Synodeverslagen

Generale Synode Harderwijk - Impressie 4

 

D.J. Bolt

22-02-25

 

De gezamenlijke buitengewone generale synode te Harderwijk vergaderde zoals afgesproken op 8 februari 2025 op de inmiddels bekende plek, de Bethelkerk in die plaats.

Er stond weer veel op de agenda, ook heel bijzondere zaken. Maar de laatste onderwerpen van de oorspronkelijke agenda kon worden afgewerkt en dus werd de synode gesloten! Het werk was klaar!

 

Opening

 

De vergadering werd op christelijke wijze geopend door preses ds. H.Sj. Wiersma.

De acta van de vorige zitting en de agenda van deze vergadering werden vastgesteld.

 

Onderwerpen

 

De volgende zaken kwamen op deze vergaderdag aan de orde. We geven daarbij de referenties aan de voorstellen in de oorspronkelijke lijst.

1. Steun aan het Reformatorisch Theologisches Seminar (RTS)
   C.09. Voorstel instellen deputaatschap Zending & Evangelisatie (ZE) ( 2e ronde)

2. Besluit tot vereniging DGK en GKN, instelling GK.
   D.02. Instellings-of verenigingsbesluit
    
3. Toekomst familieblad De Bazuin
   C.11. Voorstel Raad van Toezicht en Advies voor het familieblad De Bazuin
    
4. Nieuwe liedbundel
   Voorstel c. commissie GS Groningen 2024 inzake instellen studiedeputaatschap liedbundel
    
5. Kerkgrenzen
   Voorstel van GS Kornhorn 2024 t.a.v. vastlegging 16 maart 2024 punt g.
    
6. Doop pleegkinderen
   Voorstel van GS Groningen 2024 t.a.v. instellen studiedeputaatschap doop pleegkinderen

7. Behandeling verschilpunten
   D.01 Voorstel commissie Voorganger
    
8. Overige zaken
   Andere zaken die we hieronder zullen vermelden.
    
9. Benoemingen

10. Verenigingsceremonie

11.  Slottoespraken
    Toespraken van ds. H.Sj. Wiersma en ds. A. Bas.

We geven weer korte impressies.

 

1. Steun aan het Reformatorisch Theologisches Seminar (RTS)

 

Vooraf

Voor nadere informatie en details over de RTS, zie Generale Synode Kampen 2023 – Impressie 3, onderdeel Reformatorisch Theologisches Seminar Heidelberg. Voor het gemak hebben we dat deel van het verslag even actueel gemaakt: het staat weer in de lijst Nieuwe artikelen. Of click hier voor een directe weergave.

 

Voor dit onderwerp werd de Commissie Heidelberg van GK Hardenberg uitgenodigd, woordvoerder ds. R. van der Wolf. Op de publieke tribune was ook prof. dr. V.E. d'Assonville aanwezig. Hij is directeur van en hoogleraar aan het Reformatorisch Theologisches Seminar (RTS).
 

Bespreking 

De bespreking deze morgen was een voortzetting van die op 30 november 2024[1].

Op tafel lagen behalve het genoemde C.09 voorstel ook een tegenvoorstel van de predikanten ds P. Helmus en ds P. Heres, een brief van Deputaten Zending & Evangelisatie van de Gereformeerde Kerken en input van de Commissie Heidelberg (CHB) van GK Hardenberg.

De intensieve discussie draaide om de volgende kernpunten:

1. Hoe wordt het aandeel van de GK in de financiële ondersteuning van het RTS geregeld?
2. Wat is de huidige situatie rond RTS en de Selbständige Evangelisch Reformierte Kirche (SERK)?
3. Hoe wordt gereformeerde identiteit van de RTS gewaarborgd gezien zijn interkerkelijke docenten?

Financiële ondersteuning

In de vorige synodezitting op 30 november 2024 werd al afgesproken dat de financiële ondersteuning voor 2025 en 2026 zal worden voortgezet. De vraag is alleen hoe? Tot nu toe was het een zaak van de gemeente Hardenberg met haar Commissie Heidelberg om de jaarlijkse ondersteuning van €60.000 (nu €70.000) bijeen te brengen. Maar hoe gaat dat verder in het GK verband?  
 

De CHB brengt in dat in de vorige vergadering al besloten werd de jaarlijkse bijdrage van €70.000 te innen via een quotum van €20/kerklid. Dat is afgelopen maand januari ook geëffectueerd: GK Hardenberg heeft zijn taak op dit punt overgedragen aan deputaten financieel beheer (DFB). Terugdraaien is niet meer mogelijk, de reserves zijn uitgeput.

