Macht in onvermogen
D.J. Bolt
14-12-19
Macht
Nimrod was een eerste. Deze kleinzoon van Noach 'begon een geweldenaar op de aarde te worden'! Daarom bouwde hij Babel en Ninevé (Gen. 10). Ninevé: 'die bloedstad, een en al leugen, vol verscheuren, het roven houdt niet op…', aldus Nahum.
Macht! Het drijft de volkeren van oeroude tijd af. Hoe domineren in onze tijd mannen als Xi Jinping, Putin en Trump de wereld.
De mens wil heersen en beheersen. Er is een niet te bedwingen drang om alle dingen naar onze hand te zetten. En dat kan in deze tijd ook, met wetenschap en techniek. Wat is er al niet door mensenhand tot stand gebracht! Huis en haard, straten en steden, een haast oneindige reeks producten en faciliteiten.
 |
| Toren van Babel, Piet Brueghel |
Een nieuwe 'sfeer' ontstond. In het verlengde van de geosfeer, die alle niet-levende materie omvat, kennen we de biosfeer, alles wat leeft. Maar nu spreken we over de technosfeer, de sfeer die wij hebben toegevoegd aan onze leefomgeving: machines, auto's, vliegtuigen, computers, smartphones, internet, noem maar op. Denk ook aan medicijnen, gekweekt vlees, gemanipuleerd voedsel, gedomesticeerde dieren. Kijk omhoog naar de maan, we zijn er geweest en hebben er onze vlag geplant!
En als we om ons heen kijken, is er iets wat niet door ons geplant, aangelegd, gebouwd, vormgegeven is in onze 'techno-wereld'?
Jawel: de mens zelf. Want die is nog steeds dezelfde als uit Genesistijden. Máár, ook mensen zijn een object geworden van ontwikkeling, evolutie. Dat heet human enhancement, verheffing van de mens. Kunnen we de mens niet veredelen op dezelfde wijze als we dat met gewassen en dieren hebben gedaan? Eigenschappen of karakters ontwikkelen door DNA manipulatie passend voor een samenleven op een hoger plan? Zo een paradijs creëren waar we niet meer verouderen, het geheugen ons niet meer in de steek laat, kunnen leven zolang we willen, misschien vleugels kunnen laten aangroeien, desgewenst. Waar je kunt worden wát je maar wilt!
Op naar Next Nature, zoals de titel van een recent boek luidt: we gaan de evolutie een handje helpen …
Machtig, die mens en zijn vermogen…!
Onmacht
En toch …!
Hoe machtiger deze mens wordt hoe meer zijn macht hem bedreigt. Na een periode van vrede - althans geen oorlogsgeweld - tussen de grote wereldmachten is er (weer) een onmiskenbaar ander klimaat ontstaan. We noemen nu alleen de groeiende agressieve atheïstische supermacht China die een nieuwe wereldorde probeert tot stand te brengen. 'Hoe China sluipenderwijs de macht overneemt', luidt de titel van een recent boek van Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische studies. En hij toont het aan met tal van voorbeelden. Er is een geestelijk/politieke mondiale worsteling gaande die zijn weerga niet kent in de geschiedenis.
Ook de Islam vormt een grote bedreiging voor de wereldvrede en vrijheid. In het Midden-Oosten zijn daardoor letterlijk en figuurlijk grote puinhopen ontstaan. Weliswaar lijkt de Islamitische Staat vernietigd maar de angst is gerechtvaardigd dat ondergronds de aanhangers zich aan het hergroeperen zijn voor de volgende fase van de strijd. In deze dagen vinden er opnieuw bloedige veldslagen plaats in hetzelfde gebied als mogelijk voorspel daarvan. En in Afrika bijvoorbeeld, duurt de mohammedaanse terreur van Boko Haram onverminderd voort.
De Verenigde Naties, als wereld-breed orgaan van de mensheid om geschillen te beslechten en vrede af te dwingen, staat machteloos door tegengestelde belangen van de grote landen. Minister van Defensie mevr. A. Bijleveld verwoordt haar visie op de wereld zó vanuit de Nederlandse situatie: …we moeten voorbereid zijn op de geopolitieke verschuivingen en snelle technologische ontwikkelingen. We zien dat China en Rusland hun legers moderniseren en flink uitbreiden. Ze kunnen dus al forse middelen inzetten. Het enige wat bij ons nog ontbreekt, is de bereidheid daartoe.’
