Ethiek

Plaatselijke kerken

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Donderslag in Enumatil 2


D.J. Bolt

17-12-11

 

De opheffing van basisscholen in de dorpen houdt de gemoederen bezig. Ouders en leden van de gereformeerde basisschool 't Klimop in Enumatil kunnen het maar moeilijk verkroppen dat hun school die al 150 jaar bestaat, wordt afgepakt.

Maar om gelijk een misverstand weg te nemen dat er kennelijk heerst, het besluit om de scholen van Enumatil en Aduard[1] te sluiten, is nog slechts een voorgenomen besluit. Er moeten nog inspraakprocedures worden doorlopen, de Medezeggenschapsraad speelt hier een rol in, en natuurlijk hoeven ouders en leden dit ook niet gelaten over zich heen laten komen. Integendeel, het is uiteindelijk hun school. Het gaat om hun kinderen. Het gaat om hun leefomgeving en welzijn.

 

 

 

Gereformeerde basisschool 't Klimop te Enumatil

 

 

De oplossing

 

We vallen maar gelijk met de deur in huis. Op basis van wat onderzoek blijkt dat de school helemaal niet dicht hoeft van het ministerie! zoals op de informatieavond in Enumatil werd voorgesteld.

De oplossing is simpel: fuseer met Zuidhorn[2] en maak van de school een nevenvestiging[3].

 

Nu heeft ook het centrale bestuur een fusie met Zuidhorn voorgesteld. Maar dat betekent sluiting van de school in Enumatil. En dat is natuurlijk nu net níet de bedoeling. En hoeft ook niet. Een citaat uit overheidsinformatie:

 

"Indien de school niet langer zelfstandig aan de opheffingsnorm kan voldoen en ook niet de wettelijke uitzonderingssituaties, als vermeld in de artikelen 153 en 157 WPO, van toepassing kunnen worden verklaard, kan het wenselijk zijn de school met een collegaschool, uiterlijk per de datum dat eerstbedoelde school niet langer voor rijksvergoeding in aanmerking kan worden gebracht, samen te voegen. Het gebouw dat per deze datum als hoofdgebouw kan worden gehandhaafd kan in beginsel als nevenvestiging in de bekostiging worden opgenomen. Omzetting van een zelfstandige school in een nevenvestiging is onherroepelijk.

De bekostiging van een nevenvestiging dient ingevolge artikel 85 WPO voor 1 februari bij het ministerie van OCW te worden aangevraagd. Sprake is van een fatale datum. Na verkregen goedkeuring dient de aanwezigheid van een nevenvestiging jaarlijks voor 1 februari bij het ministerie te worden gemeld. Een gunstige beslissing wordt verkregen (onder meer) indien het aantal leerlingen op de relevante teldatum tenminste 50 bedraagt en er binnen een straal van 3 km zich geen andere school van dezelfde richting bevindt (voorwaarde artikel 158, lid 1b WPO) of de school met behulp van de gemiddelde schoolgrootte systematiek in stand kan worden gehouden (artikel 157 WPO). Indien aan een van deze situaties kan worden voldaan dient wel rekening te worden gehouden met de voorwaarden dat de nevenvestiging administratief niet gekoppeld mag worden aan een school die momenteel met behulp van de gemiddelde schoolgrootte systematiek in stand wordt gehouden."

 

In Jip-en-Janneketaal en toegepast op Enumatil: Laat de school een nevenvestiging worden van Zuidhorn. De school heeft meer dan 50 leerlingen en er is geen gereformeerde school binnen een straal van 3 kilometer, dus de minister bekostigt. De school blijft zo behouden voor de dorps- en kerkgemeenschap.

 

Iemand zou kunnen zeggen, als we nog wat verder zakken in leerlingenaantal wordt de school toch alsnog gesloten. Maar dat valt mee want de wet op het basisonderwijs[4] bepaalt dat een nevenvestiging bekostigd blijft (o.a.) als:

 

het aantal leerlingen van de nevenvestiging ten minste 23 bedraagt en binnen een straal van 2 km bevindt zich geen school.