Er moet voor bestaanszekerheid worden gezorgd.

 

Maar er ligt ook het tegenvoorstel Helmus/P. Heres. Daarin wordt juist op dit punt een andere koers gevraagd. Mede met het oog op vragen t.a.v. de situatie in het RTS en de verwante SERK kerken (daarover straks meer) wil dit tegenvoorstel eerst meer onderzoek vóór deze 'zendingsactiviteit' wordt ondergebracht bij het deputaatschap Zending & Evangelisatie en de GK belast met een vast quotum. Weliswaar moeten gedane financiële toezeggingen nagekomen (tenzij zich onverantwoorde dingen voordoen) maar voor vaste afspraken op langere termijn is meer informatie nodig.

 

Situatie RTS en SERK

Synodeleden maken melding van moeiten in de SERK. Prof. d'Assonville zou ook geen lid meer van deze kerken zijn. Medewerkers trokken zich terug. De moeiten zijn ook niet van vandaag of gisteren. Gesteld wordt dat het dringend nodig is hier helderheid te verschaffen.
Maar volgens CHB heeft het RTS niets te maken met de SERK, de steun aan het RTS staat geheel los van de SERK. RTS is een zendingsproject van Zuid-Afrikaanse kerken dat wij ondersteunen.

 

Gereformeerde identiteit

In de bespreking spelen ook een viertal vragen mee over identiteit van de RTS zoals die al eerder zijn ingebracht door deputaten Zending & Evangelisatie. De vragen luiden:

1. Is de betrokkenheid van prof. dr. Maris, prof. dr. B. Kamphuis en dr. De Reuver op persoonlijke titel of namens de CGK/NGK/PKN?
2. Hoe moeten we de betrokkenheid van prof. Kwakkel als docent zien?
3. Welke kerkverbanden steunen nog meer het werk van het RTS en in hoeverre is met deze interkerkelijkheid het gereformeerde karakter van het RTS gemoeid?
4. Hoe ziet het RTS zelf deze samenwerking met verschillende kerkverbanden en hoe wordt haar gereformeerde identiteit gewaarborgd?

Deze vragen behoeven een volstrekte duidelijkheid, stellen deputaten in een brief aan de synode. Dat is ook nodig voor draagkracht en motivatie van gemeenteleden.

 

Tussenvoorstel

De bespreking dreigt wat in een impasse te komen. Ds. Bas dient een tussenvoorstel in. Dat houdt in dat deputaten Zending & Evangelisatie de eerstvolgende synode moeten dienen met een voorstel hoe de kerken na 2026 moeten omgaan met de steunverlening aan het RTS en de voorwaarden die daaraan moeten worden gesteld.

 

De vergadering bespreekt het. Het werk aan de RTS wordt waardevol geacht en daarom is het goed dat de steun wordt voortgezet. Maar er moet wel een degelijk onderzoek door het deputaatschap Zending & Evangelisatie plaatsvinden. Daar zou ook BBK bij betrokken moeten worden. Nadrukkelijk wordt gesteld dat dit onderzoek geen kwestie van wantrouwen is maar noodzakelijk zodat ook wij verantwoording kunnen afleggen over grote financiële bijdragen en bestedingen die met deze steun zijn gemoeid.

Ook wordt voorgesteld om de termijn van financiële ondersteuning te verlengen tot en met 2027. Daarmee ontstaat ruimte voor een gedegen onderzoek en versterking van de bestaanszekerheid van de RTS.

 

Stemming

Het tussenvoorstel, inclusief de verlenging van de ondersteuning, wordt aangenomen met 1 stem tegen.

De bemensing van de onderzoekscommissie zal plaatsvinden bij punt benoemingen.

 

2. Besluit tot vereniging DGK en GKN en instelling GK

 

Voorstel

Het voorstel bestaat uit drie besluiten. Samengevat:

• Besluit 1: Vereniging in één nieuw kerkverband Gereformeerde Kerken (GK).
• Besluit 2: Regelingen terzake de organisatie van het kerkverband.
  O.a: GK wordt rechtsopvolger van de vroegere kerkverbanden, neemt rechten en plichten ervan over; de kerkorde; deputaatschappen; gemeenten en classes; relatie overheid.
• Besluit 3: Overgangsbepalingen.
  Vooral afspraken over ingangs- en beëindigingsdata; afspraken over kerkelijke rechtspraak; eerstvolgende synode. 