Onmacht!
Kunnen ontwikkelingen in de technosfeer met zijn indrukwekkende 'verheffing van de levensstandaard' ons misschien een solide uitzicht bieden op vrede en veiligheid?
Ook daar kunnen we het niet van verwachten. Het is haast een natuurwet dat met allerlei technisch vernuft dat prachtige producten voortbrengt en ons leven veraangenaamt, ook reële dreigingen meekomen. Hoe groter de technologische vooruitgang hoe groter de bedreiging van menselijk samenleven.
Neem drones, die (piep)kleine helikoptertjes waarmee luchtfoto's en -video's kunnen worden gemaakt, de natuur kan worden geobserveerd, post op een efficiënte manier afgeleverd, etc. Ze zijn voor een luttel bedrag door ieder aan te schaffen. Prachtig!
Maar tegelijk is het een geducht wapen geworden dat onder de radar door, sluipend op tegenstanders kan worden afgezonden. Een wapen dat als het uitgerust wordt met Artificial Intelligence, zijn doel autonoom weet te vinden en te vernietigen. Terroristen kunnen het op relatief eenvoudige wijze gebruiken om op grote schaal te ontregelen en te moorden terwijl ze zelf buiten schot blijven!
Nederland neemt het voortouw om het oorlogsrecht m.b.t. drones uit te breiden met bepalingen zodat hantering van deze wapens binnen zekere 'menselijke grenzen' blijft. En dat is natuurlijk een goed streven. Maar hebben terroristen als in het Midden-Oosten, daar geen lak aan …?
Is zo ook deze verworvenheid van onze technosfeer niet volstrekt onbeheersbaar?
Onmacht!
Machtige zwakken
In deze bedreigende wereld leven wij als mensen met nauwelijks enige invloed op het wereldgebeuren. Wij kunnen ons er niet voor afsluiten, noch ons verbergen. De haast autonome ontwikkelingen zijn mondiaal, we maken er deel van uit. De technosfeer grijpt ook steeds meer in ons leven in. Weet Google niet meer over ons dan vele van onze directe naasten: de producten waar we van houden, waar we ons bevinden, wat we nodig hebben? Hoeveel privacy hebben we eigenlijk nog?
Ook een wereld waar waarheid en leugen steeds moeilijker zijn te schiften. Waar 'ik zag en hoorde toch wat hij zei' geen doorslaggevend argument kan zijn omdat met videomanipulatie iemand alles letterlijk in de mond kan worden gelegd.
Een beangstigende wereld! Hoe staan wij er in? Wat is het houvast van ons zwakkelingen?
Wij moeten niet denken dat ons 'iets vreemds overkomt'. De geschiedenis van Gods kinderen is er een van bedreiging, moeite en ellende. En het wonderlijke is dat die niet het hoofd worden geboden met mensenmacht en kracht. Het is zo'n diep woord in de brief van Paulus in dit verband:
'…Mijn genade is voor u genoeg, want Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht. Daarom zal ik veel liever roemen in mijn zwakheden, opdat de kracht van Christus in mij komt wonen. Daarom heb ik een behagen in zwakheden, in smadelijke behandelingen, in noden, in vervolgingen, in benauwdheden, om Christus' wil. Want wanneer ik zwak ben, dan ben ik machtig'. 2 Kor. 12: 9-10
Zwakheid, nederigheid, kleinheid, het is een doorlopend accent in de Schrift. Het lijkt er op dat de Heere ervan hóudt. We zien dat ook zo markant in de geboortegeschiedenis van de Heere Jezus Die we binnenkort willen gedenken en vieren. Hij werd niet geboren in een paleis maar in een stal. Bonkige herders kwamen op kraamvisite. Hij groeide niet op bij vooraanstaande machthebbers maar in een timmermansgezin. Hij omringde zich met eenvoudige lieden en stierf tenslotte verraden en verlaten door zijn leerlingen een vervloekte eenzame dood. Voor de Pilatuswereld een pseudokoning van een virtueel Joods koninkrijk.
