zijn. In dit proces wordt een zekere rust gevraagd.

Met de Raad van Kerken is nu één keer gesproken. Deputaten willen eerst toestemming van de synode voor een eventueel vervolg. Doel, nut en noodzaak moeten worden besproken.

Antwoord deputaat ds. A.J. Minnema

Nationale synode
In Joh. 17 gaat het om eenheid in de waarheid. Die eenheid is in de Heer zelf. De waarheid van het evangelie in de ene Heer. Dat is in de bijeenkomsten niet in discussie geweest. Het zijn bijeenkomsten in de eenheid van Jezus Christus.
De Remonstranten hebben officieel niet meegedaan: ze vonden de synode een te orthodoxe bijeenkomst. Wel is er op persoonlijke titel deelgenomen.
We weten niet wat het vervolg inhoudt. De stuurgroep is bezig te evalueren. Er wordt gedacht aan een volgende synode in 2018/19. Niet duidelijk is nog wat er dan allemaal zal gebeuren.

Art 27-29 NGB functioneerde daar. Die belijdenis functioneert door ons. Dat blijft staan. Maar we moeten de waarde van de synode niet overschatten. Het is meer een forum van mensen die elkaar ontmoeten. Daarbij moeten we niet ieder langs de meetlat van artikel 27-29 leggen. De synode heeft ook niet namens de kerken gehandeld. Er zaten geen afgevaardigden van onze kerken maar onze deelnemers (25) zaten daar op uitnodiging van deputaten. We hebben ons vrij gevoeld om te zeggen wat we wilden zeggen. Daarbij blijven de kerkelijke papieren geldig voor ons. Er moet nu bezinning plaatsvinden op een nieuwe uitnodiging.

VRAGEN TWEEDE RONDE

Ds Van Dijk
Er is in Zeist een besloten congres van onze deputaten en die van de NGK (CCS) geweest. Wat is het rendement daarvan?

Ds Ophoff
De CGK hebben hun predikanten toestemming verleend voor te gaan in de GKv, en omgekeerd. Wat zijn de redenen en overwegingen bij dit besluit?

Br Mars
Welke trends zien we in het gebeuren van de Nationale Synode? Wat schept dit aan kansen en mogelijkheden? Sluit wat deputaten zeggen wel aan bij de kerkelijke werkelijkheid?

Br Judels
Wat was die eigen inbreng die we op de Nationale Synode hadden? En welke erkenning en eenheid heeft die opgeleverd met 52 gemeenschappen?
Staan deputaten achter 'het Signaal voor de samenleving' dat mr. Donner is overhandigd?

Br Van Dixhoorn
In het deputatenrapport wordt gesproken van schaamte over de polarisatie tussen de kerken. Wat wordt hier bedoeld?
Hoe gaan de NGK om met overdopen en toelaten van evangelischen?

Ds Niemeijer
DKE hebben tot hun takenpakket relaties met CGK, NGK etc., COGG. Maar blijft het daartoe alleen beperkt? Moet ook niet aan andere zaken die eenheid en relaties raken worden gedacht?

Antwoord deputaat J.A. Schelling

Br. Schelling presenteert wat cijfermatig materiaal over samenwerking. Voor zover bekend zijn er 8 samenwerkende gemeenten met één kerkenraad: 1 kerk waarin GKv, NGK en CGK participeren (Deventer), 7 samenwerkende kerken van GKv en CGK. Op 9 plaatsen is er nauwere samenwerking met CGK. Op 38 plaatsen is er sprake van samenwerking. Het totale aantal kerken dat daarbij betrokken is, ligt veel hoger.

Antwoord deputaat ds. H.J. Messelink.

Het besloten congres is gehouden om een nieuwe start te maken in een vernieuwde samenstelling van de deputaatschappen. Van Zwolle-Zuid was een katterig gevoel bij de NGK overgebleven doordat de GKv deputaten verdeeld waren over de relatie met hen. Daarom is, los van alle stukken, onder leiding van B. Bos doorgesproken over hoe we elkaar zien, wat wederzijds sterke en zwakke kanten zijn, hoe we elkaar kunnen ondersteunen en de persoonlijke verhoudingen verdiepen. Het ging om meer dan persoonlijke ontmoetingen. 