Besluit 1 is al op 5 oktober 2024 genomen[2], DGK en GKN zijn fundamenteel al één. Het gaat nu nog om de besluiten 2 en 3. Deze zijn nodig voor de burgerlijke wet en regelen de nodige rechtszekerheid. Het gaat om praktische zaken die voortvloeien uit het samengaan van twee juridische entiteiten. Met het nemen van deze besluiten zijn de kerken ook organisatorisch/juridisch één geworden. 

 

Bespreking

Na beantwoording van enkele vragen kunnen de besluiten in stemming worden gegeven.

 

Stemming

Het besluiten 2 en 3 worden met de grootst mogelijk meerderheid aangenomen.

 

Ceremonie

Het officiële document van vereniging wordt vervolgens plechtig ondertekend door vier moderamenleden: preses en scriba van de buitengewone generale synode Groningen – ds. H.Sj. Wiersma, ds. G. den Dulk II - en preses en scriba II van de buitengewone generale synode Kornhorn – ds. A. Bas, ds. A. Jongeneel.

 

Ds. Wiersma houdt een toespraak. De synode en publiek zingen Ps. 103:9 waarna ds. M.A. Sneep voorgaat in dankgebed.

Zie voor de toespraak onder 10.Verenigingsceremonie.

 

3. De Bazuin

 

Het familieblad De Bazuin (DB) is een 'zelfstandig onderdeel'[3] van de kerken. Dat betekent o.a. dat redactieleden, medewerkers en leden van zijn Raad van Toezicht (RvTA) lid in volle rechten moeten zijn van de kerk. En ook kan het statuut van het blad alleen door de generale synode worden gewijzigd. De RvTA ziet toe op de schriftuurlijke koers van het blad.

 

Voorstel

De Raad van Toezicht en Advies stelt voor:

1. De Bazuin vooralsnog te laten bestaan als 'zelfstandig onderdeel' van de kerken.
2. Het statuut van De Bazuin te handhaven (met aanpassing kerkverbandnaam)
3. De redactie en RvTA dienen de volgende GS met een voorstel over de toekomst van De Bazuin.

Bespreking

De Generale Synode Dalfsen 2024 heeft de RvTA opgedragen met een voorstel te komen hoe De Bazuin te 'ontkoppelen' van het kerkverband. Maar er worden zowel door de RvTA in een brief aan de synode als door synodeleden zelf, belangrijke vragen gesteld:

 

- Waar moet De Bazuin dan worden ondergebracht?

- Wordt er nog op enige wijze toezicht op de koers van het blad geregeld, en hoe dan?

- Wat te doen met het geldelijk vermogen van De Bazuin?

- Is samenwerking/samengaan met het blad Weerklank mogelijk?  

 

De synodeleden wisselen uitgebreid van gedachten hierover. Het algemeen gevoelen is dat de krachten van de bladen De Bazuin en Weerklank zouden moeten worden gebundeld. Tegelijk leeft er ook een sterke wens de band met de kerken te bewaren.
Met nadruk wordt gesteld dat er eerst meer onderzoek moet plaatsvinden want de tijd is te kort geweest om uit te zoeken wat goede verantwoorde mogelijkheden voor ontkoppeling en samenwerking zijn. We moeten zuinig zijn op wat we hebben, zo wordt opgemerkt, en geen chaos creëren noch elkaar opjagen.

Ds. Bas dient een amendement waarin wordt aangegeven dat ook aandacht voor 'ontkoppelen' deel uitmaakt van de opdracht aan de RvTA.

 

Na twee rondes is de vergadering klaar voor een stemming.

Stemming

Het amendement van ds. Bas wordt aanvaard evenals vervolgens het hele onderzoeksvoorstel van de RvTA.

 

4. Nieuwe liedbundel

 

Artikel 67 KO leert dat er zorgvuldig omgegaan moet worden met welke gezangen in de eredienst worden gezongen. Op dit moment is de samenstelling van de liedbundel niet in alle kerken dezelfde. Ook wordt er de behoefte gevoeld aan enige uitbreiding van het aantal gezangen.
 

Voorstel   

Het voorstel is, samengevat, een deputaatschap te benoemen dat de generale synode van 2026 voorstellen zal doen over:

1. Opzet en omvang van een nieuwe gezangenbundel.
2. Criteria waaraan gezangen moeten voldoen.
3. Mogelijkheid/wenselijkheid van eigen bundel of selectie uit bestaande bundel.