En ja, ook de opgestane Koning laat zijn heerschappij verkondigen door zwakke volgelingen. Wat gaat het moeizaam, wat een strijd en tegenkanting. Paulus, een geleerde maar toch zwak en wat verachtelijk in zijn voorkomen, niet vergelijkbaar met de welsprekende Sofisten van zijn dagen. En met Jacobus en Petrus sterft hij ook nog eens de marteldood in Rome.
Machtig?
Die Paulus roemt in zwakheid om Christus' wil en heeft daar behagen in. Want juist zó ervaart hij Christus' kracht. In zijn volledige afhankelijkheid van Chrístus gaat die kracht in hem 'wonen'. Zo kan Paulus de vele tegenslagen en moeiten in zijn leven aan, en is hij een echte herder van de kerk.
Het is ons moeilijk voor te stellen, roemen, behagen hebben in ellende. Wij leven immers sinds de Tweede Wereldoorlog al bijna 75 jaar in vrede en veiligheid in een van de rijkste landen ter wereld. Van vervolging en verdrukking, laat staan van marteling, is geen sprake. Al zijn er duidelijke tekenen dat christelijke opvattingen minder worden gedeeld en langzamerhand ook nog maar nauwelijks getolereerd, omdat ze niet passen bij 'onze gedeelde Nederlands waarden en normen'. Bovendien blijft er een latente dreiging uitgaan van de ongeveer 1 miljoen Moslims in onze samenleving. Het overgrote deel daarvan is vreedzaam maar ondertussen wordt het Salafistisch radicalisme wel onderwezen en groeit het onder jongeren zo is uit onderzoek gebleken (NOS). Christenen hebben heel veel van de Islam te duchten, dat is sinds IS overduidelijk.
We hunkeren naar blijvende vrede en eenheid, ook kerkelijk. Zouden we de handen niet ineen moeten slaan om zo 'de uitdagingen van deze tijd' het hoofd te bieden? Eenheid over kerkmuren heen? Zo is er een groeiende sterke beweging die een brug wil slaan tussen Rome en Reformatie. Maar het zal hier niet lukken als Christus én zijn Woord niet de basis vormen. Want het vlammende woord van Christus beheerst de geschiedenis (Luk. 12:49vv):
'Denkt u dat Ik gekomen ben om vrede te brengen op de aarde? Nee, zeg Ik u maar eerder verdeeldheid. Want van nu aan zullen er vijf in één huis verdeeld zijn, drie tegen twee en twee tegen drie. Zij zullen tegen elkaar verdeeld zijn: vader tegen zoon, en zoon tegen vader, moeder tegen dochter, en dochter tegen moeder, schoonmoeder tegen haar schoondochter, en schoondochter tegen haar schoonmoeder.' (ook Micha 7:6).
Realiteit die we in deze verwarrende chaotische tijd in wereldsamenleving én kerk aan de lijve ondervinden. Uitwerking van Christus' Woord!
Laten we ons niet overgeven aan bezorgdheid en angst want Hij is onze kracht. Door Hem leven en werken wij. We hebben bij de komende kerstfeestviering niet te maken met een kind-in-de-wieg maar met de Koning aan Wie alle macht in hemel en aarde gegeven is! (Mat. 28:18). De grote bedreigende machten gaan niet buiten zijn bestuur om. Hij zit op Gods troon aan Vaders rechterhand
'ver boven alle overheid en macht en kracht en heerschappij en elke naam die genoemd wordt, niet alleen in deze wereld, maar ook in de komende. En Hij heeft alle dingen aan Zijn voeten onderworpen en heeft Hem als hoofd over alle dingen gegeven aan de gemeente, die zijn lichaam is en de vervulling van Hem Die alles in allen vervult' (Ef. 1:20-23).
Zo kunnen we als volk van God rustig een nieuw jaar ingaan. De geestelijke strijd voeren tegen 'machten en wereldbeheersers van dit tijdperk' gewapend met waarheid, gerechtigheid, vrede en het Woord (Ef. 6). We trekken Christus als kleding aan. Komt men ons zo tegen dan ziet men iets van onze Heiland: door onze zwakheid heen, zijn kracht.
De genadebeloning is groot: we worden van tafeldeler troondelers:
'Wie overwint, zal Ik geven met Mij te zitten op Mijn troon, zoals ook Ik overwonnen heb, en Mij met Mijn Vader op Zijn troon gezet heb'. (Openb.: 3:21)