 

Dus voorlopig is sluiting niet aan de orde. Zo komt er ruimte om actief te werken aan creatieve plannen om de situatie te verbeteren.

 

Waarom?

 

Het blijft hinderen waarom het centrale bestuur de leden/ouders onder druk heeft gezet met de dreiging dat gezien de leerlingenaantallen het ministerie wel op een niet gewenste manier zou ingrijpen als het bestuur niet alvast tot sluiting van de school zou besluiten.

In de beruchte brief van 30 november 2010 waarmee de ouders en leden werden overvallen met de fusie (lees voornemen tot opheffing van de school (scholen)!), staat ook niets concreets over opheffingsnormen die zouden vereisen dat de school moet worden opgedoekt. Wel wordt er gesproken van "krimp" en "aanhoudende terugloop" maar dat wordt in het geheel niet met cijfers onderbouwd.

De brief stelt letterlijk:

 

"we moeten [cursief door bestuur, djb] wel ingrijpen, anders neemt het ministerie een besluit waarop we geen invloed hebben".

 

Maar dat is een halve waarheid. Want het sluiten van de school hoeft niet van het ministerie maar moet van het bestúúr.

Waarom?

We lezen daarvan: men wil geen "extra middelen" meer inzetten. Het beleid dat het centrale bestuur voor ogen staat is een "sterke regioschool in Zuidhorn". Zo stond het ook in het ND[5]: "We maken nu een keuze voor krachtige scholen, waarmee we jaren vooruit kunnen". Dáárvoor is de stichting GSGPO bereid kleine scholen op te offeren. Daarvoor moeten (jonge) kinderen straks kilometers[6] fietsen langs een levensgevaarlijke weg met naastgelegen kanaal.

Het plan is ook helemaal tegen de oorspronkelijke bedoeling van het samengaan van de gereformeerde basisscholen in grote clusters. Hét argument voor schaalvergroting was dat zo kleine gereformeerde scholen in stand konden worden gehouden. Maar het beleid zoals kennelijk door het GSGPO gevoerd gaat worden, staat daar diametraal tegenover en levert een kaalslag van het primaire onderwijsveld op.

 

Vragen

 

In het vorige artikel hebben we een aantal vragen gesteld. Die gaan we niet herhalen. We voegen er wel een paar aan toe.

 

Transparantie

Is het centrale stichtingsbestuur bereid om meer openheid te geven over het beleid, financiën en de actuele situatie van de scholen? Bijvoorbeeld over de stand van zaken m.b.t. schulden en tekorten van de koepel? Ter vergelijking: het VGPONN, de onderwijskoepel voor Noord-West Nederland en een stukje Drenthe is wel transparant[7]. Allerlei informatie is beschikbaar op hun website.

Is de GSGPO-stichting ook niet verplicht om opening van zaken te geven op basis van de wet openbaarheid van bestuur? Of is in 2008 toen op een onbewaakt moment de organisatieconstructie stichting met afdelingen de lokale ouderbesturen opslurpte ook alle inzichtelijke betrokkenheid van de ouders/leden weggeorganiseerd?

Het feit dat in deze structuur de algemene vergadering geen vergadering meer is van ouders/leden maar een bijeenkomst van afgevaardigden van afdelingsbesturen, doet het ergste vrezen.

 

Opheffingsnormen 

Zoals eerder aangegeven, schermde het bestuur met opheffingsnormen waardoor ingrijpen absoluut noodzakelijk zou worden: "Wij moeten gemiddeld boven de norm zitten, maar zitten er onder", zo zei de voorzitter op een voorlichtingsavond in Enumatil.

Maar het is niet duidelijk welke norm hij daar bedoelde. Ging het om de norm die het ministerie hanteert bij 'bevoegd gezag dat meerdere scholen verspreid over meerdere gemeenten in stand houdt'[8]?

