Signalen 69
R. Sollie-Sleijster
09-06-18
Verscheurd door trouw
Nader Bekeken – mei 2018
Ds. M.J.C. Blok bespreekt het 32ste boek dat in de AD Charta-reeks verscheen: Verscheurd door trouw, met als ondertitel ‘Studentenprotest in Kampen in de jaren zestig. Dit door het Archief- en Documentatiecentrum van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt te Kampen uitgegeven boek is geschreven door drs. Johan Schaeffer. Het boek laat zien hoe deze 14 studenten nu, na 50 jaar, terugkijken op die tijd.
Typeringen
Schaeffer behoorde tot de 14 studenten die destijds in 1967 protesteerden tegen het attestenbesluit van de Theologische Hogeschool van de GKv. De senaat eiste een onderzoek inzake trouw aan de belijdenis van studenten met een attest van kerkenraden die geen ‘gewichtige oorzaken van nadenken’ zagen omtrent de Open Brief.
Wat was de oorzaak voor zo’n onderzoek? In de zestiger jaren was de vraag hoe de Vrijmaking van 1944 moest worden getaxeerd. Was het een werk van de Heere of slechts een broedertwist? En in hoeverre zijn we gebonden aan de belijdenis en hoe tolerant zijn we bij afwijking daarvan?
Deze eis tot onderzoek viel bij de betreffende 14 studenten in verkeerde aarde. Schaeffer benoemt het uitgebreid in niet mis te verstane taal. Er heerste absolutistisch denken, vroom zelfbedrog, het was een discriminerende maatregel, enzovoort. Ook de andere studenten protesteerden met zware woorden. De opleiding in Kampen werd afgekraakt en de opleidingen elders opgehemeld. De binding aan de drie formulieren van eenheid werd beschreven als een ’juk’. De belijdenisgeschriften kon je maar beter niet ondertekenen, want daarmee stak je je hoofd in de strop…
En meer van dat soort fraais.
Welk criterium
Welk criterium werd aangelegd door de 14 studenten van toen? Ging het hen om de bewaring van Christus’ woorden en geboden, om handhaving van de binding aan de gereformeerde belijdenis en het Schriftuurlijk kerkrecht? Ach nee, integendeel.
Blok geeft zijn eigen weergave van de gebeurtenissen van destijds. In de jaren veertig baande God een weg voor zijn volk in nood. Er kwam bevrijding van binding aan een onschriftuurlijke leer over verbond en doop. Ds. B.J.F. Schoep (opsteller van de Open Brief, later synodaal geworden en velen met hem) weigerde de Vrijmaking een reformatie te noemen. Ook de grote Reformatie van de zestiende eeuw vond Schoep slechts een ‘halve reformatie’, omdat die de ‘theoretische dogmatiek’ niet heeft uitgebannen. Er kwam kritiek op de belijdenis, op de leer van de uitverkiezing, op zondag 22 HC en op het bijzondere ambt. Het ondertekeningsformulier wekte wrevel, want het sprak van eerlijke instemming met de belijdenisgeschriften van de kerk. Blok verwijst naar Verkenningen 1, hoofdstuk 4: ‘Kruistocht tegen de gereformeerde confessie’, J. Kamphuis. Nog altijd bijzonder lezenswaardig! De vrijmaking werd gereduceerd tot een menselijke twist, die zo spoedig mogelijk moest worden beëindigd.
Slachtofferrol
Ds. Blok acht het jammer dat Schaeffer in zijn boek teveel let op wat de 14 (later 13) studenten in hun en zijn ogen is aangedaan. De tekening alsof zij een monopolie hebben op het slachtofferschap is eenzijdig. Hij ziet zeker ook arrogantie bij deze studenten richting de senaat. Ook mist hij zelfreflectie bij hen. Schaeffer noemt zelf het boek dan ook terecht een ‘egodocument’. Deze studenten hadden in Kampen wel verder gekund, wat student A. den Broeder ook metterdaad heeft gedaan. Schaeffer schrijft bij herhaling dat de GKv schuld moet belijden, maar ook hier is de blikrichting weer te eenzijdig, zo constateert Blok.
Tegenstrijdig
Blok hoopt dat de beide kerken, GKv en NGK, hun trauma’s uit die voorbije jaren verwerken. Dat de kerken, die ruim vijftig jaar geleden uit elkaar gingen, elkaar weer mogen vinden ‘op grond van het goede Woord van onze God en in dankbare verwondering over wat we met elkaar belijden in onze confessies’.
Kort commentaar
Maar dit roept vragen op: hoe zit het dan met de trouw aan dat Woord en met de binding aan de confessies? Dat was toch juist waar het om ging in de zestiger jaren? Is die trouw er bij de NGK dan nu wel? En bij de GKv? Of heeft de GKv de handdoek in de ring gegooid en is zij het pad van de ontrouw aan Woord en belijdenis opgegaan, waarop de NGK haar voorging?
Waartoe is er dan zo veel moeite en verdriet en strijd geweest, als het niet juist was om dat Woord en die belijdenis vast te houden?
Waarom roept Blok niet, na zijn accurate situatieschets van wat in de zestiger jaren werkelijk plaats vond, op tot een breken met deze kerkverbanden? Zijn kritische bespreking van het boek wekt die verwachting. Is één en ander niet in tegenspraak met elkaar? Wel A zeggen, maar niet B?
