Uit de kerken

Middenkerk, doormidden? – 3

D.J. Bolt

04-05-24

Net als velen hebben we met grote belangstelling het gebeuren rond het zgn. Convent van de Christelijke Gereformeerde Kerken(CK) gevolgd. Naar deze bijeenkomst waren maar liefst van bijna alle gemeenten (179 van de 181) twee kerkenraadsleden[1] afgevaardigd.

Het was een besloten vergadering. Maar, en dat typeert de openheid van deze kerken, enige tijd daarna kwamen via de website van de CGK wel video's beschikbaar waar alsnog kon worden meegeleefd met het gebeuren in de vergadering zelf. En dat is heel boeiend en leerzaam.

Deze vergadering heeft ons ook het een en ander te zeggen. We hopen aan het eind van deze serie daar het een en ander over op te merken.

Zoals iedereen weet is het 'hot item', de vrouw-in-ambt'. Ondanks besluiten van meerdere synodes gingen (en gaan) verschillende gemeenten in de CGK hun eigen gang en stellen toch vrouwelijke ambtsdragers aan. Hoewel dat vooral in zgn. samenwerkingsgemeenten (NGK+CGK) het geval lijkt er ook groeiend aantal 'originele' CGK gemeenten te zijn dat er toe overgaat. Zo bijvoorbeeld de 'mammoet'-gemeente in Zwolle met rond de 5000 zielen! En begin dit jaar ging stond in CGK Gouda zelfs een vrouwelijke PKN-predikant op de kansel...

Het geeft heel veel moeite en spanning in de kerken. Zoals we al eens eerder hebben opgemerkt, het is een zichtbaar probleem dat waarneembaar verdeelt. De achterliggende overtuigingen worden zo visueel en kunne niet verborgen blijven. Daarom zal gekozen moeten worden. Uit alle principiële discussies rond vrouw-in-ambt zien we de volgende visies naar voren komen:

1. De Schrift verbiedt vrouwen de toegang tot het ambt.
2. Het ambt komt volgens de Schrift ook vrouwen toe.
3. De Schrift leert zowel het een als het ander[2].
4. De Schrift zegt niets over vrouw-in-ambt in deze tijd.
5. De Schrift is onduidelijk voor ons, biddend moet er verder over gepraat.

Ondertussen liggen er echter wel meerdere synodebesluiten die vrouw-in-ambt afwijzen als niet in overeenstemming met de leer van de Schrift, dus 1. De brandende vraag die vervolgens beantwoord moet worden is: wat te doen met die gemeenten/kerkenraden die dwars tegen deze besluiten in handelen?

Zo ontstond er veel beroering in de kerken. Kerkenraden werden vermaand of juist bewust niet aangesproken. Classes schaalden hun werkzaamheden af tot het hoogst noodzakelijke omdat samenwerking met 'afvallige' gemeente te moeilijk werd.

In dit klimaat werd het idee geboren om het convent te houden. Met als bedoeling biddend en samensprekend proberen een weg te vinden uit de impasse. Ter voorbereiding daarvan werden door 'deputaten vertegenwoordiging' vier 'denkrichtingen' bedacht en aan de kerkenraden gestuurd. Deze konden dan hun voorkeur aangeven. We laten ze nog een keer volgen en nu volledig zoals ze in de brief van 'deputaten vertegenwoordiging' aan de kerkenraden zijn verwoord.

A. Kerkstelsel handhaven

Christelijk-gereformeerd blijven in de vorm van het huidige presbyteriaal-synodale

stelsel. In dit kader past de opmerking van het rapport kerk-zijn: ‘Bij het handhaven van het presbyteriaal-synodale stelsel dient men constant de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeenten en de gebondenheid aan besluiten van de meerdere vergadering in acht te nemen. Deze beide elementen zijn onlosmakelijk verbonden aan dit kerkstelsel, hoewel het stelsel op zich ruimte laat voor een grote mate van diversiteit tussen de verschillende plaatselijke gemeenten’.

Bij voortzetting van de kerken in het bestaande stelsel zal een oplossing gevonden moeten worden voor de tegenstelling die er is tussen de synodale besluitvorming en de besluiten van de plaatselijke kerkenraad. Deze onhoudbare spanning kan niet langer voortbestaan. Hiervoor zal een oplossing gevonden moeten worden waar alle kerken zich vervolgens naar voegen.

B. Kerkstelsel aanpassen

Een aanpassing van de wijze van kerkelijk samenleven naar een kerkstelsel waarin de kerken elkaar minder binden. In een uiterste vorm is dat een congregationalistisch stelsel waarin kerken autonoom zijn, maar er zijn tussenvormen en varianten mogelijk.

C. Gezamenlijk aansluiten bij een ander kerkverband

Bij deze keuze neemt de generale synode het besluit om het kerkelijk samenleven van de kerken voort te zetten door als geheel de kerken zo mogelijk in te brengen bij een ander kerkverband.

