Ethiek

Ethiek

Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Duivels dilemma's? – Reactie prof. Jochemsen

 

Redactie een in waarheid

16-05-20

 

We ontvingen onderstaand ingezonden van prof. dr. H. Jochemsen, emeritus-bijzonder hoogleraar Lindeboomleerstoel voor medische ethiek. Hij reageert daarin op het artikel Duivelse dilemma's? van ds. E. Heres dat op 02-05-20 op deze site verscheen.
Het antwoord van ds. Heres is ook te vinden op deze site onder de titel Duivels dilemma's? – Antwoord aan prof. Jochemsen

 


 

Ingrijpende dilemma’s – over economie en acute medische zorg

 

H. Jochemsen

 

Via een broeder uit de gemeente Bennekom-Oosterbeek ontving ik het artikel van ds Heres, waarin hij ingaat op de zorg voor coronapatiënten. Hij gaat ook in op mijn artikel in het RD over de spanning tussen economie en levens redden. Ik heb behoefte om erop te reageren omdat ik vind dat ds Heres mij geen recht doet.

 

Ik zou vinden dat we minder gericht moeten zijn op levens redden om de economie te helpen en dat dus de medisch ethiek zich moet aanpassen aan de eisen van de economie. Ik schrijf het nu wat explicieter dan ds Heres doet om duidelijk te maken hoe ik het stuk lees. Dit is helemaal niet wat ik zeg en zeker niet wat ik wil zeggen. Meer dan 20 jaar ben ik intensief met medische  ethiek bezig geweest en heb me onder meer met deze vragen beziggehouden. Daarbij heb me juist steeds verzet tegen een dominantie van economie over de ethiek van zorgverleners. Het uitgangspunt van prof. Velema is ook dat van mij - en is dat altijd geweest.

 

Wat ik wil zeggen, is dat de economische lock down onvermijdelijk mensenlevens kost, en niet, zoals ds Heres stelt, kan kosten. De uitgestelde medische zorg heeft, zo horen we nu, bij vele patiënten al gezondheidsschade veroorzaakt die  ten minste in een deel van de gevallen tot levensverkorting zal leiden. Door de vereenzaming en verarming zullen veel mensen via het verschijnsel van sociaaleconomische gezondheidsverschillen eerder overlijden. Tot slot, de economische achteruitgang zal via minder handel en steun aan ontwikkelingslanden mede oorzaak zijn voor het overlijden van vele duizenden mensen meer dan anders het geval zou zijn geweest. Zeker, dat zijn nu nog anonieme mensen en daarom minder zichtbaar, maar niet minder mensen geschapen naar Gods beeld die volledig beschermwaardig zijn. 

 

Met ds Heres ben ik dankbaar voor de grote inzet voor het leven van ernstig zieke mensen. De ethiek die daarin tot uiting komt, moeten we koesteren. Maar het werk, en daarmee de toepassing van de ethiek van zorgverleners, vindt altijd plaats binnen kaders die de samenleving en de overheid stellen. Soms moeten keuzes gemaakt door schaarste aan middelen. Dat gebeurt vaker, kan heel zwaar zijn, maar er bestaan goede ethische criteria voor; kalenderleeftijd is nooit een zelfstandig criterium. Mijn pleidooi om toch meer aandacht te geven aan de economie - en dan graag wel een duurzamer economie dan we hebben - omdat daardoor juist mensenlevens worden gered, was niet gericht aan de artsen, maar aan de overheid!  Die gaat over de ‘lock down’, niet de artsen, al is hun advies onmisbaar – maar ook dat van anderen!

 

Het is ook niet toevallig dat door de grote aandacht voor de curatieve ziekenhuiszorg en het ‘levens redden’ met IC-plaatsen, de verpleeghuizen min of meer buiten beeld bleven en dat de laatste weken juist veel mensen in verpleeghuizen zijn overleden. Natuurlijk is dat geen bewuste keuze geweest en is zeker de artsen en verpleegkundigen in de ziekenhuizen op dit punt niets te verwijten. Maar de curatieve, de ‘heroische zorg’ krijgt grosso modo altijd voorrang boven verpleeghuiszorg en gehandicaptenzorg. De samenleving is dus niet primair gericht op de kwetsbare medemens, maar op die mensen die we met onze technieken nog kunnen ‘redden’. Hier ligt zelfs een cultuurethische link met euthanasie. Als we een mensenleven niet meer kunnen redden en de kwaliteit van leven te laag dreigt te worden, dan proberen we vaak toch de situatie te beheersen door het leven actief te beëindigen. Juist bij een inzet voor zorg voor mensen ongeacht hun situatie hoort ook de aanvaarding van het sterven als het middel erger dreigt te worden dan de kwaal.

 

Hopelijk maak ik hiermee duidelijk dat ds Heres en ik principieel niet van mening verschillen over de beschermwaardigheid van mensen en een daarbij horende medische ethiek. En dat ik juist op grond daarvan, een herbezinning bepleit van het lock down beleid.