Die is tamelijk ingewikkeld:

 

"Indien een bevoegd gezag scholen in stand houdt in meer dan 1 gemeente, of in meer dan 1 deel van een gemeente waarvoor op grond van artikel 155 opheffingsnormen zijn vastgesteld, wordt, in afwijking van artikel 153, eerste tot en met derde lid, de bekostiging van een bijzondere school niet beëindigd en een openbare school niet opgeheven op grond van artikel 153 indien de school ten minste 23 leerlingen telt en de gemiddelde schoolgrootte van alle scholen van dat bevoegd gezag ten minste 10/6x het gewogen gemiddelde van de voor elk van die gemeenten en delen van gemeenten geldende opheffingsnormen, dan wel ten minste 290 bedraagt en het bevoegd gezag tijdig de in artikel 160, tweede lid, bedoelde mededeling heeft gedaan. Het gewogen gemiddelde, bedoeld in de eerste volzin, wordt vastgesteld door het aantal scholen van het bevoegd gezag in elke gemeente of elk deel van een gemeente te vermenigvuldigen met de voor die gemeente onderscheidenlijk dat deel geldende opheffingsnorm en de som van de verkregen uitkomsten te delen door het totale aantal scholen van het bevoegd gezag. Indien het bevoegd gezag dat bij de mededeling, bedoeld in de eerste volzin, aangeeft, tellen bij de toepassing van de gemiddelde schoolgrootte en het gewogen gemiddelde niet mee de door hem aangeduide scholen die sinds de aanvang van de bekostiging niet meer dan 5 schooljaren zijn bekostigd en waarvan het aantal leerlingen, voor zover het niet betreft het aantal leerlingen van een nevenvestiging, niet heeft voldaan aan de stichtingsnorm op grond waarvan de school voor bekostiging in aanmerking werd genomen. De derde volzin is niet van toepassing op scholen als bedoeld in artikel 84."

                             

Je moet bijna een universitaire opleiding hebben genoten om het te begrijpen. Maar alweer in Jip-en-Janneketaal, het komt er op neer dat een school in een schoolverband als het GSGPO mag blijven bestaan als

 

- zij ten minste 23 leerlingen telt

- de gemiddelde schoolgrootte van de GSGPO voldoende is

 

Voor dat laatste moet je een groep-8 sommetje maken (voor wie daar zin in heeft):

 

  1. Vermenigvuldig het aantal scholen in elke burgerlijke gemeente met de opheffingsnorm die geldt in die gemeente[9].
  2. Tel al deze uitkomsten bij elkaar op.
  3. Deel deze som door het totaal aantal scholen van GSGPO, dus deel door 20.

 

Nu hebben we het "gewogen gemiddelde" te pakken.

 

Vervolgens berekenen we "de gemiddelde schoolgrootte" van GSGPO, dat is: het totaal aantal leerlingen gedeeld door 20.

Als nu deze gemiddelde schoolgrootte minstens gelijk is aan 10/6 maal het berekende 'gewogen gemiddelde', mogen de kleine scholen dus blijven bestaan!

Concreet voor Enumatil: als dit sommetje goed uitpakt is er niets aan de hand met 't Klimop en hoeft er zelfs geen nevenvestiging van worden gemaakt.

 

Al rekenend komt spontaan de vraag op: heeft het centrale bestuur vermindering van het aantal scholen nodig om de gemiddelde schoolgrootte op te krikken? Immers het totaal aantal leerlingen gedeeld door 20 is minder dan het totaal aantal leerlingen gedeeld door 18 (Enumatil en Aduard dicht).

Het bestuur meldde dat er over het geheel 120 minder leerlingen waren op de peildatum 1 oktober. Dat betekent dus gemiddeld ongeveer een verlaging van de gemiddelde schoolgrootte met 6. Krikt het centraal bestuur zó verlaging van de gemiddelde schoolgrootte op door de twee scholen te sluiten? Is dat de achtergrond van 'de fusie'?

  

Dus is de vraag aan het bestuur: geef openheid hoe de vork echt in de steel steekt. En of het werkelijk nodig is gaten te slaan in kleine dorpsgemeenschappen van Friesland en Groningen.