D. Kerkverband ontvlechten

Hierbij is van belang dat we in gezamenlijkheid zorgvuldig datgene afbouwen en

overdragen waarvoor we als kerken samen verantwoordelijkheid dragen. Om dit

zorgvuldig uit te werken is het denkbaar dat het kerkverband eerst wordt omgevormd tot een federatie van afzonderlijke delen, die na verloop van tijd uiteengaan.

De uitslag was deze peiling was als volgt

A - 78%

B - 20 %

C - 1%

D - 1 %

Verschoven focus

Afgaand op deze peiling is het volstrekt duidelijk: de overgrote meerderheid in de CGK, bij de 80%, wil het huidige kerkstelsel handhaven en vraagt van de aangesloten kerken 'de gebondenheid aan besluiten van de meerdere vergadering in acht te nemen'. Slechts 1/5 deel, 20% wil meer vrijheid zodat (o.a) vrouw-in-ambt een keuze is die de gemeenten zelf kunnen maken en zo dus geen punt meer is voor de CGK als geheel.

Voor ons als buitenstaander is er vervolgens iets merkwaardigs gebeurd. We hadden verwacht dat in de besprekingen de focus op deze verhouding van voorkeuren zou zijn gericht, dus op, zeg 80-20%. Maar de focus verschoof naar een percentage van 60% dat zo pleiten voor meer ruimte in de kerken! Maar dat was toch niet A?

Als we het goed hebben begrepen was de redenering als volgt. Bij degenen die voor A hebben gekozen zouden er ook velen zijn die als 'puntje bij paaltje komt', een dreigende scheuring, dan toch maar vrouw-in-ambt accepteren. Het zou wel om de helft van de A-stemmers gaan, zo werd gesteld. Welnu de helft van die 80% is 40%, tel daarbij op de 20% B-stemmers dan is dat samen 60% vóór vrouw-in-ambt. Niet van harte, maar toch. En dit percentage kreeg in de besprekingen steeds de volle schijnwerper. Kort door de bocht: de meerderheid vindt de kwestie vrouw-in-ambt geen scheuring waard.

Maar het moet wel een ongemakkelijk gevoel geven bij velen, denken we. Want degenen die A hebben gekozen deden dat toch bewust omdat ze geen ruimte zagen voor vrouw-in-ambt. Zij wilden juist vasthouden aan de twee basisprincipes van het presbyteriaal-synodaal kerkstelsel: zelfstandigheid van de plaatselijke gemeente ÉN gebondenheid aan gezamenlijk genomen besluiten. Anders had men toch wel voor een variant kerkstelsel dat B mogelijk maakt, gekozen? Dus meer vrijheid voor plaatselijke gemeenten? Is hier niet sprake van een teveel aan vindingrijkheid?
Kortom, wij begrijpen deze 'move', verschuiving niet.  

Opvattingen

Vergissen we ons als we ervoeren dat vooral zij die tot die '60%' zouden behoren hun opvattingen konden ventileren? We hebben vele ideeën langs horen komen. Overigens niet allemaal zo origineel, vele ervan kwamen ook al voorbij op de vrijgemaakte synodes toen het ging over de invoering van de vrouw-in-ambt. We noemen er een aantal.

• We kennen maar 'ten dele'.
• Het is niet 100% duidelijk wat de Bijbel zegt over vrouw-in-ambt.
• We hebben allemaal vertroebelde brillen als we de Bijbel lezen.
• Een scheuring om vrouw-in-ambt is niet uit te leggen aan de jeugd.
• We moeten respect hebben voor beide visies.
• We moeten de Bijbel niet onder de stolp van onze opvattingen leggen.
• We moeten geen 'hellend-vlak' angst koesteren.
• We moeten de Bijbel niet overvragen met onze moderne vragen.
• Besluiten uit het verleden kunnen altijd weer worden veranderd.
• We moeten niet over elkaar heersen met onze opvattingen.
• Voorstanders vrouw-in-ambt zijn op GS 1998 niet veroordeeld.
• Als je preekt in welke gemeente ook, vallen alle verschillen weg.
• Liever langer luisteren naar elkaar.
• Laten we naar ruimte zoeken en die aan elkaar geven.
• Geen scheuring want Jezus bidt 'dat zij allen één zullen zijn'.
• We moeten exegetische bescheidenheid tonen.
• Vrouwen zijn ook beeld van God.
• In Handelingen 15 werden verschillende kerkelijke praktijken geaccepteerd.

Zomaar een ongeordend lijstje met uitspraken die we al luisterend opvingen. Het weerspiegelt een caleidoscoop aan opvattingen die ruimte willen bieden (uiteindelijk) de toegang van vrouwen tot de ambten te effenen en te legaliseren.

Echter het ging daar niet alléén om. Want ook bij een ander onderwerp bleek hoe diep de kloof in het Schriftverstaan is tussen voorgangers in de CGK. Daarvoor gaan we luisteren naar een van de drie fora, namelijk die over Schriftgezag en schriftbeschouwing. Dan zal ook blijken dat er ook een heel ander geluid klonk op dit convent.

Wordt vervolgd