Stemming
Voorstel wordt zonder verdere bespreking met algemene stemmen aangenomen.

 

5. Kerkgrenzen

 

Op 16 maart 2024 werd besloten: 'Bij het toelaten van nieuwe leden hanteren de kerkenraden het principe van aansluiten bij de dichtstbijzijnde kerk' (onderdeel g van de Besluiten)

Maar GS Kornhorn 2024 wil deze regel als volgt aangepast zien:

 

'Aan de kerken wordt geadviseerd om bij het toelaten van nieuwe leden het principe van aansluiten bij de dichtstbijzijnde kerk te hanteren. Concrete afspraken daarover zijn een zaak van de kerkenraden in overleg met de betreffende classes.'

 

Stemming
Zonder verdere bespreking wordt dit met algemene stemmen aangenomen.

 

6. Doop pleegkinderen

 

Deze zaak is eerder aan de orde geweest op de buitengewone GS Groningen 2024[4] (19-10-24). Daar lag het oorspronkelijke verzoek van de kerkenraad van DGK Lutten (22-10-22) om te onderzoeken of ook een pleegkind mag worden gedoopt. Dat werd vroeger door de kerken afgewezen: de doop komt alleen eigen kinderen en wettig geadopteerde kinderen toe.[5]

Maar mogelijk is de situatie (wettelijk) veranderd t.a.v. pleegkinderen die duurzaam verkeren in gezinnen en daar godvrezend worden opgevoed, waardoor deze zaak opnieuw moet worden overwogen.

Aangezien het gaat om iets dat de kerken gemeenschappelijk aangaat (art. 30 KO) moet daar op synodaal niveau over worden gesproken en besluiten genomen. GS Groningen 2024 oordeelde dat het een zaak van de verenigde kerken is. En zo lag het voorstel van de kerkenraad van GK Lutten, ondersteund door de classis Noord-Oost, nu dus op de tafel van de GK.
Het voorstel luidt, samengevat:
 

- Neem over dopen van pleegkinderen op de eerstvolgende synode een besluit.
- Laten dat voorbereiden door een studiedeputaatschap.

 

De kern van de opdracht aan de deputaten is zo verwoord:

 

'Te onderzoeken welke positie pleegkinderen van gelovige pleegouders hebben ten aanzien van het verbond in een duurzame pleegsituatie, waarbij de rechter de ouders volledige voogdij heeft gegeven. Beginnend vanuit wat Gods Woord leert over het verbond en het ontvangen van het teken van het verbond.'

 

In hun overwegingen en voorstel aan de synode dienen deputaten vroegere besluiten van de GKv, alsmede besluiten van CGK en HHK m.b.t. deze doop, te betrekken.

 

Bespreking

In principe zou deze zaak niet op huidige gezamenlijke synode kunnen dienen omdat deze een 'buitengewoon' karakter heeft, d.w.z. gericht op het specifieke doel van eenwording. Maar de synode is bereid in deze bijzondere situatie van verenigende kerken toch het voorstel in behandeling te nemen, echter daarbij nadrukkelijk bepaald dat er geen precedentwerking vanuit mag gaan. 

 

Stemming

Het voorstel wordt met grote meerderheid aangenomen.

 

7. Behandeling verschilpunten

 

Zoals in de vorige impressie gemeld[6] besloot de synode na een stevige discussie het deputaatschap Voorganger ook te belasten met het maken van een voorstel hoe te handelen m.b.t. 'verschillen in de kerkelijke praktijk'. Die aanvullende opdracht ligt nu ook verwoord op de synodetafel. De deputaten moeten de komende synode dienen met

 

'(c) een voorstel hoe we als kerken moeten omgaan met de verschillen zoals genoemd in de door de GS Kampen 2023 en GS Dalfsen 2024 op 16 maart 2024 genomen besluit d.'

 

Om het geheugen even op te frissen, dat besluit d luidt

 

'De verschillen die er op het moment van vereniging in de praktijk tussen de kerken zijn ten aanzien van het gebruik van preken in leesdiensten, liturgische formulieren bij openbare geloofsbelijdenis en huwelijksbevestiging, het zingen van een aantal gezangen, en de wijze waarop de zusters van de gemeente bij het verkiezen van ambtsdragers worden ingeschakeld, zijn niet kerkscheidend en zijn geen belemmering om elkaar als kerken van Christus te aanvaarden en kerkverbandelijk samen te leven. Wanneer kerken, die op één of meer hiervoor omschreven punten in de praktijk verschillen, besluiten tot samenvoegen, is het aan de betreffende kerkenraden te overleggen en besluiten hoe hier mee om te gaan.'

