Moord in Kampen
Column
D.J. Bolt
11-02-12
Met George.
Hallo George, met Wim. Heb je m'n een columnpje gelezen over Jaap Kamphuis?
Jazeker.
Wat vond je er van? Moet ik nog iets veranderen?
Nou, je hebt het aardig fors aangezet zeg. Haman heeft geen erger lot getroffen. Maar wat mij betreft, gewoon plaatsen joh.
Maar, eh, je wordt er als mijn baas natuurlijk wel verantwoordelijk voor gehouden. Krijg je er geen problemen door?
Wélneeee.
Ja, maar jouw eerdere radiointerview een paar jaar geleden gaf veel commotie. Je was nog bang dat ze je de zak zouden geven.
Ja, maar de zaken zijn wel veranderd. Kijk maar naar de thema's die ik toen aan de orde stelde. Neem homoseksuele relaties. Als je nu ziet wat De Bruijne op het congres kan zeggen zonder dat dat tot enige beroering leidt, dan zie hoe ik toen in feite de juiste voorzet gaf bij de intelligentia.
Tja, en ook die vrouwelijke voorgangers, George. Ook daarmee liep je al voorop met "het had gisteren al gemoeten". Schitterend. En ze hebben je daarop niet durven afstraffen. Meer nog, mee door jou is het hele klimaat t.a.v. vrouwen in jouw kerk veranderd. Niemand houdt bij jullie de opmars van vrouwen op leidinggevende posities nog tegen. Jongeren begrijpen niet meer waarom het niet zou mogen.
Helemaal mee eens, Wim. Pieter Niemeijer met zijn synode probeert nog wel dapper wat tegen te sputteren en toch maar vol te houden dat er onderzoek naar de hermeneutiek moet komen. Alsof de zaak niet allang beklonken is. Mees vroeg vorig jaar op de synode al om na te denken hoe we zullen moeten omgaan met verschillende praktijken in de kerk: de ene gemeente heeft ze wel, de andere niet. Maar die verschillen zijn er nu toch ook al? De vrijgemaakten wordt links en rechts ingehaald op dit punt door de samenwerking met de Nederlands Gereformeerden. Wat denk je wat voor invloed het in bijvoorbeeld Amersfoort heeft op vrijgemaakte jongeren en ouderen waar ze merken dat vrouwelijke ouderlingen prima functioneren?
Dat is wel zo, maar die oudere vrijgemaakten zijn taaie rakkers. Die geven het niet zo gauw op, hoor. Daarom heb ik mijn column ook zwaar aangezet. De beuk moet er nou maar eens in bij jullie. M.n. Kamphuis heeft jarenlang de synodalen geschoffeerd met kritiek op Berkhouwer, Ridderbos, Harry Kuitert, Cees den Heijer en al die anderen. Nou maar eens een koekje van eigen deeg. Het is bij jullie als een dunne laag ijs zo taai, je kunt er moeilijk doorkomen, laat er daarom een zware kei op vallen, die gaat er wel doorheen.
Nou, daar ben je dan wel in geslaagd, denk ik. Prachtig en krachtig zoals je Kamphuis vergelijkt met extreme moslims. En dat je hem de vroegtijdige dood van buitenverbanders als Jager en Bouwsma in de schoenen schuift. Dat zal aanspreken, vermoed ik, zeker bij jongeren. 'k Weet trouwens niet helemaal zeker of het wel klopt, en zeker niet of ze hiervoor in psychiatrische inrichtingen hebben gezeten, maar het verhaal gaat wel. Laat het maar gewoon staan. We horen vanzelf wel als het niet zo is.
Wim, waarom heb je deze column eigenlijk niet eerder geschreven, toen Jaap nog leefde? Nu lijkt het een beetje op karaktermoord over een graf heen.
Karaktermoord?
Kom wees eerlijk, je brandt hem volledig af. Maakt van hem een dolgedraaide kerkdictator die nog niet eens een basale academische graad verwierf. 'k Ben het met je eens hoor, hij heeft het verdiend, maar misschien had hij de gelegenheid moeten hebben om zich te verdedigen.
Nou, George, om eerlijk te zijn, ik heb er wel over gedacht. Maar het leek me strategisch toch beter om het na zijn dood te doen. Anders had je nog de kans gehad dat hij zich ook nog weer in een vlammend betoog zou hebben verdedigd, je kent hem. Had je misschien zomaar weer de poppen aan het dansen gehad. Het is beter zo, ook voor de jongeren.
Hoezo, Wim?
