Ethiek

Scheiden zonder gronden (deel 2)

Dit tweede artikel behandelt de manier waarop de Nieuwe Benadering is uitgewerkt in de praktijk van echtscheiding en hertrouwen.

Voor een uitgebreidere behandeling hiervan, klik hier.
1 De uitgangspunten

In synodebesluit 1 is de basis gelegd voor de Nieuwe Benadering echtscheiding en hertrouwen, zie deel I van deze artikelenreeks. Nu wordt die basis verder praktisch uitgewerkt in de synodebesluiten 3 - 7 (zie Bijlage C, klik hier.). En voortaan zullen de kerken zich daaraan natuurlijk dienen te houden.

Besluit 6 geeft eerst een aantal uitgangspunten. Veel daarvan onderschrijven we. De Here wil geen echtscheiding. Echtscheiding moet voorkomen en bestreden worden. Scheiding van tafel en bed moet weer (meer) worden ingezet. Hertrouwen na echtscheiding is tegen Gods Woord.

Waar is het zevende gebod?

Het heeft ons diep en pijnlijk getroffen dat in het rijtje aanhalingen uit de Schrift een verwijzing naar het zevende gebod van de Wet van God ontbreekt!

Kennelijk is het zevende gebod het niet meer waard om expliciet te worden opgenomen in kerkelijke uitgangspunten.
Reden daarvan is te vinden in de "achtergrond bij de uitgangspunten en richtlijnen" in de deputatenrapporten. Gods geboden en Zijn wetten die Hij met eigen hand schreef worden van ondergeschikte betekenis geacht. Want Christus handhaafde die wel "maar ging er tegelijk bovenuit. We moeten de vragen rond echtscheiding niet exclusief benaderen vanuit het zevende gebod. Dat gebod is een smaller spoor dan het brede onderwijs van Jezus." , zo heet het. Met de "stijl van het koninkrijk" en de "breedheid van onderwijs" is het 'smalspoor' van het goddelijk gebod uit de uitgangspunten verdwenen.

Het functioneren van Christus' onderwijs
Wel wordt verwezen naar Mat.19:3-9 waarin Christus echtscheiding verbiedt. We moeten echter in rekening brengen h�e de synode dit Schriftwoord heeft uitgewerkt in de andere onderdelen van de uitgangspunten.

Christus zegt: Hetgeen God heeft samengevoegd mag de mens niet scheiden.

Paulus zegt: Een vrouw mag haar man niet verlaten en anders ongehuwd blijven of zich verzoenen.

Maar de synode heeft dit afgezwakt naar:

inzetten op verzoening en herstel; streven naar herstel van het huwelijk; zoveel mogelijk de huwelijksband bewaren; scheiding van tafel en bed past het meest;

hertrouwen na scheiding past in principe niet. Kerkelijke bevestiging van nieuw huwelijk in de regel niet mogelijk.

Deze 'nuanceringen' doen afbreuk aan de kracht van Gods Woord.
2 Richtlijnen

De "uitgangspunten" zijn verder praktisch uitgewerkt in "richtlijnen"

Maar ze wijzen niet wegen tot behoud, herstel en verzoening van huwelijkcrises. Het gaat voornamelijk om administratieve procedures. En zaken die voor een gereformeerde kerkenraad vanzelfsprekend zijn: troost, bemoediging en vermaan.

De synode constateerde dat het "voor kerkenraden vaak onmogelijk is een echtscheidingssituatie goed te beoordelen." Maar als ambtsdragers echt niet meer in staat zijn naar de Schrift (huwelijks)zonden te beoordelen is d�t toch het grote probleem? Er is dan kennelijk iets mis met de christelijke opvoeding en de noodzakelijke geloofsgroei.
3 Radicaal en streng?

De Nieuwe Benadering typeert zich graag als "radicaal" . Het parool is: radicale navolging van Christus en vertoon de stijl van het koninkrijk!