Zijn in de beheersmatige en beleidsmatige benadering van Raad van Kerken en Nationale Synode gevoel en emotie ondergesneeuwd? Deputaten hebben zich afgevraagd wat zij konden doen, konden inbrengen. Er is gekozen voor een bescheiden opstelling.
Met blijdschap is wel gehoorzaamheid aan het Woord herkend. Dat heeft positieve gevoelens opgeleverd. Toch hebben we geen oogkleppen op gedaan, we zien wel verschillen, maar zijn toch positief.
Prof. B. Kamphuis heeft veel inbreng gehad ook in het Credo. In de voorgesprekken is een eigen inbreng waardevol geweest.
De vraag is hoe hier aan te sluiten bij de ontwikkelingen in eigen kerken. Er is ongetwijfeld sprake van slijtend kerkbesef. Maar daarnaast is er ook een andere ontwikkeling. Wij komen vanuit een geïsoleerde eilandsituatie waarin er nauwelijks contacten waren dan alleen met de CGK en een vreselijk moeizame relatie met de NGK. We zien nu meer zien van Christus' kerk dan toen. Daardoor kunnen er meer bruggen worden gebouwd en hebben meer gemeenschappelijks met de CGK. Er is groeiende zicht op werk van Christus dat breder is dan wij vaak hebben gedacht.

In de NGK is het Avondmaal ook opengesteld voor mensen uit evangelische gemeenten. Er wordt verschillend gehandeld m.b.t. de doop. Men is pastoraal mild, wil onderwijzen. Maar we moeten de verschillen niet overdrijven. De Landelijke Vergadering constateerde dat we met afwijkingen verschillend omgegaan maar we aanvaarden elkaar daarin wel. Als er met de deputaten CCS vergaande overeenstemming is, dan moet dat ook zijn invloed hebben.

Dr. Hans Burger is benoemd aan TU, dat betekent dat hij als deputaat aftreedt. Deputaten doen heel graag een beroep op docenten TU om te helpen bij de plaatselijke besprekingen. Want de kerken gaan wel door. Dat willen de deputaten graag faciliteren met inhoudelijke steun maar het gaat hun kracht vaak te boven.

Wat de scoop van het werk betreft, soms wordt er te snel gekeken naar DKE. Voor de Nationale Synode werd eerst ds. De Snoo gevraagd die de uitnodiging daarna doorspeelde aan DKE. Was dat wel terecht, het was immers meer kennismaken, proeven wat er gebeurt? Het riep ook gelijk vragen op. Misschien is het beter dit aan een ander deputaatschap toe te wijzen.

Antwoord deputaat ds A.J. van Zuijlekom

Deputaten zijn niet bij het synodale besluit geweest om GKv-predikanten toe te laten op de CGK-kansels. Er kan geconstateerd worden dat de contacten met de vrijgemaakten oprukken. Daarom is afgesproken de samenwerkingsregels zo te veranderen dat classes zich er niet meer mee bemoeien mogen als plaatselijke kerken willen samenwerken. Het gaat om de inhoudelijk geloofsband. Alleen is er nog wel toezicht op het afgesproken te volgen traject. Hetzelfde is trouwens ook afgesproken met de HHK. Je kunt dit als iets politieks zien maar er is toch de wens om in vertrouwen met elkaar verder gaan en niet alles willen beheersen. Het besluit op de CGK-synode is met algemene stemmen genomen terwijl er verhoudingsgewijs veel behoudende leden aanwezig waren.

Antwoord deputaat ds A.J. Minnema

Het Signaal dat op de Nationale Synode naar de Nederlandse samenleving werd gestuurd is nog niet besproken. Dat zal nog wel gebeuren.
Wat betreft de toenemende polarisatie en schaamte als verwoord in het deputatenrapport, dat geluid hoor je in de COGG. Daar proef je m.n. de pijn van de Bondskerken door de scheuring in de hervormde kerk en met als gevolg het ontstaan van de HHK. Maar we zien ook in de GKv stromingen en polarisatie ontstaan alleen minder heftig. Dat is bedoeld.

NOTEN 

1 Door de akoestiek van de zaal was niet elke vraag en elk antwoord in detail te verstaan in de pershoek. Daardoor zijn er mogelijk kleine hiaten in dit verslag.