Nou, jongeren lezen niet zoveel meer. Je moet ze ook niet aankomen met brochures als van wijlen Wietse de Vries, je weet wel, Welke kerk ging stuk? en zo. Allemaal veel te zware kost. Maar een column gaat er nog wel in. Zeker als je het koppelt aan allerlei jeugdige onderbuikgevoelens. Je moet gebruik maken van de afkeer die er is van religieus geweld. Daarom heb ik ook als titel gekozen Religieus geweld van professor Kamphuis. Daar zijn jongeren nog wel in geïnteresseerd. In het huidige 'flower power' klimaat onder vrijgemaakten, jullie komen overal ongeveer veertig jaar mee achteraan hahaha, kun je veel bereiken met roerende verhaaltjes over arme buitenverbanders die zó schandalig zijn behandeld door ene Kamphuis. Men voelt onmiddellijk een plaatsvervangende schaamte. Werkt perfect!
Ja, dat geloof ik ook. Je ziet hoe snel de ontwikkelingen gaan in deze kerken. Maar hoe krijg je voldoende aandacht voor je column? Je denkt toch niet dat vrijgemaakten die lezen op je website, wel?
Nee, George, dat zal wel niet, die zal wel te vrijzinnig wezen, hihihi. Maar als jij nou eens belt met Peter Bergwerff of hij niet het stuk kan overnemen in het ND. Dan bereik je een groot publiek. Nu ja groot, maar in elk geval veel vrijgemaakten, voor zover ze die krant nog lezen.
Maar eerst een andere vraag. Krijg jij geen problemen op de TU in Kampen? Daar ben je uiteindelijk ook prof.
Ha, problemen in Kampen? Hoe kom je er bij. Nee, Kampen staat er achter. Misschien hadden ze wel een iets lager toontje gewild omdat ze toch nog wel een beetje bang zijn voor een reactie, maar in hun hart staan ze er helemaal achter. Ze vinden het eigenlijk wel fraai dat jij deze hete aardappel voor je rekening hebt genomen. Neem Mees, hij als oud-leerling van Kamphuis weet precies hoe de vork in de steel steekt. Maar ik weet zeker dat hij hoe eerder hoe liever van de breuk in de zestiger jaren af wil. De man denkt ruim en breed, zo laat hij bij elke gelegenheid merken. In dat beeld past Kamphuis met zijn doorgaande reformatie en zijn schandalig optreden niet meer. Let maar eens op, hij wil jou als historicus graag betrekken bij die Waarheidscommissie die je voorstelde.
Trouwens ook een prachtige vondst, Wim. Daarmee zet je figuren als Kamphuis, Trimp en Douma gelijk in het verdomhoekje van de apartheid. Geweldig!
Ja, dat was een creatief idee. Trouwens, je noemt Douma. Ik heb in de column ook korte metten met hem gemaakt. Want eigenlijk vind ik dat hij hypocriet is. Nota bene, altijd een progressieve koers gevaren en nu de kont tegen de krib gooien bij elke gelegenheid waarin geoogst kan worden wat hij zelf zaaide.
Verwacht je van hem nog tegengas, George?
Ja, ongetwijfeld. Hij zal nog wel zijn gram halen. Maar dat zet geen zoden aan de dijk. Al die verontruste theologen en anderen in de GKv worden nauwelijks meer gelezen. En ze blaten wel maar als puntje bij paaltje komt, kruipen ze al murmurerend weer in hun hok. Bovendien Jochum is al tachtig jaar geweest en heeft aangegeven dat hij de komende vijf jaar in elk geval in de GKv blijft. Daar kun je geen vuurwerk meer van verwachten. Als er iets zou gaan gebeuren, zouden dertigers, veertigers, vijftigers moeten opstaan en zeggen: dit gaat zo niet langer. Maar die zijn er niet of nauwelijks, zeker niet in de kring van vooraanstaande leidinggevenden.
OK dus, plaats je stukje maar op de site. Ben heel benieuwd!
Ik zal nog even met Peter bellen.
Ziens.
-----------------------------------
Met Peter.
George hier. Zeg Peter, heb je die column al gezien op protestant.nl?
Ja, Gerard attendeerde er mij net op. Wel wat onkies, vind ik hoor. Tsjonge. Maar wel een aardige steen in de vrijgovijver. Die Berkelaar durft wel. Nou ja, er is ook weer niet zóveel lef voor nodig als je in het veilige VU-bastion zit en George Harinck als baas hebt en bovendien je doelwit net begraven is. In elk geval durf ik het als ND-baas niet aan het in extenso over te nemen. We moeten tenslotte wel een beetje om onze leescijfertjes denken. Het gaat toch al niet zo best.