 

Alle hens

 

Als het centraal bestuur per 1 februari 2011 besluit de school te sluiten is dat voor altijd. Want de stichtingnorm van een nieuwe school is 200 leerlingen! Eerder is er een kans dat de burgerlijke gemeente op een bepaald moment de mogelijkheid ziet om het mooie gebouw waar zij veel geld in heeft gestopt, te gaan gebruiken als een nevenvestiging van een openbare school. Dat zou toch iets zijn om door de grond te zakken?

 

Maar het is nog niet te laat.

Als ouders en leden de handen ineenslaan kan het onheil nog worden afgewend. Daarvoor is wel nodig dat er mensen opstaan en aan dat proces leiding gaan geven.

In elk geval moet eerst meer informatie van het centrale stichtingsbestuur worden verkregen zodat het eigenlijke probleem, als het er al is, voor ieder duidelijk wordt.

Voldoet GSGPO niet aan de instandhoudingsnorm dan moeten vervolgens de nodige maatregelen worden genomen om van Enumatil een nevenvestiging te maken.

Het is wel nodig daarbij zorgvuldig te werk te gaan gezien de termijnen die in acht moeten worden genomen en papieren die daarvoor nodig zijn.

 

Het is onze diepste wens dat het kostbare geschenk dat de HERE gaf en zolang mocht dienen om kinderen van het verbond te 'doen onderwijzen in de vreze van Hem' mag behouden blijven. Het is geen geschenk waar je achteloos mee om mag gaan en uit de handen mag laten vallen.

 

Ten slotte

 

In september 1997 woonde voormalig LVGKS-directeur H. Lamberink een conferentie bij met vertegenwoordigers van all over the world. De conferentie werd gehouden in Amerika. Hij maakte ook van de gelegenheid gebruik om een gereformeerde basisschool in het Amerikaanse Linden te bezoeken. Citaat:

 

"Een school van 110 leerlingen , ongesubsidieerd. De ouders betalen tienduizend euro per jaar om hun kinderen gereformeerd onderwijs te kunnen bieden. Wie schetst mijn verbazing als de directeur mij de gymzaal laat zien: een enorme sporthal, een eigendom van de school. Ik schat dat het lokaal vier keer zo groot is als het zaaltje waarmee een Nederlandse basisschool met tweehonderd leerlingen het moet doen: betaald met particulier geld! En óf er sprake is van ouder betrokkenheid. Natuurlijk, ze willen zien wat er met hun geld gebeurt. En niet de directeur, maar het schoolbestuur beslist over de belangrijkste onderwerpen. Kom daar nog eens om."

 

Daarom aan het werk.

Ora et labora.

 

 

 

 

 



[1] Waarschijnlijk is dit verhaal ook van toepassing op de situatie in Aduard. Maar daarvan ontbreken mij op dit moment de gegevens. Daarom is dit artikel vooral geschreven vanuit het oogpunt van de school in Enumatil. Maar waarschijnlijk past het ook m.m. op de school van Aduard.

[2] Niet uitgezocht is of een fusie met Leek mogelijk gunstiger is.

[3] Op internet zijn verschillen voorbeelden van openbare basisscholen te vinden waar deze 'oplossing' ook is toegepast.

[4] Art. 158 van de wet op het primair onderwijs, Hoofdstuk 1, Titel IV, afdeling 9. Beëindiging bekostiging of opheffing nevenvestiging.

[5] ND, 13-12-2011.

[6] Het ND vermeldde dat Zuidhorn "binnen vier kilometer van Zuidhorn" ligt. Maar van de school in Enumatil naar die in Zuidhorn is het echter bijna vijf kilometer (4,6 km).

[7] Ik besteed er hier maar even geen aandacht aan dat het ook daar niet wat transparantie aangaat op rolletjes gaat. Het is altijd weer het gevaar van grote bestuurlijke concentraties dat men een eigen instantie en macht gaat vormen en vergeet dienstbaar te zijn.

[8] Art. 157 van de wet op het primair onderwijs.

[9] Die normen kunnen worden gevonden op internet.