Bijbelteksten op een paleis
F. Hoogland
27-06-20
In het kerkelijk weekblad van de Gereformeerde Gemeenten “De Saambinder” van 18 juni jl. stond een artikel van dr. C.S.L. Janse met bovengenoemd opschrift.
In Berlijn, één van de in de Tweede Wereldoorlog zwaar gebombardeerde Duitse steden, is men bezig de laatste hand te leggen aan de herbouw van het vroegere stadspaleis, waaraan men tien jaar geleden is begonnen. Hieronder volgt zijn commentaar.
Bijbelteksten op een paleis
Dr. C.S.L. Janse
Veel Duitse steden zijn in de tweede Wereldoorlog zwaar gebombardeerd. Dat gold voor Dresden en Hamburg, maar ook voor de hoofdstad Berlijn. Veel oude kerken en andere monumentale gebouwen werden zwaar beschadigd. In de loop der jaren is echter weer heel wat hersteld, al moest men het soms van de grond af aan opbouwen.
Zo wordt in Berlijn de laatste hand gelegd aan de herbouw van het vroegere stadspaleis van de Pruisische koningen. In de communistische tijd had men de uitgebrande restanten opgeblazen die na de oorlog nog over waren. Tien jaar geleden is met de herbouw begonnen.
De blikvanger van het paleis was de monumentale koepel, waar niet alleen een groot gouden kruis op stond, maar ook een tweetal Bijbelteksten in kolossale letters. Die teksten waren destijds door koning Friedrich Wilhelm IV zelf uitgekozen. Het betrof een combinatie van Handelingen 4:12 en Filippenzen 2:10: ‘De zaligheid is in geen ander, er is ook geen andere naam aan de mensen gegeven dan de Naam van Jezus, tot eer van de Vader, opdat in de Naam van Jezus zich zal buigen alle knie dergenen die in de hemel en die op de aarde en die onder de aarde zijn’.
Getuigenis
Dat was een mooi en duidelijk getuigenis in het centrum van de Duitse hoofdstad. Wat zou de Pruisische koning daartoe bewogen hebben? Was hij zozeer doordrongen van de waarheid van Gods Woord, dat hij op die manier daarvan wilde getuigen? We moeten het verleden niet te mooi maken. Verbondenheid met kerk en godsdienst hoorde vroeger gewoon bij het openbare leven, zeker voor een vorst. Erg diep zat dat meestal niet.
Zeker in de Duitse geschiedenis werden staat en kerk, troon en altaar vaak lichtvaardig met elkaar verbonden. De godsdienst diende vooral ter ondersteuning van de dynastie en het staatsbestel. Of is hier sprake van de invloed van de rechtzinnige en begaafde hofprediker Friedrich Wilhelm Krummacher, die eerder in Elberfeld predikant geweest was?
Van de broer van de koning, de latere keizer Wilhelm I, is in ieder geval bekend dat hij wekelijks onder zijn gehoor zat.
Weerstand
Bij de herbouw van het paleis heeft men die Bijbelteksten opnieuw aangebracht. Dat was aanvankelijk lang niet zeker. Zowel die Bijbelteksten als het kruis riepen veel weerstand op. Want inmiddels is Duitsland een volstrekt geseculariseerd land. Misschien iets minder dan Nederland, maar het zal niet veel schelen.
Waarom anno 2020 een kruis op zo’n openbaar gebouw? Wellicht worden de moskeeën in Berlijn tegenwoordig beter bezocht dan de kerken. En die Bijbelteksten getuigen toch wel van een grote mate van intolerantie. Die claimen overduidelijk de exclusiviteit van het christelijk geloof. Jezus als de enige weg naar het heil! Geen andere naam onder de hemel gegeven! In veler oog kan dat tegenwoordig niet meer. In de Bijbelboeken Spreuken en Prediker komt men allerlei teksten tegen die veel niet-christenen kunnen waarderen als uitspraken die algemeen menselijke wijsheid bevatten. Als zulke teksten op die paleiskoepel vermeld zouden staan, was er waarschijnlijk niet zoveel verzet geweest. Maar nu ging het onmiskenbaar om teksten die de kern van het Evangelie verwoorden.
Bisschop
Dat Duitse moslims en ook veel geseculariseerde Duitsers zich stoten aan die Bijbelteksten op het herbouwde stadspaleis, kan men begrijpen. Dat een Berlijnse rabbijn die teksten weg wil hebben, is ook te plaatsen. Hier botsen immers het christendom en het Joodse geloof.
Erg is wel dat ook vanuit de kerk kritiek komt. De Berlijnse bisschop van de Evangelische Kerk in Duitsland, de grote Lutherse kerk, vond dat zulke intolerante exclusiviteitsaanspraken gevaarlijk waren. Gelukkig zou er naast het paleis ook een gemeenschappelijk huis komen voor alle godsdiensten. Dat maakt wel duidelijk hoezeer men in deze kerk weg gegroeid is van de Bijbelse leer.
De kerk zou er dankbaar voor moeten zijn dat men bij de herbouw van het Berlijnse stadspaleis niet om het christelijk verleden heen kon. Zeker waar het gaat om zulke sprekende Bijbelteksten.
Overigens zien we ook in Nederland dat kerken zich graag aanpassen en vooral geen aanstoot en ergernis willen geven. Als het gaat om de versoepeling van de coronamaatregelen waren veel kerken benauwd om het grote belang van de eredienst te beklemtonen. Men zou eens kunnen gaan denken dat zij een voorrangspositie willen claimen! Laten de warenhuizen en de horeca daarom maar voorgaan.
Kennelijk zijn zij zelf ook niet meer doordrongen van het gewicht van de boodschap die zij zouden moeten brengen. Een exclusieve boodschap inderdaad. De boodschap van de enige Naam Die onder de hemel gegeven is.