 

In de opdracht aan de deputaten nú bepaalt de synode aanvullend dat zij 'dienen mee te nemen' wat er in de discussie op 30 november is ingebracht en besproken, namelijk:

1. De verschillen die er op moment van vereniging in de praktijk tussen de kerken zijn ten aanzien van het gebruik van preken in leesdiensten, liturgische formulieren bij openbare geloofsbelijdenis en huwelijksbevestiging, het zingen van een aantal gezangen, en de wijze waarop de zusters van de gemeente bij het verkiezen van ambtsdragers worden ingeschakeld, worden voorlopig gehandhaafd.
    
2. De Synode waarop de vereniging van de Gereformeerde Kerken tot stand komt benoemt deputaten die deze verschillen toetsen aan de Schrift, belijdenis en kerkorde, aandacht hebbend voor eerdere synode uitspraken; deze deputaten doen verslag aan de eerstvolgende synode, die vaststelt welke praktijken zullen gelden in het verenigde kerkverband.
    
3. Voor wat betreft de gezangen zullen deputaten kijken welke andere liederen in aanmerking kunnen komen om te zingen in de eredienst naast de huidige 41 gezangen in het Gereformeerd Kerkboek, waarbij ze gebruik maken van de liederen die nu door de plaatselijke kerken gebruikt worden. Deputaten zullen deze liederen onderzoeken en toetsen en er aan werken om een compacte bundel uit te geven voor gebruik in de kerken.

Stemming

 

Het voorstel wordt zonder bespreking unaniem aanvaard.

 

8. Overige zaken

 

Deze worden alle zonder verdere besprekingen vastgesteld.

 

a. Huishoudelijk reglement generale synode

 

b. Quota hulpbehoevende studenten

 

Deputaten Hulpbehoevende Studenten hebben per jaar een bedrag van €75.000 euro nodig om aan hun verplichtingen te voldoen. Per lid komt dat neer op een quotum van €25 per jaar, te innen door DHS. .

 

c. Budget en Quota overzicht

 

 

9. Benoemingen

 

Nieuwe of aangepaste benoemingen:

 

Deputaatschap Voorganger:

Br. K.J. Trip, primus, br. G. Huisman, secundus.

 

Deputaatschap Herziening Gezangbundel

Primi: br. J. den Dulk (Rijnsburg), br. G. Veldman (Kampen), ds. M. Dijkstra (Assen) en ds. A. de Jager (Zwolle)
Secundi: br. K. Tillema (Zwolle), br. R. Alons (Kornhorn), ds. M.A. Sneep (Groningen) en ds. R. Douma (Enschede).

 

Studiedeputaatschap Doop Pleegkinderen
Ds. A. Bas, ds. C. van Dijk en ds. C. Koster.

 

Sluiting

 

Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)

In opdracht van de synode zal het moderamen een bemoedigende brief zenden aan deze kerken gezien moeitevolle situatie waarin zij verkeren.

 

De synodevergadering wordt op christelijke wijze gesloten.

Daarmee is een einde gekomen aan het vele werk dat de broeders hebben verricht rond de vereniging van de kerkverbanden van DGK en GKN.

10. Verenigingsceremonie

 

Het Verenigingsbesluit werd aangeboden door deputaat-scriba br. J.L. de Leeuw waarna resp. preses ds. H.Sj. Wiersma, scriba II ds. G. den Dulk, preses ds. A. Bas en scriba ds. A. Jongeneel deze ondertekenden.

 

Toespraak preses ds. H.Sj. Wiersma

Bij ondertekening verenigingsbesluit

 

Broeders afgevaardigden, broeders en zusters op de publieke tribune en verdere belangstellenden.

 

Hiervoor zijn we bijeengekomen, voor dit moment. Hier hebben we naartoe gewerkt, naar dit verenigingsbesluit. Het was ons opgedragen door de (ik mag het nu zeggen) voormalige Gereformeerde Kerken (hersteld) en voormalige Gereformeerde Kerken Nederland. Zij droegen (in hun vergadering van 16 maart 2024) ons op de vereniging van beide kerkverbanden tot stand te brengen.

