Signalen 56
R. Sollie-Sleijster
04-11-2017
Vrijgemaakte synode geeft dwalingen ruimte
ND 24/10/17
Ds. Jan Wesseling (GKv predikant te Veenendaal) merkt op dat van de belijdenis afwijkende ambtsdragers in de GKv niet meer geschorst hoeven te worden. Maar hij vindt het opvallend hoe verschillend binnen de GKv op de veranderingen wordt gereageerd.
Enerzijds wijst Ad de Bruijne (hoogleraar TUK) in een column (ND 14/10) over de toenadering tussen GKv en de Nederlands Gereformeerden (NGK) er op hoe vooral in de GKv-praktijk opener en soepeler met de belijdenis en de kerkelijke afspraken wordt omgegaan.
Anderzijds ziet Paul Voorberg (GKv predikant) juist in de NGK een verandering (ND 17/10), omdat daar de ondertekening door ambtsdragers van het ondertekeningsformulier juist weer is ingevoerd. Dat acht Voorberg een basis voor hereniging.
Een treffend contrast! Wie heeft gelijk?
Op gespannen voet
De GKv synode Meppel stemde in met een andere benadering bij voortdurende afwijking van de belijdenis door ambtsdragers. Bij confessionele ontrouw hoeven zij niet langer zonder meer geschorst te worden. Zo ontstaat ook ruimte voor ambtsdragers die blijvend daarvan afwijken.
De Bruijne wijst erop dat niet alleen de praktijk in de GKv is veranderd, maar dat die nu ook door een soepeler regelgeving gelegaliseerd dreigt te worden. Hij kenschetst de praktijk als flexibel en open, (positief dus, want wie wil nu als star en gesloten bekend staan?) Wesseling verbaast zich over deze positieve toonzetting over de praktijk in de GKv bij De Bruijne, want in een recente column (ND 13 mei) wees De Bruijne juist de oude dwalingen die van de vrijgemaakte kansels worden verkondigd af:
‘Omdat de klassieke belijdenissen bij velen vaak nauwelijks meer in beeld zijn, hebben steeds minder mensen deze eenzijdigheden door. Ze worden met profetische poeha verkondigd en vervolgens dankbaar in de geloofsbeleving geïntegreerd.’ Het is doorwerking van een soft godsbeeld, een vrome versie van de eigentijdse autonomiegedachte en zelfhandhaving. We pruimen alleen nog wat niet tegen onszelf ingaat. Het gaat om visies en vormen van geloofsbeleving die alle eeuwen door in de kerk voorkwamen en ook steeds weer als dwalingen zijn afgewezen.
De Bruijne wil ze bestrijden, zelfs als het de vrede verstoort; de betovering van een aangepast evangelie moet wijken.
Wesseling heeft hier twee vragen bij:
- Manifesteert het softe godsbeeld, de eigentijdse autonomie en het niet tegen jezelf in willen gaan zich niet alleen op de kansel, maar ook mede daardoor in de veranderde kerkelijke praktijk? Het is ‘nogal willekeurig’ om de veranderde praktijk zonder kritiek toe te juichen en de betovering van een aangepast evangelie dan opeens volledig buiten beeld te laten. Dit is met elkaar in tegenstrijd.
- En hoe denkt de synode de gemeente van Christus te beschermen tegen de betovering van de oude dwalingen wanneer de ‘confessionele onbetrouwbaarheid’ bij ambtsdragers wordt gedoogd of gelegaliseerd?
Ongehoorzaam
Ingezonden in ND 27/10/17
Jan Visser (Groningen) reageert op Maarten Verkerk die pleit voor schuldbelijdenis door de GKv aan de NGK vanwege de breuk uit de jaren zestig (ND 20/10).
Verkerk vergeet de aanleiding en het klimaat uit die jaren en dat geeft vertekening van het beeld. De Open Brief was een steunbetuiging aan de Tehuisgemeente in Groningen. Die gemeente ontstond door de schorsing van ds. A. van der Ziel in Groningen-Zuid in 1964. Hij wilde tegen het beleid van de kerkenraad in toch samenspreken met de synodale kerken. Hij ging zijn eigen weg en een paar honderd gemeenteleden volgden hem.
De Tehuisgemeente wilde vrij zijn van kerkelijke regels. Meer predikanten en kerkleden dachten er ook zo over en dat kwam in de Open Brief tot uiting. Dat bedreigde de eenheid in de kerken en maakte het nodig dat de kerkenraden, classes en synodes uitspraken deden. De aanleiding tot die besluiten buiten beeld laten en alleen schuldbelijdenis van de GKv vragen is te kort door de bocht.
Maar hoe ging het verder met die Tehuisgemeente?