“Hoogste tijd voor rooms CU-Kamerlid”
RD – 2 juni 2018
Wouter Beekers, directeur van het Wetenschappelijk Instituut (WI) van de Christenunie (CU) acht het hoog tijd dat de CU een rooms-katholiek Kamerlid krijgt om zo een brug te slaan naar de rooms-katholieke gemeenschap. Hij meent dat zo’n Kamerlid ‘ons in ons politieke denken kan verrijken’. We leven in een gebroken wereld en politici kunnen maar kleine stappen zetten. Roomsen snappen dat de zonde niet is uit te bannen met een reeks verboden en daardoor ‘kunnen ze het leven ook met een glimlach bezien’. Van die ontspannen houding kunnen CU’ers wel wat leren. Politiek met een glimlach en af en toe ‘een biertje en een bitterballetje’.
Geen rigide maatregelen, maar solidariteit met mensen die wij onsympathiek vinden of door eigen schuld zijn ontspoord, zo valt hoogleraar Rik Torfs van de Katholieke Universiteit Leuven hem bij.
Het symposium Katholieke politiek vond 1 juni plaats in Utrecht en was door het WI georganiseerd.
Privacy kerklid voor de rechter
ND – 23 mei 2018
Hoever gaan privacy en vertrouwelijkheid? Dat moest de rechter bepalen in een rechtszaak die plaats vond tussen een gemeentelid van de GKv in Dordrecht en haar kerkenraad. Het kerklid wil weten wat over haar in notulen en archief is opgenomen. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) geeft immers recht op inzage.
De voorzitter van de huidige kerkenraad, ds. Pieter de Snoo, stelt dat het conflict destijds ging om ‘een verschil van inzicht over de organisatie van het gemeenteleven’, terwijl het gemeentelid zegt dat het ging over ‘hoe de kerkenraad zich opstelt naar gemeenteleden’.
Het conflict speelde vier jaar geleden. Er kwam hulp uit de regio, advies werd gevraagd aan de voormalige predikant, Pieter Niemeijer. Ook de Interkerkelijke Commissie Geschiloplossing (ICG) werd te hulp geroepen. Voor die commissie wil het gemeentelid nu dat alles wat over haar is geschreven op tafel komt, ook correspondentie met ambtsdragers uit andere kerken en het adviesrapport van ds. Niemeijer.
De rechter kwam nog niet tot een uitspraak. Wees wel een tussentijds vonnis om binnen twee weken een inhoudsopgave naar de rechter te sturen van alle stukken die relevant zijn in het conflict. De rechter bepaalt dan of het gemeentelid die inhoudsopgave mag zien. Zij moet aangeven welke stukken ze wil ontvangen en de kerkenraad moet daarop antwoorden. (wordt vervolgd dus)
Garantie
RD – 5 juni 2018
Het foldertje ligt op de toonbank. Extra garantie voor het apparaat dat je koopt en gratis reparatie bij hapering. En vertikt je wasmachine het helemaal, dan krijg je een nieuwe. Voor maar een paar euro premie per maand krijg je tien jaar garantie of zelfs levenslang als je dat wilt.
Zo begint Tjitske van Eckeveld-van Ginkel haar column.
Zo maar ligt het kleine manneke in het te grote operatiejasje in een groot bed. Infuus in zijn ene arm en om zijn andere arm het gips. Van de gymkast afspringend, raakte hij een ander kind. Hij brak zijn elleboog. Wat een pijn! Snel naar de spoedeisende hulp, gebroken, ja. Een operatie was noodzakelijk.
En daar zitten we nu. Zijn pijn is onze pijn. Dapper kijkt hij als de verdoving in zijn arm wordt gespoten. Zijn ogen gaan langzaam dicht. Van buiten lijkt mama ook dapper. En papa niet minder.
Maar innerlijk voelen we de pijn. Onze jongste, ons kind, zo klein en kwetsbaar ligt hij daar.
Natuurlijk, er zijn ergere dingen, hij had wel op zijn hoofd kunnen vallen, of nog erger. Het viel toch eigenlijk wel mee bij ons?
Een wijsje zingt door mijn hoofd: ‘Ik vraag U niet mijn kinderen elk verdriet te sparen’. Ik verzet me. ‘Heere, ik kan het niet vragen. Ik wil wèl dat U ze spaart voor elk verdriet. Ik wil niet dat ze pijn lijden. Ik wil niet dat ze buitengesloten worden. Ik wil niet dat ze depressief zijn’.
Wat mooi zou zo’n garantiebonnetje zijn bij een positieve zwangerschapstest: ‘Uw kind heeft gegarandeerd recht op geluk. Leven. Gezondheid. Als het echt niet anders kan, kan uw kind altijd pijnloos gerepareerd worden’. Maar het wijsje blijft in m’n hoofd klinken met de bijbehorende woorden: ‘Wees Gij hun Borg’.
Zo klein en kwetsbaar ligt hij daar. En ik moet het opnieuw leren: ik hoef geen bon dat de operatie zal slagen. Geen bewijs dat hem in zijn leven niks meer zal overkomen. Geen garanties. ‘Ik vraag U niet hem elk verdriet te sparen; wees Gij zijn Borg’. Voor een eeuwigdurende garantie.