Het staat er zo in de Acta:

 

“Deze buitengewone synode wordt samengeroepen voor het bespreken van voorstellen en nemen van besluiten voor de definitieve inrichting van het verenigde kerkverband, het instellen van dit kerkverband, het overdragen van verantwoordelijkheden, taken bevoegdheden, verplichtingen, gelden en goederen en het formeel beëindigen van de activiteiten van de huidige kerkverbanden”.

 

En dat hebben we gedaan. Eén streep met de pen, en het is gebeurd. Gezien door vele getuigen, vastgelegd door de aanwezige pers. De vereniging is een feit, het instellen van het kerkverband is gelukt.

 

Wat zullen we dan zeggen? Waar zullen we beginnen? Broeders, het eerste wat wij moeten doen, is ons hoofd buigen. En dan twee dingen: De HEERE danken voor wat Hij ons hier geeft, maar ook ons verootmoedigen dat dit nodig was.

Ja, ook dat laatste. Hoe kon het zijn dat wij elkaar niet eerder hebben gevonden? Hoe kon het zijn dat wij elkaar niet in de arm hebben genomen, maar soms in de haren zijn gevlogen? Wij voerden toch dezelfde strijd? We konden niet langer mee in de koers die de voormalige Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) steeds nadrukkelijker tot de hare maakte. Een koers waarin we de stem van de Goede Herder steeds minder herkenden, omdat andere stemmen gingen meedoen en zeggenschap kregen. Maar wij vonden elkaar toen niet.

Daarin moeten wij schuld erkennen. Nee, nu niet naar elkaar wijzen, maar ieder naar zichzelf. Wij waren niet ootmoedig genoeg, niet nederig genoeg. Wij schoten te kort in dienende liefde. We belijden het met schaamte.

 

En wat zijn we dankbaar dat de HEERE een vergevend God is. Hij doet ons niet naar onze zonden en vergeldt ons niet naar onze ongerechtigheden. En Hij deed ons de weg naar elkaar vinden. En nu staan we hier verwonderd. De HEERE bracht ons weer samen. Hij deed vertrouwen groeien. We spraken niet langer over elkaar, maar met elkaar. We trekken samen op, ondersteunen elkaar, we zullen elkaar bemoedigen en aanmoedigen in de dienst van de HEERE. En verheugen ons over de verbondenheid die we mogen ervaren met elkaar. Die verbondenheid ligt ingebed in onze gezamenlijke verbondenheid met onze Heere Jezus Christus. Hij is het Hoofd van Zijn kerk. Hem komt onze dank toe.

 

11. Slottoespraken

 

Toespraak ds. H.Sj. Wiersma

Slottoespraak bijzondere Generale Synoden Groningen/Kornhorn

 

Geachte synodeleden, broeders en zusters belangstellenden, iedereen hier aanwezig.

 

“Wij hebben historie geschreven”. Zo zou ik vandaag deze toespraak vlak voor het beëindigen van de zittingen van de bijzondere Generale Synoden van Groningen/Kornhorn kunnen beginnen. Maar zo begin ik toch maar niet. Niet dat het niet zo historisch was, maar ik denk dat het goed is om ons bescheiden op te stellen. Wij hebben gedaan wat de Heere Jezus Christus in ons werkte, waartoe Hij ons bewoog en toe aanzette. Niet wij, maar Hij bewerkte als de Goede Herder dat zijn schapen van DGK en GKN elkaar vonden en weer met elkaar zijn gaan optrekken in één kudde.

En daarom allereerst dankwoorden voor Hem. Hij gaf ons zijn Geest, en Die leidde ons zo dat door vele ontmoetingen en gesprekken heen, door veel werk heen dat verzet mocht worden in alle voorbereidingen voor deze synoden, - dat we met elkaar heen groeiden naar deze synoden. Hij toonde daarin dat Hij de Heere van Zijn kerk is. Want mensen zoeken elkaar niet, vinden elkaar niet en vertrouwen elkaar niet, als Hij het niet bewerkt. Hij breekt door alle eigenwijsheid en eigen koninkrijkjes van mensen heen. Hem komt de dank toe en de eer voor de eenheid die wij hier met elkaar mochten uitspreken en bevestigen.

 

En ja, dan is zulk een eenheid inderdaad wel ‘historisch’ te noemen. U kent wellicht zegswijze die mensen onder elkaar vertellen over Nederlanders en geloof: “Eén Nederlander, een geloof; twee Nederlanders, een kerk; drie Nederlanders, een kerkscheuring”. Dat is helaas het patroon dat herkenbaar is in de Nederlandse kerkgeschiedenis. We herkennen het ook met schaamte.

aar het kan dus ook anders. Tegen de stroom in hebben twee kerkverbanden elkaar gevonden en gaan samen verder in één kerkverband onder de naam Gereformeerde Kerken. Dat was het eerste besluit dat we in onze eerste gezamenlijke zitting namen (5 oktober 2024). Zo willen we bekend staan, als gereformeerde kerken.