‘Zij heeft als enige NGK-gemeente het Akkoord van Kerkelijk Samenleven niet ondertekend. Ze wil geen regels waaraan je je moet houden, maar vrijheid. Ruud Hoekstra van de Tehuisgemeente waarschuwt (ND 20/10) elkaar bij de fusie met de GKv niet opnieuw beperkingen op te leggen. Geen gezamenlijk fundament met veel regels en een dikke kerkorde, waarin van alles wordt geregeld…’
Visser constateert: Hetzelfde geluid als in 1964! De vrijgemaakte synode mag zich nog wel tien keer bedenken voor ze groen licht geeft aan de fusie met de NGK inclusief de Tehuisgemeente.
Eerlijk oordelen
Ingezonden in ND 1/11/17
Ook Jan Jarig van der Tol uit Blije reageert verontwaardigd op het beeld dat Maarten Verkerk schetst van de breuk in 1967.
Verkerk durft te beweren dat de vrijgemaakte synode die in 1967 ds. B.J.F. Schoep heenzond, ‘zo overtuigd was van haar gelijk, dat ze het niet nodig vond haar besluit te onderbouwen’. Van der Tol heeft het nagekeken in de Acta van de synode van Amersfoort-West 1967. ‘Daarin staat helder en zeer uitgebreid onderbouwd waarom ds. Schoep volgens de synode tegenstrijdig handelde. Enerzijds betuigde hij op de synode instemming met de belijdenis, anderzijds stelde hij diezelfde belijdenis discutabel in woord en geschrift, waaronder de Open Brief; daartoe beperkte de synode zich uiteindelijk.’
Van der Tol verwijt Verkerk dat hij aan zulke informatie voorbij gaat. Hij vindt dat onbegrijpelijk. Zo wordt het een tendentieus verhaal. Het verleden verdient een goede bestudering en eerlijke beoordeling. Dat zijn we aan de generaties die ons voorgingen verplicht.
Voorzitter CGK-commissie kerkelijke eenheid stapt op
ND 21/10/17
Dominee Willem van ’t Spijker (CGK predikant van een samenwerkingsgemeente met GKv in Hilversum) stopt met de landelijke commissie voor het bereiken van kerkelijke eenheid (tussen CGK, GKv en NGK). Aanleiding voor hem is het recente GTU-besluit van de CGK synode. Als voorzitter van de synodecommissie beijverde Van ’t Spijker zich om groen licht voor de GTU te verkrijgen. Hoewel de synode nog een gesprek met hem wil, is Van ’t Spijker duidelijk: ‘het vragen van ontheffing als voorzitter van het deputaatschap Eenheid Gereformeerde Belijders is een feit’.
Van ’t Spijker was nauw betrokken bij de GTU-besluitvorming in zijn kerken en ziet geen mogelijkheden het afwijzen van de GTU door zijn kerken zó aan verwante en bij de GTU betrokken kerken als GKv en NGK uit te leggen, dat de schade kan worden beperkt. ‘Ik ga niet zeggen dat het besluit anders uitgelegd moet worden dan hoe zij dit nu ervaren.’
De GTU – een ondoorzichtig en ongemakkelijk proces
ND 21/10/17
Journalist Gerard ter Horst maakte een reconstructie van wat er rond en op de CGK synode de afgelopen tijd plaats heeft gevonden. In grote lijnen komt dat op het volgende neer.
Op de CGK-synodezitting van 1 juni werd aan Apeldoorn (TUA – Theologische Universiteit Apeldoorn van de CGK) de opdracht gegeven tot vorming van de GTU. Maar de vier bestuurslagen daar (college van hoogleraren, raad van bestuur, raad van toezicht en het curatorium) kwamen niet tot overeenstemming.
Het mooie en ambitieuze vergezicht van een gezamenlijke GTU kostte de regiegroep twee jaar lang veel tijd en energie. De CGK wilde geen fusie maar een vereniging. En de Gereformeerde Bond binnen de PKN en de Hersteld Hervormde Kerk moesten meedoen als tegenwicht tegenover de GKV en de NGK om christelijke gereformeerde vleugels tevreden te houden. Tenslotte kwam er een meerderheids- èn een minderheidsvoorstel van de bestuursorganen van de TUA.
Het is opmerkelijk dat het college van hoogleraren zich unaniem achter de vorming van de GTU stelde! Maar de vereiste 70% van de stemmen werd op de synode niet gehaald; slechts 37 procent van de afgevaardigden stemde voor en vervolgens stemde men massaal, 95%, tegen. Aanleiding voor Van ’t Spijker om meteen te stoppen als voorzitter van het deputaatschap Eenheid Gereformeerde Belijders (zie vorige signaal).
‘De rek is uit het elastiek’, zo reageert de linkerflank binnen de CGK teleurgesteld. Er dreigt verwijdering tot de GKv en de NGK.
Ook de christelijke gereformeerde hoogleraar Stefan Paas (TUK en VU) is zeer kritisch op zijn kerken: Zijn de CGK-kerken niet in staat eerlijk naar zichzelf te kijken en eigen zwaktes te benoemen?, vraagt hij zich of. Wordt samenwerking zo niet steeds moeilijker en groeit het isolement van de CGK verder? En worden met vroom klinkende woorden toch niet slechts de achterbannen beheerd?