Overspel en kwaadwillige verlating z�lf zijn geen grond meer voor scheiding. N��it is echtscheiding gewettigd of geoorloofd. We zijn nog nooit zo 'streng' geweest!, zegt men.

Maar de Schrift leert dat degene die de vrouw van zijn naaste neemt zijn huwelijk breekt. In het Oude Testament werd de overspelige zelfs gedood, het meest radicale einde aan een huwelijk. In 1Kor. 7 mag een huwelijk opgeofferd worden als instandhouden loochening betekent van Christus. Die zijn man of vrouw in zo'n situatie prijsgeeft wordt in de Bijbel zelfs beloond!

De synode heeft 'vromer' willen zijn dan Gods gebod.
4 Nieuwe 'gronden'

De 'gronden' overspel en kwaadwillige verlating zouden niet deugen. Kerkenraden zouden die maar al te vaak als alibi voor andere situaties misbruiken.

Maar de deputatenrapporten laten zien dat nu vele nieuwe 'gronden' worden aangesleept voor de beoordeling en billijking van scheidingen. Er moet rekening gehouden worden met de specifieke omstandigheden en gevoelens van betrokkenen:

maat van geloof en inzicht; gehalte relatiemet Christus; specifieke moeiten en psychische problemen; ander inzicht op zaken van echtscheiding en hertrouwen; mate van aardsgezindheid; verzet tegen God en kerkelijk vermaan; onzuiver geweten; gebrek aan gevoel voor christelijke vrijheid.

Maar ook aspecten van de moderne samenleving moeten worden meegewogen:

invloeden van autonoom denken; gewenste kwaliteit van leven; rechten van het individu; nieuwe psychologische inzichten; waardering van emancipatie; nieuwe burgerlijke wetgeving; mogelijkheid van scheiding van tafel en bed.

Op basis van al deze overwegingen en inschattingen moet de kerkenraad beslissen over tucht en scheidingen. Daarmee is de deur opengezet voor echtbreuk in tal van situaties. Met kerkelijke wettiging.

Dat blijkt nieuwe "hoofdlijn" te zijn.
4.1 Tweede huwelijken en kerkelijke bevestiging

Spreekt de synode wel uit dat huwelijken na echtscheiding niet kerkelijk bevestigd zullen worden? Ook hier vinden we een hoofdlijn in de rapporten.
4.1.1 De 'hoofdlijn' voor tweede huwelijken en hun bevestiging

De nieuwe hoofdlijn is: huwelijken na een echtscheiding niet kerkelijk bevestigen.

En er wordt daarbij een heldere toelichting gegeven. Erkend wordt dat de Heilige Schrift weinig ruimte biedt voor een tweede huwelijk met kerkelijke bevestiging. Desondanks moet er wel een gevarieerde benadering in de praktijk van het kerkelijk leven" komen, volgens de synodale documenten. En er moet daarvoor gewerkt worden aan "een omslag in het denken van kerkenraden" .

In zo'n "gevarieerde praktijk" zijn nieuwe huwelijken mogelijk omdat b.v. christenen "integer" met hun scheiding zijn omgegaan. Soms moet er gewoon "begrip" zijn voor de keuze van een volgend huwelijk of is het een minder kwaad. Daarbij kan zo'n nieuw huwelijk ook kerkelijk worden bevestigd.

Ja, dit is wel passend bij de zelfbedachte "stijl van het koninkrijk" maar tegelijk in strijd met het gebod. Het betekent een afwijking van de duidelijke uitspraak van de Here Jezus dat degene die een gescheidene trouwt echtbreuk pleegt! Of van Paulus' gebod dat bij scheiding men zich dient te verzoenen of anders ongetrouwd moet blijven. Het is onthullend dat juist deze twee Schriftplaatsen niet worden aangehaald in de gronden van het synodebesluit!

Zo worden Gods geboden van hun kracht beroofd!

In het volgende artikel willen we nagaan wat de gevolgen van de synode besluiten zijn voor de kerkelijke tucht. Ook geven we aandacht aan de instelling van een raad van advies voor huwelijksmoeiten.