Trouwens (en dat even tussen haakjes) die morgen was er al verblijdend nieuws op de vergadering van de DGK synode: de kerkelijke gemeente de Mariënberg wilde zich weer voegen bij het kerkverband. We mochten haar van harte ontvangen.

 

Het was overigens best ingewikkeld waar we mee bezig gingen. Er waren twee synoden, die ieder nog een aantal zaken moest behandelen en afhandelen (daarvoor werd er soms apart vergaderd) en er waren de vergaderingen van beide synoden gezamenlijk. Ik vond het mooi dat het voelde alsof we al gewoon één synode waren. Het leidde voor de toeschouwer soms tot een verwarrend beeld: is dit nu één of zijn dit twee synoden. Het antwoord is dat we twee synoden vormden die afzonderlijk en samen besluiten namen voor de inrichting van één kerkverband.

En, broeders, we hebben goede vergaderingen gehad. Ik denk dat we best wel eens verschillende stijlen ontdekten in onze gewoonten en manieren van doen, maar het leidde nergens tot onbegrip of verschansing in eigen gelijk. We beargumenteerden en luisterden naar elkaar. We wogen elkaars motieven en denkwijzen. Soms dacht ik: hoe gaat dit uitpakken, zullen we elkaar vinden? Maar als het op de eindstemming aankwam, was er telkens een grote eensgezindheid. Het stemde me meer dan eens heel erg dankbaar.

 

Zo hebben we in vier zittingen veel werk verzet. Dacht u ook niet, toen van de zomer dat dikke pakket in de brievenbus plofte en de mailbox bijna ontplofte van de vele stukken voor de synode: waar zijn we aan begonnen? En: waar moet ik beginnen? Ik vond het een woud (of misschien wel: een jungle) van standpunten, voorstellen, zienswijzen, bezwaren en zo nog meer… Hoe moet dit? En hoe zal dat gaan?

En toen, toen wees u (althans de synode van Groningen) tot mijn schrik ook nog eens mijn persoon aan tot preses. Ik had daar niet op gerekend, en dacht ook: doet u daar wel goed aan…? Mijn ervaring met synodewerk is eigenlijk nul. Ik was er eigenlijk ook pas net bij, bij het kerkverband. U moet wel veel vertrouwen hebben gehad. Ik hoop dat ik uw vertrouwen niet beschaamd hebt. U heeft het me in ieder geval niet moeilijk gemaakt. En waar ik misschien niet adequaat was, of mijn handelingen of woorden niet to the point, of misschien zelfs onjuist, vraag ik u om vergeving. En ik ben dankbaar voor het geduld dat u met mij hebt gehad.

 

En ja, gelukkig hebt u verder zeer bekwame mede-moderamenleden verkozen. Dankzij hen is alles toch nog op z’n pootjes terecht gekomen. Ik ben dankbaar voor degenen die hier rechts en links van mij zitten.

Ds. C. Koster (mijn rechterhand, de man met ervaring als preses) dank voor uw helderheid en hulp tijdens de vergaderingen en voor alle vriendelijke aanwijzingen en adviezen.

Ds. P. Heres, ik heb bewondering voor het vele werk dat u verzet hebt als scriba, en zeker ook voor de adequaatheid en accuratesse van dat werk.

Ds. G. den Dulk, u hebt heel wat moeten regelen, bedenken, versturen en nog veel meer. We konden het met een gerust hart aan u overlaten. Achter de schermen gebeurde zoveel, u deed het allemaal maar op de achtergrond.

En ook de collega’s ter linkerzijde, de moderamenleden van de synode van Kornhorn, het was prettig met u samen te werken. We stonden samen voor dezelfde zaak. We hebben vele goede en constructieve overlegmomenten (en uren) gehad. Dank voor al het werk dat de broeders links en rechts van mij hebben verzet.