Nou Peter, daar wou ik net naar vragen. Kun je die column dan niet sámengevat op pagina 2 zetten? Het lijkt me dat jullie met deze column wezenlijk afstand kunnen nemen van dat stuk romantische kerkverleden, dat typisch vrijgemaakte doperdommetje van na de vrijmaking dat jij en ik zo gauw mogelijk willen vergeten.
Helemaal met je eens, George. Goed, ik laat Gerard er wel wat van maken. Die denkt ook nogal breed en zal er geen moeite mee hebben.
OK. Maar laat hem er niet allerlei confessionele punten als zondag 22 en DL en zo er bij betrekken. Niet te diep, dat is niet handig. Berkelaar heeft die er ook buiten gelaten.
Denk je dat er veel reacties op komen? Kost het je abonnees, denk je Peter?
Ja, het is mogelijk dat er een opstandje uitbreekt George. Er zullen wat oudere predikanten en misschien nog een paar verontrusten zijn die reageren. Maar over het algemeen zal het wel meevallen, denk ik. Moderne vrijgemaakten hebben nauwelijks meer iets met de vrijmaking, laat staan met die buitenverbandkwesties van toen.
Jij ook niet meer, hè? Overigens herinner ik me dat in 1996 het boek Begrensde ruimte uitkwam met een bloemlezing van artikelen van Kamphuis toen hij 75 werd. Een verzameling met die typische strijdartikelen van hem. En raad eens wie ook in het comité van aanbeveling zat Peter?
Uhuhuh, ja ik weet het, ik. Maar dat is alweer vijftien jaar geleden. Dat zou ik nu niet meer doen. Ik moet eerlijk toegeven dat ook ik afscheid heb genomen van zijn religieuze geweld, zoals Wim Berkelaar dat noemt. Het wordt tijd de brokken die hij heeft gemaakt te lijmen. En dan …
Je bedoelt eenheid met de Nederlands Gereformeerden. En wat dan?
Ja. Je weet natuurlijk net zo goed als ik, George, dat de vrijgo-zuil niet kan blijven bestaan. Zoals het gereformeerd gezinsblad niet kon blijven bestaan en nu een brede protestantse krant is met een orthodox RK-toefje. Zo is die kerkzuil natuurlijk ook niet meer van deze tijd. Maar! Langzaamaan dan breekt het lijntje niet. Eerst één worden met NGK en CGK. Zo stapje voor stapje naar de PKN. De breedte van onze kerken doet inmiddels niet veel onder voor die daar, even afgezien van Hendrikse-n en zo. Langzamerhand passen wij heel goed in het PKN-palet. Een mooie kleurvariant naast de Gereformeerde Bond. Vind je niet, George?
Helemaal mee eens. Is het kwaliteitsprobleem van de TU in Kampen eindelijk ook eens opgelost! Kunnen studenten en docenten allemaal naar de VU. Krijgt Abraham Kuyper eindelijk zijn zin. Tenslotte doceren er nu al drie Kamper proffen daar. En veel jonge mensen voelen er veel meer voor om theologie in Amsterdam te studeren dan in Kampen.
Zeg nog even dit. Ik zou je adviseren, neem even contact op met Berkelaar en probeer hem te bewegen de scherpe kanten van het stuk te halen. Dat doet hij niet, hem kennende, maar het maakt wel een goede indruk.
En als je eventueel als redactie moet reageren, wijs dan op positivistische en romantische idealen van Kamphuis. Zijn zogenaamde bescherming van de eenvoudige gelovigen. Probeer ook de zaak karakterologisch en sociologisch te duiden. Maar, als ik je raden mag, gebruik geen oude retoriek van blijven bij Woord en belijdenis, en zo. Dat hoorde bij Kamphuis en zijn kornuiten maar past niet meer bij deze tijd. Leg veel meer het accent op ruzies, kwesties, anekdotes. Dat leest lekker weg. Ik heb nog wel een paar schoenendozen vol materiaal voor je. Ook van Jongelings Gereformeerd Gezinsblad.
Ik wil je er graag mee helpen.
Enne, als Berkelaar er teveel van langs krijgt, biedt hem wel gelegenheid om zich te verdedigen, hè? Overigens, zal hij niets terugnemen, dat voorspel ik jou, hahaha.
Sure, see you.