Een speciaal woord van dank voor br. Johan de Leeuw. U heeft het allermeeste werk verzet voor de vereniging van onze beide kerkverbanden. U bent er al heel lang bij betrokken en ook heel erg op betrokken. U heeft zoveel dingen voorbereid in de aanloop naar deze synoden. Vergaderingen, gesprekken, overleg met allerlei deskundigen, documenten en allerlei stukken verzamelen, stroomlijnen, klaarmaken voor de vergadering. Het is te veel om op te noemen. We bewonderen uw werkkracht en daadkracht en zijn u veel dank verschuldigd. U was het ook die deze vergadergelegenheid regelde en het contact onderhield met de koster, met het team dat de verzorging deed enzovoort, enzovoort. Via u danken we ook de koster en zijn team heel hartelijk voor al hun goede zorgen. We hebben een goede tijd bij u gehad.

 

We zijn nu echt aan het einde gekomen van deze synoden. We mochten bezig zijn in kleine kracht, in zwakheid. We waren bezig met grootse zaken. De Heere, de koning van de kerk riep ons om op onze plek onze bijdrage te leveren aan de opbouw van Zijn kerk, Zijn bruidskerk. Hij zal haar straks voor Zich stellen, zonder vlek of rimpel. Hij zal haar laten stralen. Wij mochten daarin meewerken door hier het kerkverband van de Gereformeerde Kerken in te richten. We deden het in afhankelijkheid van onze God, met het oog gericht op Christus. Wij zien op naar Hem en leven in verwachting van Zijn komst in heerlijkheid.

 

Na zijn toespraak laat ds. Wiersma Ps. 45: 1 en 5 zingen.

 

Toespraak dr. A. Bas

Slottoespraak bij de sluiting van de Buitengewone Generale Synode Kornhorn (2024)

 

Broeders (en zusters)!

 

‘Het zij zo’. Dat was mijn reactie, toen de afgevaardigden van de Buitengewone Generale Synode Kornhorn mij tot hun preses verkozen. En achteraf, denk ik: ‘dat klonk toen, misschien best wel wat lijdelijk. Berustend. En, vooral: wat weinig enthousiast.’

Want, nu we aan de sluiting toe zijn. Moet ik zeggen, en: toegeven. Dat het bijzónder was, om preses te mogen zijn. Van de laatste, buitengewone synode van de Gereformeerde Kerken Nederland. En, in die hoedanigheid. Ook leiding te hebben mogen geven, aan enkele van de zittingen die we gezamenlijk mochten hebben. Met de ‘andere’ synode.

Met name de eerste gezamenlijke zitting, die ik mocht leiden. Was ‘bijzonder’, te noemen. En, zelfs: historisch. Al weet ik, juist als kerkhistoricus. Dat je zoiets, niet moet overdrijven. Maar, toch! Want in die zitting, werd het ‘officieel’. Het ene kerkverband, dat al zo lang ‘op handen’ was. En zongen we samen, op mijn voorstel. ‘Dankt, dankt nu allen God’.

 

En, toch kan ik. Juist nu, nu we aan de sluiting toe zijn. Ook wel begrijpen waarom ik toen zo reageerde. Omdat op die eerste zitting, andere gevolgd zijn. Die leerden, dat zo’n synode toch ook altijd wel weer een ‘gedoe’ is. Door alle dingen, die besproken moeten worden. En, laten we eerlijk zijn: bij tijden, ook zomaar wat ‘opgeblazen’ kunnen worden.

Want nee, u hoort me niet zeggen. Dat niet ‘belangrijk’ is, wat we besproken hebben. Maar, wel: dat synodewerk, niet het ‘echte werk’ is. Dat in de kerk, gebeuren moet. Want dat, vindt in de gemeente plaats. Daar, wordt immers het Woord verkondigd. De HERE geprezen, met liederen en gebeden. En staan we elkaar bij, op weg naar de eeuwigheid.

 

En daarom, is het ook goed. Dat aan deze synode, ook weer een einde komt. Zodat de afgevaardigden, weer volop aan de gang kunnen. Met wat hun eigenlijke werk, en: eerste roeping is. Ik dank mijn collega-preses, ds Wiersma. Die in hetzelfde schuitje zat, als ik. En met wie ik ook prima, heb kunnen samenwerken. Best benieuwd, wat uw reactie was….

Dan ook aan de andere leden, van beide moderamina. Aan br. De Leeuw, die onze steun en toeverlaat was. En de afgevaardigden, van beide synoden. Het werk, dat we in zwakheid gedaan hebben. Met lek, en gebrek. Zit er, weer op. En we bidden de HERE, die de Koning van de kerk is. Of Hij het genadig, wil gebruiken. En: tot zegen, wil stellen. Van zijn kerk.